Skalniak (rodzaj ssaków)

Skalniak
	Petrogale
	J.E. Gray, 1837
	; Przedstawiciel rodzaju – skalniak żółtonogi (P. xanthopus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Plemię	Dendrolagini
Rodzaj	skalniak
	Typ nomenklatoryczny
	Kangurus penicillatus J.E. Gray, 1827
Synonimy
	Heteropus Jourdan, 1837; Peradorcas O. Thomas, 1904; Quasipetrogale Hoser, 2020; Ferepetrogale Hoser, 2020;
	Heteropus Jourdan, 1837; Peradorcas O. Thomas, 1904; Quasipetrogale Hoser, 2020; Ferepetrogale Hoser, 2020;
Gatunki
	17 gatunków – zobacz opis w tekście
	17 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Skalniak^[7] (Petrogale) – rodzaj ssaków z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii^[8]^[9]^[10].

Morfologia edytuj

Długość ciała 29–65 cm, długość ogona 23–70,9 cm; masa ciała 0,9–12 kg (samce są większe i cięższe od samic)^[9]^[11].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1837 roku brytyjski zoolog John Edward Gray na łamach The Magazine of Natural History and Journal of Zoology, Botany, Mineralogy, Geology and Meteorology^[1]. Jako gatunek typowy Gray wyznaczył w ramach monotypii skalniaka brązowoogonowego (P. penicillata).

Etymologia edytuj

Heteropus: gr. ἑτερος heteros ‘różny, inny’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’^[12]. Gatunek typowy: Heteropus albogularis Jourdan, 1837 (= Kangurus penicillatus J.E. Gray, 1827).
Petrogale: gr. πετρα petra ‘skała’; γαλεή galeē lub γαλή galē ‘łasica’^[13].
Peradorcas: gr. πηρα pēra ‘kieszeń, torba’^[14]; δορκας dorkas ‘gazela’^[15]. Gatunek typowy: Petrogale concinna Gould, 1842.
Quasipetrogale: łac. quasi- ‘pozornie, prawie’; rodzaj Petrogale J.E. Gray, 1837 (skalniak)^[6]. Gatunek typowy: Petrogale persephone Maynes, 1982.
Ferepetrogale: łac. fere ‘prawie, niemal’; rodzaj Petrogale J.E. Gray, 1837 (skalniak)^[6]. Gatunek typowy: Petrogale xanthopus J.E. Gray, 1855.

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki^[16]^[11]^[8]^[7]:

Petrogale wilkinsi O. Thomas, 1926
Petrogale brachyotis (Gould, 1841) – skalniak krótkouchy
Petrogale concinna Gould, 1842 – skalniak karłowaty
Petrogale burbidgei Kitchener & Sanson, 1978 – skalniak malutki
Petrogale persephone Maynes, 1982 – skalniak skryty
Petrogale xanthopus J.E. Gray, 1855 – skalniak żółtonogi
Petrogale rothschildi O. Thomas, 1904 – skalniak atrakcyjny
Petrogale lateralis Gould, 1842 – skalniak czarnostopy
Petrogale purpureicollis Le Souef, 1924 – skalniak purpurowoszyi
Petrogale godmani O. Thomas, 1923 – skalniak kamienny
Petrogale coenensis Eldredge & Close, 1992 – skalniak północny
Petrogale inornata Gould, 1842 – skalniak zwyczajny
Petrogale assimillis Ramsay, 1877 – skalniak stadny
Petrogale mareeba Eldredge & Close, 1992 – skalniak wyżynny
Petrogale sharmani Eldredge & Close, 1992 – skalniak drobny
Petrogale penicillata (J.E. Gray, 1827) – skalniak brązowoogonowy
Petrogale herberti O. Thomas, 1926 – skalniak duży

Uwagi edytuj

↑ Młodszy homonim Heteropus Palisot de Beauvois, 1820 (Orthoptera).
↑ ^a ^b Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego^[4] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością opisanych taksonów^[5].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b J.E. Gray. Description of some new or little known Mammalia, principally in the British Museum Collection. „The Magazine of Natural History and Journal of Zoology, Botany, Mineralogy, Geology and Meteorology”. New Series. 1, s. 583, 1837. (ang.).
↑ C. Jourdan. Mémoire sur quelques mammiféres nouveaux. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 5, s. 522, 1837. (fr.).
↑ O. Thomas. On a collection of mammals made by Mr J.T. Tunney in Arnhem Land, Northern Territory of South Australia. „Novitates Zoologicae”. 11, s. 226, 1904. (ang.).
↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Petrogale assimilis Ramsay, 1877. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d R.T. Hoser. The ability to conserve a threatened species begins when they are named! New species of Rock Wallaby (Marsupialia: Macropodidae: Petrogale) from northern Australia. „Australasian Journal of Herpetology”. 42, s. 44, 2020. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96–101. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 709–718. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Petrogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 65–67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 323.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 527.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 166.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 75.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

Bibliografia edytuj

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[2] Młodszy homonim Heteropus Palisot de Beauvois, 1820 (Orthoptera).

[uwaga1-7] Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego^[4] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością opisanych taksonów^[5].

[Gray-1] J.E. Gray. Description of some new or little known Mammalia, principally in the British Museum Collection. „The Magazine of Natural History and Journal of Zoology, Botany, Mineralogy, Geology and Meteorology”. New Series. 1, s. 583, 1837. (ang.).

[Jourdan-3] C. Jourdan. Mémoire sur quelques mammiféres nouveaux. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 5, s. 522, 1837. (fr.).

[Thomas-4] O. Thomas. On a collection of mammals made by Mr J.T. Tunney in Arnhem Land, Northern Territory of South Australia. „Novitates Zoologicae”. 11, s. 226, 1904. (ang.).

[kai&inni-5] H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.).

[mdd2-6] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Petrogale assimilis Ramsay, 1877. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

[hos-8] R.T. Hoser. The ability to conserve a threatened species begins when they are named! New species of Rock Wallaby (Marsupialia: Macropodidae: Petrogale) from northern Australia. „Australasian Journal of Herpetology”. 42, s. 44, 2020. (ang.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96–101. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Eldridge&Coulson-11] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 709–718. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Petrogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 65–67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/331/mode/1up_323]-14] Palmer 1904 ↓, s. 323.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/535/mode/1up_527]-15] Palmer 1904 ↓, s. 527.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=196_166]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 166.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=105_75]-17] Jaeger 1944 ↓, s. 75.

[mdd-18] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

[7]

[1]

[a]

[2]

[3]

[b]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[4]

[5]