Sokołowsko

wieś w województwie dolnośląskim
 Ten artykuł od 2008-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Sokołowsko (niem. Görbersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Mieroszów, w Górach Suchych w Sudetach Środkowych.

Artykuł 50°41′6″N 16°13′45″E
- błąd 39 m
WD 50°41'11"N, 16°14'7"E, 50°41'7.69"N, 16°13'45.77"E
- błąd 39 m
Odległość 483 m
Sokołowsko
— wieś —
Ilustracja
Sokołowsko widziane z Włostowej
Państwo  Polska
Województwo  dolnośląskie
Powiat wałbrzyski
Gmina Mieroszów
Wysokość 540–590 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011) 944[1]
Strefa numeracyjna 74
Kod pocztowy 58-350
Tablice rejestracyjne DBA
SIMC 0853659
Położenie na mapie gminy Mieroszów
Mapa konturowa gminy Mieroszów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sokołowsko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Sokołowsko”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Sokołowsko”
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego
Mapa konturowa powiatu wałbrzyskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Sokołowsko”
Ziemia50°41′06″N 16°13′45″E/50,685000 16,229167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Podział administracyjnyEdytuj

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

NazwaEdytuj

Sokołowsko swoją nazwę zawdzięcza profesorowi Uniwersytetu Warszawskiego Alfredowi Sokołowskiemu, który przyczynił się do rozwoju uzdrowiska prowadząc tu na przełomie XIX i XX w. badania nad klimatycznym leczeniem chorób płucnych.

Położenie geograficzneEdytuj

Największa wieś położona w Górach Suchych (Sudety Środkowe) w Kotlinie Sokołowskiej na wysokości 540–590 m n.p.m.[potrzebny przypis], w dolinach potoku Sokołowca i Bednarskiego Potoku. Sokołowsko otaczają: od północnego zachodu Stożek Mały (zwany też przez miejscowych „Bocianią Małą”, „Bocianką”) 750 m n.p.m., od północnego wschodu masyw Bukowca 898 m n.p.m., od południowego zachodu Garbatka 797 m n.p.m., od południa i południowego wschodu Włostowa 903 m n.p.m. oraz od wschodu Suchawa 928 m n.p.m.

KlimatEdytuj

W Sokołowsku występują dwa poziomy klimatyczne o silnym zróżnicowaniu: poziom dna dolinnego (sanatoria) i poziom południowego stoku (od 600 do 620 m n.p.m.). Dno doliny charakteryzuje się zacisznością – prędkości wiatrów są tu minimalne. Na stokach wiatr znacznie przyspiesza. Wiatry z kierunków wschodnich są bardzo rzadkie. Sokołowsko jest najzimniejszą miejscowością tej części Gór Suchych. Występuje tu stosunkowo długa zima i krótkie lato, a także obfite opady deszczu, z których 61% spada latem, z maksimum w lipcu[2].

DemografiaEdytuj

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyło 944 mieszkańców[1]. Jest największą miejscowością gminy Mieroszów.

HistoriaEdytuj

Trudno dzisiaj określić dokładną datę powstania osady. Była to wieś związana z zamkiem Radosno. Pierwsza wzmianka o Goerbersdorff pojawia się w 1357 r., jako o istniejącej wsi założonej najprawdopodobniej przez zakon benedyktynów w Broumovie. Do końca XV w. miejscowość miała kilku właścicieli. W 1509 r. ówczesny Görbersdorf wraz z południową częścią księstwa świdnickiego nabył hr. von Hochberg, który założył rodową siedzibę w Książu. Do połowy XIX w. miejscowość nie różniła się niczym od innych wsi w dobrach Hochbergów. Zmiana w jej losach nastąpiła w 1849 r., kiedy na wypoczynek zajechała tu hr. von Colomb. Zachwycona lokalnym krajobrazem namówiła swojego szwagra dra Hermanna Brehmera na utworzenie uzdrowiska leczącego metodą hydroterapii Vincenta Priessnitza.

W 1855 r. we wsi zostało uruchomione pierwsze na świecie specjalistyczne sanatorium dla gruźlików, w którym zastosowano nowatorską metodę leczenia klimatyczno-dietetycznego. Na jego wzór został stworzony ośrodek leczenia gruźlicy w Davos. W późniejszym czasie Görbersdorf zyskał miano „śląskiego Davos”, chociaż to Davos powinno nazywać się „szwajcarskim Görbersdorfem (Sokołowskiem)”. Bliskim współpracownikiem Brehmera stał się Alfred Sokołowski. Uzdrowisko nie należało do tanich, lecz było dobrze zagospodarowane. Już przed rokiem 1888 posiadało pocztę i połączenia telefoniczne.

W roku 1887 przebywało tu 730 kuracjuszy. Pobyt Tytusa Chałubińskiego zaowocował pośrednio jego zainteresowaniem Zakopanem, gdyż rozpoczął poszukiwania okolicy zbliżonej do tego uzdrowiska, dla zorganizowania w Polsce takiego samego ośrodka leczenia gruźlicy. 22 października 1911 zmarł w sanatorium w wieku lat 25 węgierski historyk sztuki Leo Popper, przyjaciel Györgya Lukácsa. W latach 30. XX wieku zbudowano nieopodal 60-metrową skocznię narciarską.

Po kapitulacji Niemiec, 8 maja 1945 wieś, została zajęta przez wojska radzieckie, a wkrótce przekazana władzom polskim. Ludność niemieckojęzyczna została wysiedlona do Niemiec, zaś na jej miejsce przybyli polscy przesiedleńcy. W 1946 miejscowość nazwano Sokołowskiem dla uczczenia zasług prof. Alfreda Sokołowskiego[3].

Po II wojnie światowej pozostało tutaj uzdrowisko o profilu przeciwgruźliczym. Pod naciskiem Stanisława Domina zmieniono profil leczenia w kierunku leczenia chorób dróg oddechowych. W latach 70. XX wieku miejscowość zaczęto przekształcać w ośrodek sportów zimowych dla potrzeb klubów wałbrzyskich, docelowo miał powstać Wojewódzki Ośrodek Sportów Zimowych. Jednak z braku środków finansowych nie wszystko udało się zrealizować. Pozostały tylko trasy biegowe (w tym nartorolkowa), które włączono do Biegu Gwarków.

Po II wojnie światowej status wsi Sokołowsko uzyskało dopiero na początku XXI wieku.

W młodości mieszkał tu reżyser filmowy Krzysztof Kieślowski. We wsi przypominają o tym fakcie dwie tablice pamiątkowe, w tym na domu, w którym mieszkał. W Sokołowsku, od 2011 roku, odbywa się cykliczny festiwal filmowy – „Hommage à Kieślowski”[4], poświęcony twórczości i osobie reżysera. Organizatorem Festiwalu jest Fundacja Sztuki Współczesnej In Situ.

W 2007 r. dawne Sanatorium Brehmera zmieniło właściciela. Od tego czasu Fundacja Sztuki Współczesnej In Situ odbudowuje, spalony w 2005 r. obiekt, tworząc w tym miejscu Międzynarodowe Laboratorium Kultury wraz z Archiwum twórczości Krzysztofa Kieślowskiego.

Sanatoria Dolnośląskie sp. z o.o. przeprowadzą remont zabytkowego obiektu szpitala Biały Orzeł. Za 4,5 mln budynek zostanie przystosowany do prowadzenia opieki długoterminowej i rehabilitacji. Inwestycja w modernizację Białego Orła jest częścią planów gminy Mieroszów, mających na celu odzyskanie przez Sokołowsko statusu uzdrowiska[5].

ZabytkiEdytuj

Galeria: zabytki
 
Sokołowsko. Sanatorium dra T. Römplera, obecnie Biały Orzeł
 
Sokołowsko. Sanatorium dra T. Römplera, obecnie siedziba Zarządu Sanatoriów Dolnośląskich
 
Sanatorium dr Brehmera w Sokołowsku. Odbudowa prowadzona przez Fundację Sztuki Współczesnej In Situ
 
Wieżyczka sanatorium Grunwald
 
Front cerkwi św. Michała Archanioła
 
Cerkiew św. Michała zimą
 
Cerkiew św. Michała Archanioła
 
Sokołowsko. Kościół
 
Sokołowsko. Ujęcie źródła leśnego
 
Sokołowsko. Sentencja na ujęcie źródła leśnego
 
Sokołowsko. Sentencja na ujęcie źródła leśnego
 
Jedna z tablic upamiętniających pobyt K. Kieślowskiego

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[6]:

inne zabytki:

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

Na terenie wsi działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

TurystykaEdytuj

  • Kino Teatr Zdrowie, ul. Główna 36
  • Festiwal Sztuki Efemerycznej Konteksty: 25–29 lipca
  • Sokołowsko Festiwal Filmowy Hommage a Kieślowski: wrzesień
  • Festiwal Muzyczny "Sanatorium dźwięku": 8–10 sierpnia
  • źródełko leśne
  • galeria: ul. Słoneczna 2
  • Bieg Gwarków, odbywający się tu co roku, w 2006 r. przeniesiony w okolice schroniska Andrzejówka na Przełęcz Trzech Dolin

Szlaki turystyczneEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Adam Schmuck, Klimat Sokołowska jako przykład klimatu miejscowości leczniczej w Sudetach, w: Czasopismo Geograficzne, PWN, Warszawa-Wrocław, tom XXIII/XXIV, zeszyt 69/1952/1953, s.165
  3. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  4. ↑ Sokolowsko.org – Międzynarodowe Laboratorium Kultury Sokolowsko.org, www.insitu.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  5. ↑ Za 4,5 mln zł zostanie zmodernizowany szpital w Sokołowsku, Onet.pl, 8 lutego 2014 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 189. [dostęp 21.10.2012].
  7. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 275-276.
  8. ↑ Zameczek Friedenstein
  9. ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2020-09-19].

BibliografiaEdytuj

  • Góry Kamienne, Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 9, pod red. M. Staffy, Wrocław 1996, ss. 188–197.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sokołowsko&oldid=62483029”