Siemion Timoszenko (wojskowy)

marszałek Związku Radzieckiego

Siemion Konstantinowicz Timoszenko (ros. Семён Константинович Тимошенко, ukr. Семен Костянтинович Тимошенко, ur. 6 lutego?/18 lutego 1895 we wsi Furmanka, zm. 31 marca 1970 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1940), dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1940, 1965), członek Komitetu Centralnego WKP(b) (1939–1952), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1., 2., 3., 4., 5., 6. i 7. kadencji.

Siemion Timoszenko
Семён Тимошенко
Ilustracja
Marszałek Siemion Timoszenko
marszałek Związku Radzieckiego marszałek Związku Radzieckiego
Pełne imię i nazwisko

Siemion Konstantinowicz Timoszenko

Data i miejsce urodzenia

6 lutego?/18 lutego 1895
Furmanka k. Odessy, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

31 marca 1970
Moskwa, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1914–1960

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Armia Czerwona

Stanowiska

dowódca Okręgów Wojskowych:
Północno-Kaukaskiego,
Charkowskiego,
Kijowskiego Specjalnego,
dowódca Frontów: Ukraińskiego,
Zachodniego,
Południowo-Zachodniego
oraz Stalingradzkiego i
Północno-Zachodniego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna domowa w Rosji, wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego
Order LeninaOrder LeninaOrder LeninaOrder LeninaOrder LeninaOrder Rewolucji PaździernikowejOrder Czerwonego SztandaruOrder Czerwonego SztandaruOrder Czerwonego SztandaruOrder Czerwonego SztandaruOrder Czerwonego SztandaruOrder Suworowa (Federacja Rosyjska)Order Suworowa (Federacja Rosyjska)Order Suworowa (Federacja Rosyjska)Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945”Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
Krzyż św. Jerzego II stopnia (Imperium Rosyjskie)Krzyż św. Jerzego III stopnia (Imperium Rosyjskie)Krzyż św. Jerzego IV stopnia (Imperium Rosyjskie)
Order Tudora Wladimiresku I klasy (Rumunia) Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” – Gwiazda I Klasy Złota Gwiazda Partyzancka (Jugosławia)
Siemion Timoszenko
Data i miejsce urodzenia

6 lutego?/18 lutego 1895
Furmanka

Data i miejsce śmierci

31 marca 1970
Moskwa

Komisarz ludowy obrony ZSRR
Okres

od 7 maja 1940
do 19 lipca 1941

Przynależność polityczna

Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)

Poprzednik

Kliment Woroszyłow

Następca

Józef Stalin

Życiorys edytuj

Urodził się 18 lutego (6 lutego jul.) 1895 we wsi Furmanka k. Odessy w rodzinie ukraińskich chłopów. W 1914 został powołany do wojska rosyjskiego i walczył w I wojnie światowej z Niemcami. W 1918 wstąpił do Armii Czerwonej. Walczył w wojnie domowej dowodząc plutonem, szwadronem, a w końcu 1 Krymskim Pułkiem Rewolucyjnym, z którym w sierpniu 1918 brał udział w obronie Carycyna. Od listopada dowodził brygadą kawalerii. W 1919 wstąpił do RKP(b). W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził 6 Dywizją Kawalerii (listopad 1919 – sierpień 1920), następnie 4 Dywizją Kawalerii, wchodzącymi w skład 1 Armii Konnej Budionnego. Był kilkakrotnie raniony. W 1922 ukończył Akademię Wojskową Armii Czerwonej.

Po zakończeniu wojny ukończył wyższe kursy wojskowe w 1922, 1927 i 1930. Dowodził 3. Korpusem kawalerii., a następnie 6. Korpusem Kawalerii. W 1933 został zastępcą dowódcy Białoruskiego Okręgu Wojskowego, a w 1935 – Kijowskiego Okręgu Wojskowego. Od czerwca 1937 dowodził Północno-Kaukaskim Okręgiem Wojskowym, od września 1937 Charkowskim Okręgiem Wojskowym, a od lutego 1938 – Kijowskim Specjalnym Okręgiem Wojskowym.

We wrześniu 1939, w stopniu komandarma był dowódcą Frontu Ukraińskiego uczestniczącego w agresji na Polskę. W tym czasie wydał prowokacyjną odezwę skierowaną do żołnierzy Wojska Polskiego, która w treści zawierała kłamliwe wiadomości (o tym, iż oficerowie polscy prowadzą żołnierzy na rzeź i nienawidzą ich oraz że rozstrzelali delegatów posłanych z propozycją kapitulacji), informacje o rzekomej zdradzie dokonanej przez polskich oficerów oraz wzywała do użycia przemocy ze strony żołnierzy polskich wobec oficerów polskich[1]. Objął również dowództwo nad wojskami w czasie drugiego etapu wojny radziecko-fińskiej, od 7 stycznia 1940. Za dowodzenie w tej wojnie 21 marca 1940 przyznano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

7 maja 1940 mianowano go marszałkiem Związku Radzieckiego. Od maja 1940 do lipca 1941 był ludowym komisarzem obrony ZSRR, po Woroszyłowie.

W lipcu 1940 lwowski ZWZ przeprowadził nieudany zamach na jego życie podczas pokazu filmowego na ulicy Kleparowskiej. Zginęły 3 osoby, 27 zostało rannych, głównie sowieckich wojskowych[2].

W czerwcu 1941, po agresji niemieckiej, stał się z racji stanowiska komisarza przewodniczącym Stawki i tytularnym Naczelnym Wodzem wojsk radzieckich (faktycznym był Józef Stalin). Na początku lipca 1941 z rozkazu Stalina wyruszył dowodzić wojskami Frontu Zachodniego oraz pięcioma armiami rezerwowymi. Dowodzeni przez niego żołnierze nie powstrzymali uderzenia niemieckiego. 30 września 1941 objął dowództwo Frontu Południowo-Zachodniego. W kwietniu 1942 w czasie ofensywy w kierunku Charkowa stracił 250 tys. żołnierzy. W lipcu objął dowództwo Frontu Stalingradzkiego, lecz 23 lipca Stalin odwołał go do Moskwy. Od października 1942 do marca 1943 dowodził Frontem Północno-Zachodnim.

Brak sukcesów jego wojsk przesądził o przeniesieniu go jako przedstawiciela Kwatery Głównej Naczelnego Dowództwa do zajęć koordynowania działań frontów. Między innymi, od sierpnia 1944 do końca wojny koordynował działania sztabów 2., 3. i 4. Frontu Ukraińskiego.

Po wojnie dowodził kolejno kilkoma okręgami wojskowymi (1945–1946 – Baranowickim, 1946–1949 – Południowouralskim, 1949–1960 – Białoruskim Okręgiem Wojskowym). Od 1960 był w grupie generalnych inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR. 18 lutego 1965, w 70. urodziny przyznano mu drugi tytuł Bohatera Związku Radzieckiego za zasługi dla sił zbrojnych. Zmarł 31 marca 1970; pochowany przy ścianie kremlowskiej na Placu Czerwonym w Moskwie.

Był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR od 1. do 7. kadencji, w latach 1939–1952 był członkiem Komitetu Centralnego WKP(b).

W literaturze edytuj

Timoszenko przedstawiony został w jednym z cyklu opowiadań Isaaka BablaArmia konna” pod postacią Pawliczenki, dowódcy VI Dywizji Kawalerii, która rozwiązana została jesienią 1920 za bandytyzm i pogromy[3].

Odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Siemion Timoszenko, Odezwa dowódcy Frontu Ukraińskiego Siemiona Timoszenko do żołnierzy polskich, 1939.
  2. Kazimierz Krajewski, Na straconych posterunkach. Armia Krajowa na kresach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1945, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015, s. 85, ISBN 978-83-08-04932-7, OCLC 903372917.
  3. Teresa Torańska, Wywiad z Jerzym Pomianowskim, Duży Format Gazety Wyborczej, 22 października 2009.

Bibliografia edytuj