Skrytek polny

Skrytek polny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	skrytek / przywrotnik
Gatunek	skrytek polny
	Nazwa systematyczna
	Aphanes arvensis L.; Sp. Pl. 1: 123. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skrytek polny (Aphanes arvensis L.) – gatunek roślin z rodziny różowatych. Według współczesnych ujęć taksonomicznych włączany jest zwykle do rodzaju przywrotnik jako Alchemilla arvensis (L.) Scop. Fl. carniol. ed. 2, 1:115. 1771^[3]^[4]^[5]. Występuje w Europie, w Azji Zachodniej i na Kaukazie^[3]. We florze Polski jest archeofitem. Występuje pospolicie niemal w całym kraju, jest rzadki tylko na Mazowszu i na wschód oraz północny wschód od niego^[6].

Morfologia edytuj

Kwiaty

Liście

Łodyga: Cienka, leżąca lub wzniesiona, szarozielona, rozgałęziona. Wysokość 5-15 cm, rzadko do 30 cm.

Liście: Jasnozielone, do 5 mm długości i 6 mm szerokości, 3-5 dłoniastodzielne z klinowatą nasadą przechodzącą stopniowo w krótki ogonek (1-3 mm długości). Mają ząbkowane i orzęsione brzegi i są szarozielone. Przylistki palczastowcinane o trójkątnie podługowatych odcinkach.

Kwiaty: Wyrastają pęczkami w kątach liści. Są drobne (średnica 1,5-2 mm, długość do 1,2 mm) i zielone. Kielich i kieliszek 4-działkowy (działki kielicha 3-4 razy dłuższe od kieliszka). Kwiaty mają jeden słupek i tylko jeden pręcik, co jest rzadkością wśród roślin kwiatowych. Korony brak.
Owoc: Drobny orzech o gruszkowatym kształcie, do 1,8 mm długości, ukryty w kielichu.
Siewka: Liścienie okrągłe, zielone, wyrastające na cienkich ogonkach o tej samej długości. Podliścieniowa łodyżka jest naga, krótka i początkowo jasnofioletowa. Wyrastające skrętolegle liście tworzą rozetę. Pierwszy liść jest 3-dzielny o równowąskich łatkach.

Biologia i ekologia edytuj

Roślina jednoroczna. Siedlisko: pola uprawne, na których jest chwastem, ale mało uciążliwym, nie stwarzającym większego problemu. Występuje głównie w zbożach ozimych. Poza tym rzadko na przydrożach i nieużytkach. Preferuje gleby piaszczyste, bardzo kwaśne i ubogie. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla SAll. Aphanenion arvensis i Ass. Aphano-Matricarietum^[7]. Roślina samopylna, kwitnie od maja do września.

Zmienność edytuj

Tworzy mieszańce ze skrytkiem drobnoowockowym^[8].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Alchemilla arvensis (L.) Scop., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-03] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 64, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Bibliografia edytuj

Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
J. Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986.
Środki ochrony roślin. Skrytek polny. [dostęp 2007-12-08].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

[4] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[powo-5] Alchemilla arvensis (L.) Scop., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-03] .

[6] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 64, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[3]

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[7]

[8]