Solaris Urbino 12 hydrogen
Solaris Urbino 12 hydrogen – niskopodłogowy autobus miejski klasy MAXI z rodziny Solaris Urbino produkowany przez przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. napędzany za pomocą energii elektrycznej wytwarzanej przez wodorowe ogniwo paliwowe. Został zaprezentowany w 2019 r. jako rozwinięcie modeli Urbino 12 oraz jego elektrycznej wersji Urbino 12 electric.
 Prototypowy Urbino 12 hydrogen | |
| Dane ogólne | |
| Producent | |
|---|---|
| Premiera |
2019 |
| Lata produkcji |
od 2020 |
| Miejsce produkcji | |
| Dane techniczne | |
| Typy nadwozia |
niskopodłogowy autobus miejski klasy MAXI |
| Układ drzwi |
2-2-2 |
| Liczba drzwi |
2 lub 3 |
| Wysokość podłogi |
320 mm |
| Po zastosowaniu przyklęku |
250 mm |
| Szerokość drzwi |
1250 mm |
| Silniki |
Silnik elektryczny zintegrowany w tylnej osi ZF AVE110 |
| Moc silników |
2 × 110 kW (149 KM) |
| Długość |
12 000 mm |
| Szerokość |
2550 mm |
| Wysokość |
3300 mm |
| Rozstaw osi |
590 mm |
| Wnętrze | |
| Liczba miejsc siedzących |
maks. 37+1 |
| Informacje dodatkowe | |
| ABS |
|
| ASR |
|
| EBS |
|
| ESP |
Opcja |
| Klimatyzacja |
Opcja |
Historia edytuj
Geneza edytuj
Spółka Solaris Bus & Coach zaczęła produkcję autobusów miejskich pod własną marką w 1999 r., prezentując rodzinę Solaris Urbino. W 2001 r. po raz pierwszy zaprezentowano pojazd Solaris z napędem elektrycznym – trolejbus Solaris Trollino 12. W 2004 r. zaprezentowano pierwszy niskoemisyjny autobus Solaris z napędem na gaz CNG, a w 2006 r. pierwszy na świecie seryjnie produkowany autobus miejski z napędem hybrydowym Solaris Urbino 18 Hybrid. Później do oferty włączono także autobusy hybrydowe w wersji MAXI. W 2011 r. Solaris przedstawił autobus miejski klasy MIDI z napędem w 100% elektrycznym Solaris Urbino 8,9 LE electric, a w 2013 i 2014 r. elektrobusy w wersji 12- i 18-metrowej. Solaris Urbino 12 electric jako pierwszy w historii autobus elektryczny został uhonorowany tytułem Bus of the Year 2017[1]. W 2018 r. Solaris był drugim w Europie największym producentem autobusów elektrycznych z udziałem w rynku wynoszącym 14%[2].
Pierwszą konstrukcją autobusu miejskiego Solaris z napędem wspomaganym energią elektryczną wytwarzaną przez wodorowe ogniwa paliwowe był zrealizowany w 2014 r. kontrakt na dostawę dwóch autobusów Urbino 18,75 electric dla Hochbahn Hamburg. Dzięki zastosowaniu takiej technologii autobusy te mogą pokonać dziennie do 300 km, co jest niemożliwe w przypadku autobusów z napędem tylko elektrycznym bez doładowywania baterii w ciągu dnia[3]. W 2018 r. Solaris dostarczył kolejne pojazdy wykorzystujące jako napęd pomocniczy wodór. Były to trolejbusy Trollino 18,75 dla przewoźnika miejskiego z Rygi. Dzięki wykorzystaniu ogniwa paliwowego ryskie solarisy są w stanie pokonać do 100 km bez sieci trakcyjnej, nie emitując spalin, a także bez konieczności montażu masywnych i zajmujących miejsce baterii magazynujących energię[4][5].
Urbino 12 hydrogen edytuj
W czerwcu 2018 r. poinformowano, iż na przyszły rok planowana jest premiera autobusu miejskiego Solaris Urbino 12 hydrogen z napędem w 100% opartym na wodorze[6]. Jeszcze przed premierą autobusu, Urbino 12 hydrogen wyróżniono nagrodą niemieckiego czasopisma „Busplaner” w kategorii „pojazd koncepcyjny”[7]. W kwietniu 2019 r. nowy pojazd pierwszy raz przedpremierowo pokazano na terenie zajezdni MZK Piła, gdzie trafił na kilkudniowe testy[8]. W maju 2019 r. Solaris pozyskał pierwsze zamówienie na Urbino 12 hydrogen. 10 sztuk nowego modelu, z opcją na 2 kolejne, ma trafić w 2020 r. do włoskiego Bolzano[9][10][11]. W czerwcu 2019 r. podczas wystawy UITP w Sztokholmie miała miejsce oficjalna premiera Solarisa Urbino 12 hydrogen[11]. Jednocześnie poinformowano, że planowane są dziesięciotygodniowe testy wodorowego Urbino przez RATP w Paryżu[12], które odbyły się w 2020 r.[13] W sierpniu 2019 r. prototypowy autobus trafił na pierwsze testy z pasażerami – przez tydzień jeździł w barwach przewoźnika Postbus po ulicach Grazu[14]. Pierwszym przewoźnikiem, któremu dostarczono Solarisy Urbino 12 hydrogen, stało się w 2021 r. RVK z Kolonii[15].
W 2022 r. Solaris zaprezentował drugi model autobusu z napędem wodorowym – Urbino 18 hydrogen[16].
Konstrukcja i dane techniczne edytuj
| Wymiary i dane podstawowe: | |
|---|---|
| Długość | 12 000 mm |
| Szerokość | 2550 mm |
| Wysokość | 3300 mm |
| Zwis przedni / tylny | 2700 mm / 3400 mm |
| Rozstaw osi | 5900 mm |
| Kąt natarcia / zejścia | 7° / 7° |
| Wysokość wejścia nad jezdnią | 350 mm (250 mm przy przyklęku) |
| Układ napędowy: | |
| Ogniwo paliwowe | Ogniwo o mocy 60 kW |
| Silnik elektryczny | Silnik asynchroniczny w osi ZF AVE110 (2 × 110 kW) |
| Zbiorniki wodoru | Butle kompozytowe 5 × 312 l na dachu pojazdu |
| Baterie trakcyjne | Litowo-jonowe „Solaris High Power” (29,2 kWh), dodatkowe ładowanie złączem plug-in |
| Podwozie i układ jezdny: | |
| Oś przednia | Oś ZF niezależna lub sztywna (opcja) |
| Oś tylna (napędowa) | ZF z silnikami elektrycznymi |
| Układ smarowania | Centralny punkt smarowania na smar stały lub półpłynny (opcja) |
| Układ kierowniczy | ZF Servocom |
| Hamulce | EBS, ABS, ASR, hamulec ręczny, hamulec przystankowy; opcjonalnie ESC |
| Nadwozie i wnętrze: | |
| Szkielet | Ze stali nierdzewnej |
| Układ drzwi | 1-2-2 2-2-2 1-2-0 2-2-0 |
| Szerokość drzwi | 1250 mm |
| Liczba miejsc siedzących | maks. 37+1 |
| Instalacja elektryczna | Oparta o magistralę CAN |
Układ napędowy edytuj
Solaris Urbino 12 hydrogen jest pojazdem całkowicie bezemisyjnym. Wodór, stanowiący podstawę napędu autobusu, gromadzony jest w butlach kompozytowych na dachu autobusu nad pierwszą osią. Pozwalają one na zgromadzenie maksymalnie 37,5 kg wodoru. Trafia on do ogniwa paliwowego o mocy 60 kW, gdzie energia wydzielana z reakcji połączenia wodoru z tlenem zamieniana jest w energię elektryczną magazynowaną w bateriach litowo-jonowych „Solaris High Power” o pojemności 29,2 kWh[17][6][15][18]. Dodatkowo jest możliwe jej ładowanie za pomocą złącza plug-in. Bateria dostarcza energię elektryczną do silników, wspomagając ogniwo paliwowe w momentach największego zapotrzebowania na moc. Pojazd napędza elektryczna oś napędowa ZF o mocy 2 × 110 kW[17][11]. Dzięki zastosowaniu takich rozwiązań technicznych, Solaris Urbino 12 hydrogen może przejechać na jednym tankowaniu do 350 km w warunkach eksploatacyjnych przy zużyciu wodoru na poziomie 9 kg/100 km, co nie jest możliwe przy zastosowaniu jedynie baterii do gromadzenia energii elektrycznej bez konieczności ładowania autobusu w ciągu dnia[6][18]. Jedyne efekty uboczne reakcji zachodzących w ogniwie paliwowym to para wodna oraz ciepło, które może być wykorzystywane do ogrzewania autobusu[7][19][6].
Podwozie edytuj
Podwozie autobusu opiera się na rozwiązaniach znanych z modelu Urbino 12 electric IV generacji. Przednia oś pojazdu to niezależna, lub opcjonalnie sztywna, oś produkcji ZF, natomiast tylna napędowa to oś ZF AVE110. Podobnie jak inne modele z rodziny Solaris Urbino, autobus wyposażony jest w zawieszenie ECAS z funkcją przyklęku (70 mm) oraz podnoszenia (60 mm). W Solarisie Urbino 12 hydrogen zastosowano układ kierowniczy ZF Servocom. Pojazd wyposażono w szereg systemów bezpieczeństwa: ABS, EBS, ASR, ESC (opcjonalnie), a także w hamulec przystankowy i ręczny[17].
Nadwozie i wnętrze edytuj
Szkielet autobusu wykonano ze stali odpornej na korozję, a wszystkie panele boczne i czołowe nadwozia są demontowalne. Zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny design został zaczerpnięty bezpośrednio z IV generacji autobusów Solaris Urbino w wersji po faceliftingu w 2018 r. Wejście na pokład autobusu umożliwiają dwie lub trzy pary dwuskrzydłowych drzwi (opcjonalnie pierwsze drzwi mogą być jednoskrzydłowe) o szerokości 1250 mm. W drugich drzwiach zamontowana jest ręczna lub elektryczna rampa dla osób niepełnosprawnych. Naprzeciwko nich znajduje się przestrzeń dla wózków inwalidzkich lub dziecięcych. Autobus jest całkowicie niskopodłogowy bez stopni poprzecznych w przestrzeni pasażerskiej. Maksymalnie, w zależności od indywidualnych potrzeb zamawiającego, może się w nim znaleźć 37 miejsc siedzących. W wyposażeniu opcjonalnym znajduje się klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej oraz kabiny kierowcy[17]. Ogrzewanie odbywa się za pomocą pompy ciepła CO2, która wykorzystuje ciepło powstałe w ogniwie paliwowym. Takie rozwiązanie pozwala na zwiększenie zasięgu pojazdu przy zachowaniu jego bezemisyjności dzięki wyeliminowaniu ogrzewania elektrycznego lub na olej opałowy znanego z autobusów bateryjnych[6][20].
Eksploatacja edytuj
| Państwo | Miasto | Przedsiębiorstwo | Liczba sztuk | Lata dostaw | Źródło |
|---|---|---|---|---|---|
 Austria
|
Villach | Postbus | 0 z 5 | 2022 | [21] |
| Wiedeń | Wiener Linien | 1 z 10 | 2022–2025 | ||
 Czechy
|
Uście nad Łabą | DP | 0 (20) | 2023–2030 | [22] |
 Holandia
|
regiony Hoekse Waard i Goeree-Overflakkee | Connexxion | 23 | 2021 | [23][24] |
| Zutphen, Apeldoorn, region Achterhoek | Arriva | 10 | 2021 | [25][26] | |
 Niemcy
|
Kolonia | RVK | 15 | 2021 | [27][28][15] |
| Wuppertal | WSW Mobil | 10 | 2021 | [27][28][29] | |
 Polska
|
Konin | MZK | 1 | 2022 | [30][31] |
 Słowacja
|
Bratysława | DP | 4 z 40 | 2023 | [32] |
 Szwecja
|
Sandviken | Transdev | 2 | 2021 | [33][34] |
 Włochy
|
Bolzano | SASA | 12 | 2021 | [10][11][35] |
| Stan na: luty 2022 | |||||
Pierwszym przewoźnikiem, u którego pojawił się Solaris Urbino 12 hydrogen był MZK w Pile, gdzie przedpremierowo nowy autobus odbył kilkudniowe testy[36], natomiast pierwsze jazdy z pasażerami odbyły się u przewoźnika Postbus w Grazu[14]. Kolejnym miastem, gdzie testowany ma być autobus jest Paryż, gdzie trafił on do RATP na 10 tygodni[12][13]. Pierwszym przewoźnikiem, który zdecydował się na zakup Urbino 12 hydrogen, jest przedsiębiorstwo SASA z Bolzano, które zamówiło 10 pojazdów z opcją rozszerzenia zamówienia o 2 kolejne[10][11]. Kolejnymi klientami na ten model są przewoźnicy miejscy z Wuppertalu (10 sztuk) oraz Kolonii (15 sztuk), gdzie pierwsze wodorowe autobusy marki Solaris trafiły w marcu 2021 r[27][28][15]. Na rodzimym rynku pierwszym przewoźnikiem eksploatującym autobusy Urbino hydrogen (a jednocześnie pierwszym eksploatującym autobusy wodorowe w Polsce), jest MZK w Koninie, gdzie na czteroletnią dzierżawę trafił w 2022 r. 1 taki pojazd[30][31].
Nagrody i wyróżnienia edytuj
- Nagroda w konkursie Zrównoważony Rozwój 2019 organizowanym przez czasopismo „Busplaner” w kategorii „pojazd koncepcyjny”[7].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Historia – Solaris Bus & Coach S.A. [online], solarisbus.com [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ 650 electric buses supplied last year in Europe, according to Interact Analysis. The leader? VDL [online], sustainable-bus.com [dostęp 2019-07-06] (ang.).
- ↑ Premiera wodorowego Solarisa w Hamburgu [online], TruckFocus.pl, 19 grudnia 2014 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ Trolejbus, wodór, Ryga? Solaris [online], infobus.pl, 25 października 2016 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ Solaris przygotował trolejbus z ogniwem wodorowym [online], transport-publiczny.pl, 7 września 2017 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ a b c d e Solaris zaprezentuje autobus wodorowy nowej generacji [online], transport-publiczny.pl, 20 czerwca 2018 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ a b c Solaris z nagrodą za autobus, który... dopiero powstaje [online], transport-publiczny.pl, 19 marca 2019 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ Prapremiera wodorowego Nowego Urbino. Dla Piły [online], infobus.pl, 19 kwietnia 2019 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ Pierwsze zamówienie na Nowe Urbino 12 hydrogen. Bolzano! [online], infobus.pl, 29 maja 2019 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ a b c Solaris potwierdza: 12 wodorowych NU12 jedzie do Bolzano! [online], infobus.pl, 31 maja 2019 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ a b c d e Solaris zaprezentował w Sztokholmie swój autobus wodorowy [zdjęcia] [online], transport-publiczny.pl, 10 czerwca 2019 [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ a b UITP 2019: RATP przetestuje wodorowego Solarisa [FILM] [online], infobus.pl, 13 czerwca 2019 [dostęp 2019-07-13] (pol.).
- ↑ a b Paryż testuje wodorowego Solarisa [online], transport-publiczny.pl, 20 października 2020 [dostęp 2021-04-26] (pol.).
- ↑ a b Graz. Solaris Urbino 12 Hydrogen testowany w Austrii [online], transport-publiczny.pl, 19 sierpnia 2019 [dostęp 2019-09-03] (pol.).
- ↑ a b c d Pierwszy wodorowy Solaris dotarł do Kolonii [online], transport-publiczny.pl, 12 marca 2021 [dostęp 2021-04-26] (pol.).
- ↑ Solaris ze światową premierą przegubowego autobusu wodorowego [online], transport-publiczny.pl, 14 września 2022 [dostęp 2022-10-03].
- ↑ a b c d e Premiery 2019. Katalog produktowy [online], solarisbus.com [dostęp 2019-07-06] (pol.).
- ↑ a b Mit Wasserstoff durchs ganze Tal [online], wsw-online.de [dostęp 2022-02-14] (niem.).
- ↑ Premiera Solarisa Urbino 12 hydrogen [online], kurier-kolejowy.pl, 29 maja 2019 [dostęp 2019-07-13] (pol.).
- ↑ Berlin zamawia 90 elektrycznych autobusów od Solarisa [online], infobus.pl, 19 czerwca 2019 [dostęp 2019-07-13] (pol.).
- ↑ Największy przewoźnik w Ausrtii zamawia pierwsze autobusy wodorowe [online], transport-publiczny.pl, 29 grudnia 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
- ↑ Pierwsze wodorowe autobusy w Czechach dostarczy Solaris [online], transport-publiczny.pl, 8 grudnia 2021 [dostęp 2022-02-14].
- ↑ Holenderski przewoźnik kupuje wodorowe Solarisy [online], www.transport-publiczny.pl, 14 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-14] (pol.).
- ↑ First hydrogen-powered buses arrive in Zuid-Holland, the Netherlands [online], intelligenttransport.com, 23 listopada 2021 [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ A new batch of Solaris Urbino hydrogen in the Netherlands [online], sustainable-bus.com, 27 stycznia 2021 [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ Hydrogen bus on fire in the Netherlands. A Solaris bus in Arriva’s depot has been destroyed. Investigations are underway [online], sustainable-bus.com, 23 listopada 2021 [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ a b c Solaris w 2019 r. z rekordowymi przychodami i 1,5 tys. pojazdów [online], transport-publiczny.pl, 5 marca 2020 [dostęp 2020-03-06] (pol.).
- ↑ a b c Kolonia i Wuppertal zamawiają autobusy wodorowe od Solarisa [online], transport-publiczny.pl, 13 marca 2020 [dostęp 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Wuppertaler Wasserstoffbusse schaffen Kostenparität zum Diesel [online], vision-mobility.de, 24 czerwca 2021 [dostęp 2022-02-14] (niem.).
- ↑ a b Konin pierwszym miastem w Polsce z autobusem wodorowym. Umowa podpisana [online], transport-publiczny.pl, 7 lipca 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
- ↑ a b Konin jako pierwsze miasto w Polsce użytkuje autobus wodorowy Solarisa. Model Urbino 12 już w MZK Konin [online], samochody-specjalne.pl, 8 lipca 2022 [dostęp 2022-10-04] (pol.).
- ↑ Bratysława wybiera dostawcę autobusów wodorowych. Solaris pokonuje Toyotę [online], transport-publiczny.pl, 6 grudnia 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
- ↑ Wodorowe Solarisy pojadą do Szwecji [online], transport-publiczny.pl, 26 listopada 2020 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
- ↑ Transdev Sverige AB [online], phototrans.eu [dostęp 2022-02-14] (pol.).
- ↑ Wodorowe Solarisy już we włoskim Bolzano [online], transport-publiczny.pl, 14 maja 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
- ↑ Autobus wodorowy w Pile [online], mzk.pila.pl, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-16] (pol.).