Skansen taboru kolejowego w Chabówce
Sekcja Utrzymania i Napraw Taboru Zabytkowego „Skansen” Chabówka, potocznie „Skansen taboru kolejowego w Chabówce” istnieje w Chabówce koło Rabki-Zdroju od 1993 roku. Obecnie Skansen znajduje się w strukturach PKP Cargo SA.
Geneza Skansenu edytuj
.jpg)
.jpg)
Stacja kolejowa w Chabówce została otwarta w dniu 16 grudnia 1884 roku[1]. Wówczas w miejscowości została wybudowana parowozownia. W 1899 wraz z oddaniem do użytku linii kolejowej Chabówka – Zakopane stacja stała się stacją węzłową. W 1944 roku w Chabówce została wybudowana nowa parowozownia. W styczniu 1945 roku dworzec kolejowy oraz parowozownia zostały zniszczone przez wojska niemieckie. Parowozownia została odbudowana w 1947 roku. Parowozy z Chabówki prowadziły pociągi towarowe na liniach lokalnych[2]. W 1976 roku linia kolejowa do Zakopanego została zelektryfikowana. W połowie lat 80. ubiegłego wieku rozpoczęto gromadzenie eksponatów kolejowych. W 1990 roku linia z Suchej Beskidzkiej do Żywca została zelektryfikowana. W związku z tym zakończono kursowanie parowozów z pociągami rozkładowymi[3] Z inicjatywy Naczelnika Lokomotywowni Pozaklasowej z Suchej Beskidzkiej Pawła Zaleskiego[4][5] w 1991 roku podjęto decyzję o utworzeniu placówki muzealnej[6]. Skansen został otwarty w dniu 11 czerwca 1993 roku[7].
Ekspozycja edytuj
Ekspozycja składa się z wycofanych z ruchu parowozów, wagonów osobowych, towarowych, lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz pługów i żurawi. Niektóre z nich zostały przywrócone do ruchu. Skansen dysponuje najliczniejszą kolekcją zabytkowego taboru kolejowego. Poza pojazdami kolejowymi w placówce zlokalizowano urządzenia przeznaczone do konserwowania lokomotyw parowych. Infrastruktura techniczna jest przystosowana na wykonywania napraw zabytkowych lokomotyw oraz wagonów[6]. W izbie pamiątek jest wiele eksponatów i materiałów piśmiennych, związanych z historią kolejnictwa[8]. Jednym z eksponatów placówki jest lokomotywa parowa TKb-1479. Została wyprodukowana w 1877 roku w Berlinie[9][10] i jest najstarszym zachowanym parowozem w Polsce[7]. Niektóre eksponaty zachowane są w stanie pełnej sprawności. Używane są one do obsługi pociągów turystycznych. Skansen rocznie odwiedzany jest przez kilkadziesiąt tysięcy osób z kraju i za granicy[6]. Niektóre eksponaty stanowią depozyt Stacji Muzeum w Warszawie[11].
Obsługiwane pociągi edytuj
W 2020 roku w okresie wakacji kursują pociągi z parowozem w relacji Chabówka-Mszana Dolna[12]. Pociągi turystyczne z parowozem regularnie kursują w okresie wakacyjnym począwszy od 2004 roku (z przerwą w latach 2009-2011[13]). W okresie tym kursowały m.in. w relacjach Chabówka – Mszana Dolna – Chabówka, Chabówka – Dobra k. Limanowej – Chabówka, Chabówka – Zakopane – Chabówka, Kraków Główny – Kraków Nowa Huta – Kraków Główny, Kraków Główny – Wieliczka Rynek – Kraków Główny.
Oprócz pociągów rozkładowych, tabor z Chabówki obsługuje pociągi okolicznościowe: z okazji Mikołajek, Nowego Roku i różnych kolejowych rocznic. Zabytkowe pociągi kursują również na specjalne zamówienie. Tabor z Chabówki był wykorzystywany przy wielu produkcjach filmowych, m.in. przy produkcji filmów Lista Schindlera, Katyń[14].
Parowozjada i Parada Parowozów edytuj
Od 2005 r. organizowana jest Parowozjada odbywająca się w Chabówce (lub Suchej Beskidzkiej lub Rabce Zarytem)[15]. Parowozy z Chabówki corocznie biorą udział w paradzie Parowozów w Wolsztynie.
Zgromadzony tabor edytuj
Lista parowozów normalnotorowych w skansenie
| Seria pojazdu | Rok produkcji | Producent | Stan parowozu |
|---|---|---|---|
| Pt31-64 | 1938 | Fablok | eksponat |
| Pt47-152 | 1950 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| Ol12-7 | 1912 | StEG Wiedeń | nieczynny |
| Ol49-44 | 1952 | Fablok | eksponat |
| Ol49-100 | 1954 | Fablok | eksponat |
| Tp4-259 | 1921 | Linke-Hofmann | eksponat |
| Tr12-25 | 1921 | Lokomotivfabrik Wien-Floridsdorf | oczekuje naprawy |
| Tr202-19 | 1946 | Vulcan Foundry | eksponat |
| Tw12-12 | 1920 | StEG Wiedeń | eksponat |
| Ty2-29 | 1942 | Henschel & Sohn | eksponat |
| Ty2-50 | 1942 | Orenstein & Koppel | eksponat |
| Ty2-911 | 1944 | Orenstein & Koppel | czynny |
| Ty2-953 | 1944 | Henschel & Sohn | oczekuje naprawy |
| Ty2-1184 | 1944 | Henschel & Sohn | eksponat |
| Ty23-104 | 1929 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| Ty37-17 | 1938 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| Ty42-19 | 1945 | Fablok | eksponat |
| Ty42-107 | 1946 | H. Cegielski – Poznań | czynny |
| Ty43-9 | 1946 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| Ty45-386 | 1950 | Fablok | eksponat |
| Ty51-133 | 1956 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| Ty51-137 | 1956 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| Ty51-182 | 1956 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| TKt3-16 | 1935 | Schichau-Werke | eksponat |
| OKl27-41 | 1932 | H. Cegielski – Poznań | eksponat |
| TKw2-114 | 1916 | L. Schwartzkopff, Berlin | eksponat |
| TKt48-191 | 1957 | Fablok | czynny |
| OKz32-2 | 1934 | H. Cegielski – Poznań | czynny |
| TKh1-20 | 1910 | Orenstein & Koppel | pomnik |
| TKb 1479 | 1877 | L. Schwartzkopff, Berlin | eksponat |
| TKh100-51 | 1928 | Orenstein & Koppel | eksponat |
| TKp 2011 | 1950 | Fablok | eksponat |
| TKh 0175 | 1957 | Fablok | eksponat |
| TKh49-1 | 1961 | Fablok | oczekuje naprawy |
| TKt1-63 | 1916 | Hohenzollern Düsseldorf | eksponat |
Lista parowozów wąskotorowych w skansenie
| Seria pojazdu | Rok produkcji | Producent | Stan parowozu | Rozstaw szyn |
|---|---|---|---|---|
| KRŻ Osiny 1892 | 1956 | Chrzanów | eksponat | 750 mm |
| Tx26-427 | 1928 | Chrzanów | eksponat | 600 mm |
| Cukrownia Leśmierz 11 | 1919 | L. Schwartzkopff, Berlin | eksponat | 600 mm |
| Tw53-2560 | 1954 | Chrzanów | eksponat | 785 mm |
Lista lokomotyw elektrycznych w skansenie
| Seria pojazdu | Rok produkcji | Producent | Stan elektrowozu |
|---|---|---|---|
| EP02-07 | 1956 | Pafawag | wrak |
| EP03-01 | 1951 | ASEA | oczekuje naprawy |
| EU06-01 | 1961 | AEI E | oczekuje naprawy |
| EU07-001 | 1964 | Pafawag | eksponat |
| ET21-57 | 1960 | Pafawag | oczekuje naprawy |
Lista lokomotyw spalinowych w skansenie
| Seria pojazdu | Rok produkcji | Producent | Stan spalinowozu |
|---|---|---|---|
| Ls60-6332 | 1963 | Chrzanów | eksponat |
| SM04-002 | 1978 | Zastal | eksponat |
| SM30-211 | 1965 | Chrzanów | czynny |
| SM40-01 | 1958 | Ganz-MÁVAG | eksponat |
| SM41-01 | 1961 | Ganz-MÁVAG | eksponat |
| SP42-260 | 1978 | Chrzanów | oczekuje naprawy |
| ST43-01 | 1965 | Electroputere | wrak |
Lista wagonów spalinowych w skansenie
| Seria pojazdu | Rok produkcji | Producent | Stan wagonu |
|---|---|---|---|
| SN61-168 | 1971 | Ganz-MÁVAG | czynny |
| SBx 90104 | 1939 | Hipolit Cegielski – Poznań | wrak |
Przypisy edytuj
- ↑ Zbigniew Sułkowski, Limanowa, „Świat Kolei”, 01/1995, Łódź: Emi-Press, 1995, s. 16-17, ISSN 1234-5962, OCLC 749147760.
- ↑ Maciej Panasiewicz, Linia lokalna Chabówka – Zakopane, „Świat Kolei”, 01/1995, Łódź: Emi-Press, 1995, s. 18-21, ISSN 1234-5962, OCLC 749147760.
- ↑ Maciej Panasiewicz, Od ogrzewalni do Skansenu czyli Dzieje Parowozowni w Chabówce, Nowy Targ: Prochem, 2007.
- ↑ Maciej Panasiewicz, Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce [online] [dostęp 2020-08-31].
- ↑ Maciej Panasiewicz, Ufundowanie i odsłonięcie tablicy pamiątkowej na XXV-lecie Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce [online] [dostęp 2020-08-31].
- ↑ a b c Lech Sipko, Skansen w Chabówce świadkiem niezwykłej historii [online], Kurier Kolejowy, 10 lipca 2016 [dostęp 2020-08-26].
- ↑ a b Redakcja portalu NaKolei.pl, 11 czerwca Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce świętuje 25. rocznicę powstania [online], NaKolei.pl, 11 czerwca 2018 [dostęp 2020-08-26].
- ↑ Centrum Prasowe PAP, PKP Cargo: Łączymy tradycję z nowoczesnością [online], Centrum Prasowe PAP, 25 lipca 2019 [dostęp 2020-08-26].
- ↑ Piotr Skucha, Kolejowy romantyzm w Chabów, „Miesięcznik Społeczno-Kulturalny Kraków”, 07-08/2017, Kraków: Biblioteka Kraków, 2017, ISSN 1733-0459.
- ↑ Tomisław Czarnecki, TKb1479 [online] [dostęp 2020-08-28].
- ↑ Walentyna Rakiel-Czarnecka i inni, Zbiory Stacji Muzeum w Warszawie, [w:] Walentyna Rakiel-Czarnecka, Maria Fudała (red.), Dzieje Muzeum Kolejnictwa/Stacji Muzeum w latach 1927-2018, Warszawa: Stacja Muzeum, 2018, s. 139-140, ISBN 978-83-945830-7-1, OCLC 1150762347.
- ↑ Pociągi retro Chabówka-Mszana Dolna'2020 - Skansen w Chabówce [online], www.parowozy.pl [dostęp 2020-08-28] (pol.).
- ↑ Przejazdy RETRO 2019 - Skansen taboru kolejowego w Chabówce [online], www.parowozy.pl [dostęp 2019-08-13] (pol.).
- ↑ Maciej Panasiewicz, Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce [online] [dostęp 2020-08-28].
- ↑ Skansen taboru kolejowego w Chabówce www.parowozy.pl- strona główna. [dostęp 2018-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-19)].
Bibliografia edytuj
- Judyta Kurowska-Ciechańska, Ariel Ciechański, Koleje, Warszawa: Wyd. Carta Blanca, 2007, s. 238, ISBN 978-83-60887-80-6, OCLC 500427346.
