Wikipedia

Skrytokwiat

Skrytokwiat (Cryptanthus Otto & A.Dietr.) – rodzaj roślin należący do rodziny bromeliowatych. Należy do niego około 55[4] gatunków endemicznych wschodniej Brazylii. Łacińska nazwa rodzaju pochodzi od greckich słów kryptos (ukryty) i anthos (kwiat).

Skrytokwiat
Ilustracja
Cryptanthus warren-loosei
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

bromeliowate

Rodzaj

skrytokwiat

Nazwa systematyczna
Cryptanthus Otto et A.Dietr.
Allg. Gartenzeitung 4: 297 1836
Typ nomenklatoryczny

Cryptanthus bromelioides (Otto & A.Dietr.)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Cryptanthus zonatus
Cryptanthus warasii
Cryptanthus bromelioides

Morfologia edytuj

Pokrój
Rośliny rozetowe, z różyczkami liści zwykle płasko rozpostartymi przy ziemi. Rozety osiągają od kilku centymetrów (Cryptanthus microglaziouii) do prawie metra średnicy. U podstawy starszych liści rośliny tworzą obficie łatwo odrywające się odrosty. Kilka gatunków tworzy rozłogi.
Liście
W rozetach znajduje się wiele wąskich, zwężających się liści z ostrym końcem. Krawędzie liści są zazwyczaj pofalowane i kolczaste. Od spodu pokryte włoskami. Zabarwienie zielone, czerwone, brązowe do prawie czarnych. Kilka gatunków tworzy liście ogonkowe (np. Cryptanthus beuckeri). Gatunek C. maritimus tworzy liście o pokroju trawiastym. Niektóre gatunki (C. glaziouii, C. microglaziouii i C. warasii) są sukulentami.
Kwiaty
Skupione w kwiatostany wyrastające ze środka rozety. Zwykle są one niskie, u kilku gatunków (C. scaposus, C. pseudoscaposus) wyrastają na ok. 15 cm ponad rozetę. Okwiat trójpłatkowy z listkami białymi, ostrymi i wąskimi. Kwiaty nie pachną.
Owoce
Jagody.

Ekologia edytuj

Skrytokwiaty są, w odróżnieniu od większości bromeliowatych, roślinami naziemnymi, endemicznymi dla suchych, nadmorskich lasów wschodniej Brazylii. Najczęściej rosną w miejscach zacienionych i wilgotnych. Niektóre gatunki rosną w pełnym słońcu na terenach skalistych.

Systematyka edytuj

Synonimy

Pholidophyllum (Vis.). Madvigia (Liebm.)

Pozycja taksonomiczna według APweb (aktualizowany systemie APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae) stanowiącej grupę siostrzaną dla rodziny pałkowatych Typhaceae, wraz z którymi tworzy klad bazalny rzędu wiechlinowców (Poales)[2].

Pozycja taksonomiczna według Crescent Bloom (system Reveala z lat 1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd bromeliowate (Bromelianae R. Dahlgren ex Reveal), rząd bromeliowce (Bromeliales Dumort.), podrząd Bromeliineae Engl., rodzina bromeliowate (Bromeliaceae Juss.)[5].

Pozycja taksonomiczna według 2010 Annual Checklist Taxonomic Classification

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta), klasa jednoliścienne (Liliopsida), rząd wiechlinowce (Poales), rodzina bromeliowate (Bromeliaceae)[6].

Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie edytuj

Rośliny ozdobne. Niektóre gatunki z rodzaju są uprawiane jako rośliny doniczkowe.

Uprawa edytuj

  • Pielęgnacja. Wymaga podłoża lekko kwaśnego np. mieszanki dla storczyków. Zaleca się domieszać do podłoża trochę wysuszonego krowieńca. Większość gatunków ma małe wymagania cieplne i wytrzymuje temperaturę 18 °C. Gatunki C. fosterianus, C. lacerdae i C. zonatus wymagają temperatury 23 °C. Większość gatunków wymaga umiarkowanego zacienienia, jednak gatunki C. acaulis i C. bromelioides wymagają silnego nasłonecznienia. W okresie wegetacji rośliny podlewa się dość obficie.
  • Rozmnażanie. Z odrostów pojawiających się obficie u podstawy starszych roślin.
  • Szkodniki i choroby: Cryptanthus jest podatny na wełnowce i czerwce[8].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  4. ↑ a b Cryptanthus Otto & A.Dietr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-13].
  5. ↑ Crescent Bloom: Cryptanthus. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  6. ↑ Bisby FA, Roskov YR, Orrell TM, Nicolson D, Paglinawan LE, Bailly N, Kirk PM, Bourgoin T, Baillargeon G., eds: Species 2000 & ITIS Catalogue of Life: 2010 Annual Checklist Taxonomic Classification. Species 2000: Reading, UK, 2010. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
  7. ↑ a b c Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
  8. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Bibliografia edytuj

  • Haager Jiří: Mieszkanie w kwiatach, moje hobby. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1992. ISBN 83-7066-343-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Skrytokwiat&oldid=69620921”