Sinozauropteryks

(Przekierowano z Sinosauropteryx)

Sinozauropteryks (Sinosauropteryx prima) – mały dinozaur z rodziny kompsognatów (Compsognathidae); jego nazwa znaczy „chiński pierzasty jaszczur”[1]. Jest on pierwszym odkrytym dinozaurem spoza kladu Avialae, które ma odciski piór[2].

Sinozauropteryks
Sinosauropteryx prima
Ji & Ji, 1996
Ilustracja
szkielet sinozauropteryksa (Muzeum Zoologiczne w Kopenhadze)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

teropody

Infrarząd

tetanury

(bez rangi) celurozaury
Rodzina

kompsognaty

Rodzaj

sinozauropteryks

Gatunek

Sinosauropteryx prima

Żył w epoce wczesnej kredy na terenach Azji. Długość ciała ok. 1–1,3 m, wysokość ok. 70 cm. Jego szczątki znaleziono w Chinach (w prowincji Liaoning)[1][3]. Opisano 3 okazy tego rodzaju dinozaura[4].

Drapieżny, żywił się drobnymi gadami (np. jaszczurkami) i ssakami[3][5]. Na kończynach przednich posiadał po trzy palce[6]. Miał najwięcej kręgów wśród teropodów (64)[3].

Przynajmniej grzbiet i boki tułowia oraz część głowy i ogona zwierzęcia były pokryte włóknistymi strukturami będącymi prymitywnymi piórami lub strukturami homologicznymi z piórami; nie jest pewne, czy reszta powierzchni skóry była naga, czy też pokrywały ją włókna pozbawione pigmentów. Pozostałości melanin pozwalają na stwierdzenie występowania na grzbiecie sinozauropteryksa pokrycia ciała o ciemnym ubarwieniu; występujące u tego teropoda pokrycie ciała prawdopodobnie układało się też w pasy wokół oczu i na bocznej powierzchni ogona[5]. W 2010 roku wykryto w jego skamieniałych piórach ślady barwników[7]. Część naukowców kwestionowała stwierdzenie piór lub ich homologów uznając ślady za włókna kolagenu, ale zostało to podważone [2].

Skamieniałość sinozauropteryksa (National Sience Museum, Ueno, Japonia)
Skamieniałość sinozauropteryksa (Hong Kong Science Museum)

Przypisy edytuj

  1. a b Qiang Ji and Shu’an Ji, On the Discovery of the earliest fossil bird in China (Sinosauropteryx gen. nov.) and the origin of birds [online], 1996 [dostęp 2023-11-15] (ang.).
  2. a b Fiann M. Smithwick i inni, On the purported presence of fossilized collagen fibres in an ichthyosaur and a theropod dinosaur, Andrew Smith (red.), „Palaeontology”, 60 (3), 2017, s. 409–422, DOI10.1111/pala.12292, ISSN 0031-0239 [dostęp 2023-12-02] (ang.).
  3. a b c Pei-ji Chen, Zhi-ming Dong, Shuo-nan Zhen, An exceptionally well-preserved theropod dinosaur from the Yixian Formation of China, „Nature”, 391 (6663), nature.com, 1998, s. 147–152, DOI10.1038/34356, ISSN 1476-4687 [dostęp 2023-11-15] (ang.).
  4. Ji Shu'an i inni, New Material of Sinosauropteryx (Theropoda: Compsognathidae) from Western Liaoning, China, „Acta Geologica Sinica - English Edition”, 81 (2), 2007, s. 177–182, DOI10.1111/j.1755-6724.2007.tb00942.x, ISSN 1000-9515 [dostęp 2023-12-06] (ang.).
  5. a b Fiann M. Smithwick, Robert Nicholls, Innes C. Cuthill i Jakob Vinther. Countershading and stripes in the theropod dinosaur Sinosauropteryx reveal heterogeneous habitats in the Early Cretaceous Jehol Biota. „Current Biology”. 27 (21), s. 3337–3343.e2, 2017. DOI: 10.1016/j.cub.2017.09.032. (ang.). 
  6. Philip J. Currie and Pei-ji Chen, Anatomy of Sinosauropteryx prima from Liaoning, northeastern China [online], styczeń 2001 [dostęp 2023-12-01] (ang.).
  7. Fucheng Zhang i inni, Fossilized melanosomes and the colour of Cretaceous dinosaurs and birds, „Nature”, 463 (7284), nature.com, 2010, s. 1075–1078, DOI10.1038/nature08740, ISSN 1476-4687 [dostęp 2023-11-16] (ang.).