Skrzyszów (województwo małopolskie)

wieś w województwie małopolskim

Skrzyszówwieś sąsiadująca z Tarnowem, leżąca nad potokiem Wątok. Siedziba władz gminy w powiecie tarnowskim (woj.małopolskie). W 2011 roku Skrzyszów liczył 3754 mieszkańców[3].

Skrzyszów
wieś
Ilustracja
Kościół św. Stanisława w Skrzyszowie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tarnowski

Gmina

Skrzyszów

Liczba ludności (2011)

3754

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

33-156[2]

Tablice rejestracyjne

KTA

SIMC

0830428

Położenie na mapie gminy Skrzyszów
Mapa konturowa gminy Skrzyszów, po lewej znajduje się punkt z opisem „Skrzyszów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Skrzyszów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Skrzyszów”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Skrzyszów”
Ziemia49°59′46″N 21°03′17″E/49,996111 21,054722[1]

Historia edytuj

Historia Skrzyszowa sięga początku XIV wieku, w roku 1331 król Władysław Łokietek potwierdził Spytce z Melsztyna prawo do wsi[4].

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego Skrzyszów składał się z trzech części: Skrzyszowa, Ładnej i Srędzin. Gęsto zabudowany Skrzyszów leżący nad Wątokiem liczył 400 domów. W Ładnej położonej przy gościńcu z Tarnowa do Pilzna było 26 domów, w niej znajdowała się największa w Galicji garbarnia. Srędziny ulokowane na północ od Ładnej liczyły 43 domy.

Ludna ta wieś rozsiadła w urodzajnej glebie i korzystnych warunkach, wytworzonych przez sąsiedztwo z Tarnowem.

Pierwsza parafia w Skrzyszowie powstała przed rokiem 1350. W 1517 roku hetman Jan Amor Tarnowski ufundował istniejący do dziś drewniany kościół. Parafia została zniesiona w 1542 roku, utworzono ją na nowo w roku 1736. Do parafii należały też Wola Rzędzińska, Wałki, Jodłówka i część Rzędzina[5].

W 1581 roku wieś, która była wówczas własnością księcia Ostrogskiego liczyła 66 kmieci gospodarujących na 33 łanach roli i 6 zagród z rolą. Poza tym sołtys miał 2 łany ziemi i 9 zagród. We wsi mieszkało 57 komorników oraz 7 rzemieślników. Miejscowość graniczyła na zachodzie z Gumniskami i Zawadą, na południu z Łękawicą i Szynwaldem, na wschodzie z Pogórską Wolą, a na północy z Rzędzinem. Wieś zawsze była częścią dóbr panów Tarnowa[6].

Po I wojnie światowej Skrzyszów stał się siedzibą samorządu gminnego. W 1934 roku wieś weszła w skład gminy zbiorowej Gumniska. W 1937 roku miejscowi działacze ludowi zorganizowali strajk chłopski oraz manifestacje w Skrzyszowie i Tarnowie[4].

W czasie II wojny światowej, od marca do lipca 1941 roku, w lesie Kruk na stoku Góry św. Marcina niemieccy naziści zamordowali ok. 400 osób. W latach 1958–1959 wybudowano na tym miejscu pomnik projektu tarnowskich artystów Bogdany i Anatola Drwalów[7].

1 stycznia 1973 roku Skrzyszów stał się siedzibą władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim.

Zabytki edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].

Inne

Galeria zdjęć edytuj

Inne informacje edytuj

16 marca 2017 roku w Skrzyszowie padła najwyższa wygrana w historii Lotto – 36 726 210, 20 [9].

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124256
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1175 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Wieś Skrzyszów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-07-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  4. a b Skrzyszów – Historia. skrzyszow.pl. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
  5. Marek Sztorc: Skrzyszów, kościół św. Stanisława bpa. [w:] Tarnowskie kościoły. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
  6. Skrzyszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 734.
  7. Andrzej Matuszczyk, Pogórze Karpackie, Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995, ISBN 83-903260-1-9, OCLC 891189204.
  8. a b Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy, wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
  9. Nowy rekord wysokości wygranej w grach losowych w Polsce - 36 726 210,20 złotych! | Lotto, Kaskada, Multi Multi, Mini Lotto, Zdrapki - lotto.pl, www.lotto.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).