Somaliland

nieuznawane państwo w Afryce
To jest wersja przejrzana, która została oznaczona 25 lip 2024. Na przejrzenie oczekują zmiany w szablonach lub plikach, które są zawarte na tej stronie.

Somaliland (Republika Somalilandu, somal. Soomaaliland, arab. ‏Ard as-Sūmāl‎, ang. Somaliland) – islamska republika, nieuznawana przez społeczność międzynarodową, leżąca we wschodniej Afryce nad Zatoką Adeńską. Somaliland ogłosił secesję od Somalii w 1991 roku i od tamtej pory zdołał zbudować funkcjonujący organizm państwowy z demokratycznie wybieranym prezydentem i parlamentem. Graniczy z Dżibuti, Etiopią i Puntlandem – inną częścią Somalii.

Republika Somalilandu
Jamhuuriyadda Soomaaliland
جمهورية ارض الصومال
Jumhūrīyat Ard as-Sūmāl
Godło Flaga
Godło Flaga
Dewiza: „Justice, Peace, Freedom, Democracy and Success for All”
(Sprawiedliwość, pokój, wolność, demokracja i sukces dla wszystkich)
Hymn: Samo ku waar
(Długie życie z pokojem)

Ustrój polityczny

republika

Stolica

Hargejsa

Data powstania

18 maja 1991

Prezydent

Muse Bihi Abdi

Powierzchnia

137 600 km²[1]

Populacja (2013)
• liczba ludności


4 500 000[1]

• gęstość

32,7 os./km²

Waluta

szyling Somalilandu (SlSh)

Telefoniczny nr kierunkowy

+27

Strefa czasowa

UTC +3

Narody i grupy etniczne

Somalijczycy

Język urzędowy

somalijski, arabski

Religia dominująca

islam

Mapa opisywanego kraju
Położenie na mapie
Położenie na mapie

Geografia

edytuj
 
Mapa Somalilandu

Somaliland zajmuje tereny dawnego Somali Brytyjskiego. Położony jest w zasięgu ciepłego klimatu pustynnego (BWh)[2]. Północne niziny położone są w sąsiedztwie Zatoki Adeńskiej[3]. Na północnym wschodzie wzdłuż wybrzeża ciągnie się pasmo górskie Cal Madow, którego najwyższy szczyt to Shimbiris (2407 m n.p.m.)[3]. Południowa część kraju jest wyżynna i w przeważającym stopniu półpustynna[3].

Górnictwo w Somalilandzie nie jest rozwinięte, choć w kraju potwierdzone jest występowanie złóż m.in. ropy naftowej, gazu ziemnego, złota i węgla brunatnego. Wschodnie regiony Sool i Sanaag, posiadające złoża ropy i gazu, są przedmiotem sporu z sąsiednim Puntlandem, który okresowo przeradza się w starcia zbrojne[4][5][6]. Do głównych miast kraju należą: Hargejsa (stolica), Burco, Boorama, Berbera, Ceerigaabo, Gabiley i Laas Caanood[3].

Historia

edytuj
 
Targ kobiecy w Hargejsie, Somali Brytyjskie
 
Grobowiec Sheikha Isaaqa, założyciela klanu Isaaq w Maydh
 
Ahmed Mahamoud Silanyo, czwarty prezydent Republiki Somalilandu, przemawiający w Chatham House w 2010 roku

Do 1960 Somaliland był protektoratem brytyjskim, następnie na krótko był niepodległy, by później, wraz z posiadłościami włoskimi, stworzyć Republikę Somalii[7]. 18 maja 1991 roku Somaliland w obliczu załamania się rządu somalijskiego wystąpił z unii i ogłosił swoją niepodległość[8]. Nowe państwo nie zostało uznane przez społeczność międzynarodową, co nie przeszkodziło mu w stabilnym istnieniu, podczas gdy pozostałe tereny Somalii są pogrążone w wojnie domowej[9].

W 1993 roku prezydentem został wybrany Mohammed Ibrahim Egal. W maju 2001 roku przeprowadzono referendum[10], w którym 97% obywateli opowiedziało się za niepodległością. Prezydent Egal zmarł podczas operacji w Południowej Afryce 3 maja 2002. Urząd po nim przejął jego dotychczasowy zastępca, Daahir Rayaale Kaahin. 29 września 2005 odbyły się wybory do parlamentu, pierwsze w regionie somalijskim od 1969 roku[11].

Następne wybory prezydenckie miały mieć miejsce 31 sierpnia 2008, jednak niestabilna sytuacja we wschodnich regionach kraju skłoniła wyższą izbę parlamentu do przesunięcia daty o pół roku. Mimo początkowej niechęci partii opozycyjnych, udało się wypracować kompromisowy termin 6 kwietnia 2009[12]. Mimo to, data została później przesunięta o kolejne pół roku. Partie opozycyjne nie uznały tej decyzji[13], w kraju doszło do protestów, a nawet starć[14]. Udało się jednak uniknąć rozlewu krwi, a strony postanowiły rozwiązać konflikt przy stole obrad[15]. Ostatecznie wybory odbyły się 26 czerwca 2010, zwyciężył w nich lider opozycyjnej partii Kulmiye („Jedność”), Ahmed M. Mahamoud Silanyo, zdobywając niemal 50% głosów[16].

28 czerwca 2012 prezydent Somalii Szarif Szajh Ahmed spotkał się z w Dubaju z prezydentem Somalilandu, Ahmedem Mahamoudem Silanyo. Było to pierwsze spotkanie przywódców dwóch krajów od czasu ogłoszenia przez Somaliland niepodległości w 1991. Prezydenci podpisali wówczas porozumienie o współpracy (tzw. Karta Dubajska), zakładające wzmocnienie wzajemnych stosunków oraz podjęcie wysiłków na rzecz osiągnięcia porozumienia w kwestiach spornych i dążenia do stabilizacji w regionie[17].

Demografia

edytuj

Według danych szacunkowych Somaliland liczy około 3,5 miliona ludności[16][18][19]. Językiem narodowym jest somalijski, ale arabski i angielski także są w użyciu[19].

Religia

edytuj

Największą religią w Somalilandzie jest sunnicki islam, który jest religią państwową. Konstytucja opiera się m.in. na prawie szariatu[20], na fladze znajduje się szahada, a na godle basmala. Promowanie innych religii jest zabronione[20]. W ostatnich latach odnotowano wzrost popularności wahhabizmu[21]. Niewielka grupa chrześcijan jest prześladowana przez islamskie społeczeństwo, w tym organy rządowe, które uważają chrześcijaństwo za obcy wpływ[22].

Język urzędowy

edytuj

Po proklamowaniu niepodległości została przyjęta Narodowa Karta Somalilandu (przyjęta 25 kwietnia 1993, weszła w życie 3 maja tego samego roku), w której art. 4 określał, że językami oficjalnymi są somalijski, arabski i angielski[23]. W tymczasowej konstytucji, przyjętej w 1997 roku, określono, że językami urzędowymi są somalijski i arabski, angielski został pozbawiony tego statusu[24]. 31 maja 2001 weszła w życie nowa konstytucja, przyjęta w referendum, która zachowała status języka urzędowego dla somalijskiego i arabskiego (art. 6)[20].

Polityka

edytuj

Ustrój polityczny

edytuj
 
Sala posiedzeń Izby Reprezentantów
 
Lamadaya – wodospad zlokalizowany w górach Cal Madow
 
Somalilandzka prowincja

Somaliland jest republiką konstytucyjną z systemem prezydenckim. Od 2017 roku prezydentem jest Muse Bihi Abdi. Parlament Somalilandu jest dwuizbowy: w jego skład wchodzi Izba Starszych (izba wyższa) i Izba Reprezentantów (izba niższa). Izba Reprezentantów wybierana jest w wyborach powszechnych. Od 2005 roku jej przewodniczącym jest Abdirahman Mohamed Abdullahi. Członkowie Izby Starszych wybierani są przez lokalne społeczności na 6-letnie kadencje. Obie izby liczą po 82 członków[25].

W wyborach parlamentarnych w 2005 roku wzięły udział trzy partie: Partia Pokoju, Jedności i Rozwoju (Kulmiye), Zjednoczona Demokratyczna Partia Ludowa (UDUB) oraz Partia Sprawiedliwości i Dobrobytu (UCIB). Freedom House w rankingu na 2017 rok ocenił Somaliland jako częściowo wolny[18].

Uznanie międzynarodowe

edytuj
 
Obecna sytuacja polityczna w Somalii, kolorem żółtym zaznaczono terytoria pod kontrolą rządu Somalilandu
 
Minister spraw zagranicznych Somalilandu Hagi Mohamoud z prezydent Tajwanu Tsai Ing-wen

Somaliland nie jest uznawany przez żadne niepodległe państwo na świecie[8]. Ma na to wpływ niestabilna sytuacja w pozostałej części Somalii, jak również spór graniczny z sąsiednim Puntlandem o regiony Sool i Sanaag[26].

Unia Afrykańska pozostaje powściągliwa w sprawie Somalilandu, obawiając się prób rewizji granic w innych częściach kontynentu, choć raport z misji UA w 2005 roku jest przychylny wobec uznania republiki[27]. Brak uznania skutkuje tym, że kraj nie może liczyć na pomoc międzynarodową i zagraniczne inwestycje w jego rozwój są bardzo ograniczone[28]. Nie ma także wsparcia w walce z rosnącym problemem terroryzmu islamskich radykałów z Somalii[7].

Somaliland od 2004 roku jest członkiem Organizacji Narodów i Ludów Niereprezentowanych[1].

1 stycznia 2024 roku została podpisana umowa pomiędzy rządami Etiopii i Somalilandu, która umożliwi Etiopii korzystanie z 20 kilometrów wybrzeża nad Zatoką Adeńską, w zamian za to zobowiązała się do rozważenia możliwości uznania Somalilandu jako niepodległego państwa[29][30][31].

Stosunki dyplomatyczne

edytuj

Somaliland nie jest oficjalnie uznawany jakiekolwiek państwo będące członkiem ONZ, ale utrzymuje nieformalne stosunki ze swoimi sąsiadami Dżibuti[32] i Etiopią, a także z Arabią Saudyjską[33], Francją[34], Ghaną[35], Irlandią[36], Kenią[37][38], Południową Afryką[35], Stanami Zjednoczonymi[39], Szwajcarią[40], Szwecją[41], Tanzanią[37][42], Wielką Brytanią[43][44] i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi[45][46]. Organizacje międzynarodowe współpracujące z Somalilandem to Unia Afrykańska[27], Unia Europejska[47][48], Międzyrządowa Władza ds. Rozwoju[49] i Organizacja Narodów Zjednoczonych[50][51]. Somaliland utrzymuje bliskie stosunki z Tajwanem od 2020 roku[52].

Przedstawicielstwa dyplomatyczne Somalilandu mieszczą się w Dżibuti[53], Addis Abebie[54], Londynie[55], Waszyngtonie[56] i Tajpej[57]. W Hargejsie znajduje się przedstawicielstwo dyplomatyczne Danii[58], Republiki Chińskiej[59] oraz konsulaty Etiopii[60] i Turcji[61].

Siły zbrojne

edytuj
 
Siły zbrojne Somalilandu

Siły Zbrojne Somalilandu zostały założone 2 lutego 1994[62][63] i składają się z wojsk lądowych oraz marynarki wojennej, określanej często jako straż wybrzeża[64]. W 2011 roku armia liczyła około 28 tysięcy żołnierzy[64]. Marynarka wojenna zajmuje się przede wszystkim zwalczaniem piractwa[7], którego głównym ośrodkiem jest Puntland[65]. Armia powstrzymuje także islamskich ekstremistów takich jak Asz-Szabab przed zdobywaniem kolejnych terenów[7][66]. Jednym z najważniejszych partnerów wojskowych Somalilandu jest Wielka Brytania, która angażuje się w walkę z piractwem oraz wsparła budowę siedziby sił zbrojnych tego kraju, rozpoczętej w maju 2017 roku[67]. Wydatki na siły zbrojne stanowią około 30% budżetu Somalilandu[68].

19 marca 2017 Somaliland i Zjednoczone Emiraty Arabskie podpisały umowę dotyczącą utworzenia emirackiej bazy wojskowej w porcie w Berberze[46]. Miasto jest położone około 260 km od wybrzeża zniszczonego wojną domową Jemenu, gdzie interweniuje armia Zjednoczonych Emiratów Arabskich[45][69].

Gospodarka

edytuj
 
Siedziba Dahabshiilu w Hargejsie
 
Widok z gór Cal Madow, siedliska wielu endemicznych gatunków
 
Plaża w Berberze

Waluta kraju to szyling Somalilandu, który nie jest uznawany za granicą. Za jego wydawanie odpowiada Bank Somalilandu[19]. Brak uznania niepodległości Somalilandu przez inne kraje utrudnia jego rozwój gospodarczy. Bardzo duże znaczenie mają więc pieniądze przysyłane przez emigrantów rodakom pozostającym w kraju (szacunkowo miliard USD rocznie). Za większość przelewów zagranicznych odpowiada przedsiębiorstwo Dahabshiil. W lutym 2009 roku w Hargejsie otwarto placówkę dżibutyjskiego banku Banque pour le Commerce et l'Industrie – Mer Rouge[70].

Największą firmą telekomunikacyjną jest założone w 2002 roku przedsiębiorstwo Telesom. Odpowiada za sieć GSM, telefony stacjonarne oraz dostęp do Internetu. Jego zasięg obejmuje wszystkie największa miasta w Somalilandzie oraz 40 dystryktów w Somalilandzie, jak i w Somalii. Pozostałe firmy telekomunikacyjne to Somtel[71], Telcom[72], NationLink Telecom[73] i Golis Telecom[74].

Podstawą gospodarki Somalilandu jest hodowla zwierząt gospodarskich takich jak owce, wielbłądy i bydło, a następnie sprzedaż ich do państw Zatoki Perskiej, m.in. do Arabii Saudyjskiej. Eksport zwierząt wytwarza 60% PKB kraju[75]. Aby był możliwy w mieście Shiikh otwarto szkołę weterynaryjną[76]. W wyniku suszy w 2017 roku padło od 50% do 80% zwierząt gospodarczych[77].

Najważniejszym portem w kraju jest port w Berberze, który jest największym portem do eksportu zwierząt w regionie. Władze obiektu zatrudniają co najmniej 3500 pracowników[75]. W maju 2016 roku Somaliland podpisał umowę z emiracką firmą DP World dotyczącą zainwestowania 442 mln USD w rozbudowę portu[45]. Korzystaniem z niego zainteresowana jest także Etiopia, która w 1993 roku utraciła dostęp do morza, a obecnie większość jej handlu morskiego jest prowadzona przez Dżibuti[32][78][79][80].

Transport

edytuj

Transport drogowy w Somalilandzie jest słabo rozwinięty[81]. Jednym z problemów jest duża liczba wypadków[82]. Od 2015 roku rząd Somalilandu planuje naprawę drogi łączącą Berberę z miastem Shiikh[83][84]. Najpopularniejszymi liniami lotniczymi są dżibutyjskie Daallo Airlines, które obsługują lotniska w Hargejsie, Burco i Berberze[85]. Pozostałe linie lotnicze to Air Djibouti[86], Jubba Airways[87], African Express Airways[88] i Ethiopian Airlines[89].

Przypisy

edytuj
  1. a b c UNPO: Somaliland. Organizacja Narodów i Ludów Niereprezentowanych. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  2. JetStream Max: Addition Köppen-Geiger Climate Subdivisions. National Oceanic and Atmospheric Administration. [dostęp 2017-06-01]. (ang.).
  3. a b c d Fronczak 2003 ↓, s. str. 203.
  4. Błażej Popławski: Puntland i Somaliland Konflikt między nowymi państwami Afryki. psz.pl, 2007-04-19. [dostęp 2017-05-28]. (pol.).
  5. Michelle Nichols i Louis Charbonneau: Exclusive: Western oil exploration in Somalia may spark conflict – U.N. report. Reuters, 2013-07-17. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  6. Benson Muriithi: Somaliland vs Puntland: the oil conflict. somalilanders.net, 2013-10-24. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  7. a b c d President Silanyo: Why the UK should support a sovereign Somaliland. somalilandembassy.com, 2016-06-23. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-29)]. (ang.).
  8. a b James Jeffrey: Somaliland: 25 years as an unrecognised state. Al-Dżazira, 2016-05-23. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  9. Nimo Ismail: Somaliland: A Stable and Independent State, But No Recognition. World Policy Institute, 2017-02-21. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-23)]. (ang.).
  10. Somaliland referendum „impressingly free and fair”. afrol.com, 2001-06-08. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  11. Abokor 2006 ↓, s. 4–8.
  12. Somaliland: Timeframe Set for Elections. Organizacja Narodów i Ludów Niereprezentowanych, 2008-06-19. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  13. Somaliland: “No Legitimate Government After 6th April” Says Kulmiye. hiiraan.com, 2009-03-31. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  14. Protestors dispersed with gunfire in Somaliland. afrol.com, 2009-04-07. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  15. Somailand: Results Of Todays Talks. somalilandpress.com, 2009-04-25. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  16. a b Hussein Ali Noor: Somaliland opposition head wins presidential poll. Reuters, 2010-07-01. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-24)]. (ang.).
  17. Somali and Somaliland presidents meet in Dubai. BBC News, 2012-06-28. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  18. a b Somaliland. Freedom House. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-09)]. (ang.).
  19. a b c Our Country. somalilandgov.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  20. a b c Somaliland Constitution. somalilandlaw.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  21. Somaliland: Going it alone. The Economist, 2015-10-25. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  22. Somalia:Aresztowanie chrześcijan w Somalilandzie [online], opendoors.pl, 21 października 2020 [dostęp 2021-05-15].
  23. Somaliland National Charter. somalilandlaw.com. [dostęp 2017-05-28]. (somal.).
  24. 1997 Interim Constitution. somalilandlaw.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  25. Somaliland Parliament. somalilandlaw.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  26. Somalia: How to solve the turmoil in Sool. Horseed Media, 2017-04-25. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  27. a b AU supports Somali split. mg.co.za, 2006-02-10. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  28. Ben Quinn: Somaliland hopes Brexit will pave way for UK to grant international recognition. The Guardian, 2016-10-19. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  29. W zamian za dostęp do morza Etiopia ma uznać nieuznawany przez innych kraj [online], TVN24, 3 stycznia 2024 [dostęp 2024-03-27] (pol.).
  30. The potential impact of the Ethiopia-Somaliland deal [online], 21 lutego 2024 [dostęp 2024-03-27] (ang.).
  31. Katherine Walla, What the Ethiopia-Somaliland deal means for Washington’s strategy in the Red Sea [online], Atlantic Council, 22 lutego 2024 [dostęp 2024-03-27] (ang.).
  32. a b James Jeffrey: Djibouti faces new kid on the block. BBC News, 2016-06-23. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  33. Yusuf M Hasan: Somaliland: President to Visit Saudi Arabia. somalilandsun.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  34. President Silanyo congratulates Emmanuel Macron on French election win. thenational-somaliland.com, 2017-05-10. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  35. a b afrol News - Somaliland closer to recognition by Ethiopia [online], www.afrol.com [dostęp 2024-01-31].
  36. Latifa Yusuf Masai: Somaliland: President on Official Visit to Ireland. somalilandsun.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  37. a b Somaliland President Visits Five African Nations. Głos Ameryki, 2009-10-31. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  38. Somaliland:Kenya Interested Economically and politically Cooperation With Somaliland” Says Ms.Amina Kenya foreign minister. slnnews.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  39. David Gollust: US Not Moving To Recognize Somaliland. hiiraan.com, 2008-01-17. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  40. Somaliland President Met His Office with Switzerland Foreign state Minister watch Pictures+Vedio. slnnews.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  41. Somaliland opens its first representative office in Sweden. thenational-somaliland.com, 2017-05-20. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  42. Somaliland Ministerial level delegation met with Tanzania foreign minister. somalilandinformer.com, 2017-02-22. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  43. House of Commons Hansard Debates for 4 Feb 2004 (pt 3). Izba Gmin, 2004-02-04. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  44. Our Mission. somaliland-mission.com. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-16)]. (ang.).
  45. a b c Somaliland agrees to UAE military base in Berbera. BBC News, 2017-02-13. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  46. a b Somaliland, UAE sign historic economic and military pact. thenational-somaliland.com, 2017-03-21. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  47. Somaliland: EU Commissioner Andris Piebalgs announces more support for stability and regional cooperation. europa.eu, 2011-07-06. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  48. Somaliland FM meets with EU delegation. thenational-somaliland.com, 2017-04-28. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  49. Somaliland Minister of Foreign Affairs on a courtesy visit to IGAD Secretariat. Międzyrządowa Władza ds. Rozwoju, 2013-11-04. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  50. UN Envoy visits Somaliland, pledges UN support for peace and progress. unsom.unmissions.org, 2014-08-18. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  51. New UN envoy hails Somaliland as ‘island of relative peace and stability’ in insecure region. Organizacja Narodów Zjednoczonych, 2013-06-13. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  52. Anthony Kao, ‘Shared status’ fuels closer Taiwan and Somaliland partnership [online], www.aljazeera.com [dostęp 2023-08-30] (ang.).
  53. Representative Office of Somaliland in Djibouti Ville, Djibouti. embassypages.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  54. Representative Office of Somaliland in Addis Ababa, Ethiopia. embassypages.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  55. Representative Office of Somaliland in London, United Kingdom. embassypages.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  56. Somaliland FM Inaugurates U.S. Representative Office during Diplomatic Mission to Washington, DC. horndiplomat.com, 2017-05-27. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  57. Somaliland launches representative office in Taiwan [online], France 24, 9 września 2020 [dostęp 2023-08-30] (ang.).
  58. Representative Office of Denmark in Hargeisa, Somaliland. embassypages.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  59. 中央通訊社, 台灣駐索馬利蘭代表處正式成立 雙方國旗飄揚[影] | 政治 | 重點新聞 [online], 中央社 CNA, 17 sierpnia 2020 [dostęp 2023-08-30] (chiń.).
  60. Consulate General of Ethiopia in Hargeisa, Somaliland. embassypages.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  61. Consulate General of Turkey in Hargeisa, Somaliland. embassypages.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  62. Yusuf M Hassan: Somaliland: Armed Forces Commemorates 20th Anniversary. somalilandsun.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  63. Somaliland: Armed Forces Commemorate 23rd Anniversary. somalilandsun.com, 2017-02-02. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  64. a b Abdi Hussein: Somaliland’s Military is a Shadow of the Past. piracyreport.com, 2011-08-13. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  65. Jatin Dua: Piracy and the Narrative of Recognition: The View from Somaliland. ssrc.org. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  66. Building capability and accountability within the Somaliland army and coastguard. adamsmithinternational.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  67. Defence Minister lays foundation stone for new military headquarters. thenational-somaliland.com, 2017-05-14. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  68. Yusuf M Hasan: Somaliland: After Two Decades the Armed Forces Come to Age. somalilandsun.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  69. Nizar Manek: U.A.E. May Fly Warplanes From Somalia as Africa Reach Grows. Bloomberg L.P., 2017-05-25. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  70. Briggs 2012 ↓, s. 23.
  71. Corporate – Somtel International LTD. somtelnetwork.net. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-21)]. (ang.).
  72. Telecoms thriving in lawless Somalia. BBC News, 2004-11-19. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  73. About us. golistelecom.com. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  74. a b Zamzam Abdi Karim: Berbera Port, Somaliland’s lifeline. somalilanders.net, 2015-03-20. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  75. James Melik: Riches of Somaliland remain untapped. BBC News, 2009-03-15. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  76. Patrick Wintour: Somaliland’s hunger crisis: ‘The world doesn’t respond until children are dying’. The Guardian, 2017-05-24. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  77. Ethiopia buys 19% stake in Somaliland’s Berbera port deal. hornaffairs.com, 2017-05-14. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  78. Turloch Mooney: Ethiopia gains access to Berbera Port. joc.com, 2017-05-15. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  79. Katrina Manson: Breakaway Somaliland hopes to become gateway for Horn of Africa. Financial Times, 2013-09-17. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  80. E A Abdirizak: Somaliland: Roads Development Authority Saga. somalilandsun.com, 2013-09-08. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
  81. Hashi Salah: Somaliland Road Safety Program. somalilandsun.com, 2016-11-27. [dostęp 2017-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-13)]. (ang.).
  82. Somaliland: SDF Invites Bids for Lafaruk – Berbera – Sheikh Road Rehabilitation Project. somalilandsun.com, 2017-05-19. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
  83. From Road of Death to Road of Life. slministryofplanning.org, 2015-08-01. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
  84. Daallo Airlines. Daallo Airlines. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
  85. Home – Air Djibouti. Air Djibouti. [dostęp 2017-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-26)]. (ang.).
  86. Jubba airways. Jubba Airways. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
  87. African Express Airways. African Express Airways. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
  88. International Flights, Airfares, Tickets – Fly Ethiopian. Ethiopian Airlines. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Adan Yusuf Abokor, Steve Kibble, Mark Bradbury, Haroon Ahmed Yusuf, Georgina Barrett: Further steps to democracy: the Somaliland parliamentary elections, September 2005. Londyn: Progressio, 2006. ISBN 978-1-85287-318-9. (ang.).
  • Philip Briggs: Somaliland: with Addis Ababa & Eastern Ethiopia. Chalfont St. Peter (Buckinghamshire): Bradt Travel Guides, 2012. ISBN 978-1-84162-371-9. (ang.).
  • Jacek Fronczak: Ilustrowany Atlas Świata. Warszawa: Reader’s Digest, 2003. ISBN 83-88243-86-1.

Linki zewnętrzne

edytuj