Skarb ze Słuszkowa
Skarb ze Słuszkowa (Słuszków 1) – skarb zdeponowany na początku XII w. w Słuszkowie, odnaleziony w 1935, zawiera najliczniejszy skarb monet w Polsce i najliczniejszy skarb denarów krzyżowych na świecie[1][2]; od 1958 znajduje się w zbiorach Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu.
Niekompletnie zachowany skarb liczy 13 061 zabytków: 12 829 denarów krzyżowych, 122 denarów palatyna Sieciecha[3], 71 monet obcych, 32 wczesnośredniowiecznych srebrnych ozdób oraz 7 placków srebra.
Denary Sieciecha ze skarbu stanowią pierwszy[potrzebny przypis] bezpośredni dowód na istnienie w XI w. w Polsce mennicy bijącej denary krzyżowe[2][4].
Legenda otokowa denarów Sieciecha ZETECH (Sieciech) jest jednym z najstarszych zabytków języka polskiego.
W 2020 r. badaczom z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN udało się natrafić na kolejny depozyt[5], który otrzymał nazwę Słuszków 2[5]. Wydarzyło się to w ramach prac związanych z planowanym wydaniem monografii poświęconej depozytowi z 1935 r. i próbą ustalenia jego dokładniejszej lokalizacji[5]. Nowo odkryty skarb liczył ok. 6,5 tysiąca srebrnych monet (denarów), ułożonych w lnianych sakiewkach, placki srebra, fragmenty ołowiu oraz dwie złote obrączki i dwa pierścionki[1]. Skarb datowany jest na pierwsze lata XII w.[5] Na jednym z pierścionków znajduje się cyryliczny napis „[Господ]ипомъзи [ра]бесвое[и] Марии”, który po przetłumaczeniu brzmi „Panie pomóż służce swojej Marii”. Jako że skarb można datować na rok ok. 1105, badacze sugerują, że wspomnianą Marią mogła być Dobroniega Maria, babka księcia Zbigniewa[1].
Skarb odkryty w 2020 prezentowany był od grudnia 2023 do marca 2024 na wystawie czasowej w Zamku Królewskim w Warszawie[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Ewa Bąkowska, Skarb ze Słuszkowa jednym z najbardziej intrygujących skarbów z terenu Polski [online], data publikacji: 2020-12-22, Archeologia Żywa, 24 lutego 2022 [dostęp 2022-03-05] (pol.).
- ↑ a b Adam Kędzierski, Polskie denary krzyżowe w skarbie ze Słuszkowa, „Wiadomości Numizmatyczne”, 42 (1-2 (163-164)), BazHum, 1998, s. 21, 28-30, 36, 39 [dostęp 2022-03-04].
- ↑ Adam Kędzierski, Czy istnieją monety Zbigniewa, syna Władysława Hermana?, „Wiadomości Numizmatyczne”, XLIX (1 (179)), PAN Czytelnia Czasopism, 2005, 26 (4) [dostęp 2022-03-04].
- ↑ Denary Sieciecha znajdowano już wcześniej, m.in. w jaskini Okopy Wielka Dolna w 1895–1898.
- ↑ a b c d Adam Kędzierski, Nowy a stary skarb ze Słuszkowa. Czy skarb 13 tys. srebrnych… [online], data publikacji: 2020-12-18, Archeologia Żywa, 24 lutego 2022 [dostęp 2022-03-05] (pol.).
- ↑ Strona wystawy [1]