Sowiny (wieś)
Sowiny – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie rawickim, w gminie Bojanowo[3].
| wieś | |
 Dwór w Sowinach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
63-940[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PRA |
| SIMC |
0369107 |
Położenie na mapie gminy Bojanowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rawickiego  | |
 51°43′29″N 16°49′53″E/51,724722 16,831389[1]
| |
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XV wieku. Po raz pierwszy wymieniana w dokumencie zapisanym po łacinie z 1400 we fragmencie in Sowinach, 1400 Sowynø, 1401 Sowyny, 1401 Szowiny, 1406 Sowini, 1406 Sovini, 1413 Szowini, 1417 Sowiny, 1491 Szowyno[4].
Wieś Sowiny była własnością szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Sowińskich, którzy od nazwy wsi utworzyli swoje odmiejscowe nazwisko, a później także do Brylów, Kawieckich, Łaszczyńskich, Malachowskich i innych. W 1409 miejscowość należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego, a w 1400 należała do parafii Poniec[4].
W 1409 Janusz Abdank z Sowiny toczył proces z kanclerzem poznańskim Mikołajem Górką z rodu szlacheckiego Górków o rozgraniczenie Sarbinowa, Sowin i Przyborowa. W 1432 odnotowany został proces sądowy jaki Jakub, Piotr i Michał z Sowiny toczyli z Jadwigą i Anną z Zakrzewa o rozgraniczenie Sowiny i Kawcza[4].
Jago własność prywatna wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli przez dziedziczenie oraz transakcje sprzedaży i wymiany. W latach 1446-47 Jan Bryl z Sowiny zapisał swojej żonie Małgorzacie na połowie swoich dóbr we wsi po 80 grzywien w 1446, a rok później po 100 grzywien posagu oraz wiana. W 1450 koił on także od Małgorzaty Sowińskiej jej część we wsi za 100 grzywien. W 1449 Maciej Pakosławski dał Janowi Brylowi połowę Pakosławia, a w zamian otrzymał jego część Sowin oraz 150 grzywien na nabytych dobrach. Sam także oprawił swoją żonę Katarzynę zapisując jej po 70 grzywien posagu i wiana na nowych nabytkach. Po śmierci Jana Bryla jego majątek dziedziczy wnuczka Jadwiga Kawiecka, która w 1475 sprzedała majętności po dziadku Marcinowi Karnińskiemu. W 1477 sprzedała ona także we wsi za 100 grzywien, z zastrzeżeniem prawa odkupu, Wojciechowi Łaszczyńskiemu 4 łany osiadłe, 3 łany z zagrodnikami, karczmę oraz połowę dworu, folwarku oraz inwentarza. W 1482 sprzedała z zastrzeżeniem prawa odkupu Katarzynie Mączce z Kuczyny 7 florenów węgierskich czynszu ze wsi Sowiny od sumy 80 florenów, a także dała mężowi Maciejowi Kawieckiemu 1/3 dóbr w Sowinach[4].
W XVI wieku majątek we wsi posiadał także Jan Malechowski. W latach 1541-1542 Krzysztof Sowiński sprzedał Janowi Malechowskiemu część wsi Sowiny za 1000 grzywien. W 1543 majętności w Sowinach nabył Wojciech Witosławski, który w 1545 sprzedał je Kasprowi Kaczkowskiemu za 1200 grzywien. W latach 1556-57 Łukasz, Stanisław i Andrzej z Górki dali Janowi Malechowskiemu kolejną część Sowin. Po jego śmierci jego majątek odziedziczyli synowie - Wojciech Malechowski w działach z braćmi Andrzejem i Stanisławem, którzy otrzymali w 1595 Gościejewice oraz Sowiny[4].
Miejscowość odnotowały historyczne rejestry podatkowe. W 1501 odnotowano we wsi dwór oraz wiatrak. W 1530 miał miejsce we wsi pobór od 3 łanów. W 1563 pobór od 3 łanów, karczmy dziedzicznej, 8 komorników. W 1580 pobrano podatki od 3,5 łana oraz 8 zagrodników[4].
Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całą Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kröben (krobskim) w rejencji poznańskiej[5]. Sowiny należały do okręgu bojanowskiego tego powiatu i stanowiły odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Budziszewski[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 226 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 34 dymy (domostwa)[5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
We wsi działa klub piłkarski Rolgos Sowiny (najwyższa liga: A-klasa okręgu leszczyńskiego, wywalczona w sezonie 2008/2009)[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 127138
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1204 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b c d e f Jurek 2003 ↓, s. 605-608.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 234.
- ↑ Rolgos Sowiny. 90minut.pl. [dostęp 2009-06-16]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zesz. 2, hasło „Sowiny”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 605-608.