Sosna koreańska

Sosna koreańska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	sosna koreańska
	Nazwa systematyczna
	Pinus koraiensis Siebold & Zucc.; Fl. Jap. ii. 28. t. 116. 1842
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna koreańska (Pinus koraiensis Siebold & Zucc.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna koreańska występuje na obszarze wschodniej Azji, gdzie jej duże nasiona są zbierane i spożywane. Jest sosną pięcioigielną, chętnie sadzoną w parkach i przydomowych ogródkach.

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Sosna koreańska występuje we wschodniej Azji. Porasta duże obszary w Korei Północnej, północnych Chinach (Heilongjiang, Jilin) oraz na krańcach wschodniej Rosji (Obwód amurski, Kraj Chabarowski, Kraj Nadmorski). Mniejsze populacje rosną w Korei Południowej i Japonii (Hokkaido, Honsiu)^[5].

Na północnym obszarze występowania, w Rosji, porasta obszary na wysokości 200–600 m n.p.m., w Chinach od 500 do 1300 m n.p.m., a dalej na południe rośnie na terenach górzystych, sięgając w Japonii 2500 m n.p.m.^[5]

Morfologia edytuj

Pokrój: Drzewo iglaste, wiecznie zielone, wolno rosnące, osiągające wysokość 40–50 m (w uprawie rzadko 35 m^[6]). Korona drzewa początkowo stożkowata, z wiekiem staje się owalna lub nieregularna.
Pień: Kora szarobrązowa, łuszcząca się.
Liście: Igły zebrane w pęczki po 5, sztywne, tępo zakończone, z wierzchu ciemnozielone, na spodzie niebieskawe, osiągają długość 5–12 cm^[7].
Szyszki: Początkowo zielone do fioletowych, dojrzewając brązowieją. Owalne, długości 9–14 cm, szerokości 6–8 cm, wyrastają pojedynczo lub po 3. Nasiona długości 12–16 mm, bez skrzydełek.

Pokrój młodego drzewa
Kora
Młody pęd i igły

Gatunki podobne: Od sosny syberyjskiej (P. sibirica) odróżniają ją większe szyszki i dłuższe igły.

Biologia i ekologia edytuj

Drzewo wiecznie zielone. Igły pozostają na drzewie przez 3 lata, następnie opadają. Roślina jest jednopienna, wiatropylna. Kwitnie w maju. Nasiona dojrzewają w ciągu 18 miesięcy od zapylenia, rozsiewane są przez ptaki.

Jedna wiązka przewodząca w liściu, 3 kanały żywiczne. Igły trójkątne w przekroju poprzecznym^[8].

Tworzy lasy sosnowo-liściaste. Dobrze adaptuje się do nowych warunków, preferuje gleby żyzne i wilgotne, toleruje także gleby piaszczyste, suchsze, ale dobrze drenowane. Lubi stanowiska nasłonecznione i półcieniste. W nieznacznym stopniu toleruje susze, odporna na chłody (do -50 °C).

Duże nasiona są chętnie zjadane przez orzechówki.

Systematyka i zmienność edytuj

Synonimy

Pinus strobus Thunb. non L., Pinus mandschurica Rupr., Pinus cembra var. mandschurica (Rupr.) Carr., Strobus koraiensis (Sieb. et Zucc.) Moldenke, Apinus koraiensis (Sieb. et Zucc.) Moldenke, Pinus prokoraiensis Zhao et al.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[9]

podrodzaj Strobus
- sekcja Quinquefoliae
  - podsekcja Strobus
    - gatunek P. koraiensis

Najbliżej spokrewniona jest z sosną himalajską (Pinus wallichiana).

Zagrożenia edytuj

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, przyznając mu kategorię zagrożenia LC (least concern, system oceny w wersji 2.3 i 3.1) jako gatunkowi najmniejszej troski, nie spełniającemu kryteriów gatunków zagrożonych^[10]^[5]. Równocześnie stwierdzono trend spadkowy liczebności populacji, w wyniku intensywnej eksploatacji stanowisk i zbioru nasion. Utrzymanie tego trendu może doprowadzić w ciągu następnej dekady do zmiany kategorii zagrożenia na NT^[5].

Zastosowanie edytuj

Nasiona sosny koreańskiej

Roślina ozdobna

Drzewo sadzone w parkach i w przydomowych ogródkach, cenione głównie za zimowy kolor. Popularne w rejonach o chłodnym klimacie, np. we wschodniej Kanadzie i północno-wschodnich stanach USA. W Europie introdukowane przez angielskiego botanika Jamesa Veitcha w 1861 r.^[6]

Roślina jadalna

Nasiona sosny koreańskiej są zbierane i sprzedawane w Azji jako orzeszki.

Surowiec drzewny

Drewno stosowane jest do budowy mostów, konstrukcji drewnianych i wyrobu mebli^[7].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d P.P. Thomas P.P., A.A. Farjon A.A., Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-10-03] (ang.).
↑ ^a ^b Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 320. ISBN 978-83-242-0842-5. (pol.).
↑ ^a ^b Pinus korainensis [online], Flora of China [dostęp 2009-07-19] (ang.).
↑ Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus koraiensis, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).
↑ Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).
↑ P.P. Thomas P.P., A.A. Farjon A.A., Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-07-19] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[IUCN2013-5] P.P. Thomas P.P., A.A. Farjon A.A., Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-10-03] (ang.).

[Russell2008-6] Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 320. ISBN 978-83-242-0842-5. (pol.).

[eflora-7] Pinus korainensis [online], Flora of China [dostęp 2009-07-19] (ang.).

[Gymn2-8] Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus koraiensis, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).

[Gymn-9] Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).

[IUCN-10] P.P. Thomas P.P., A.A. Farjon A.A., Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-07-19] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]