1570
rok
Rządzący państwami w 1570
Wydarzenia w Polsce edytuj
- 15 marca – biskup kujawski Stanisław Karnkowski ogłosił tzw. Statuty Karnkowskiego (lub Konstytucje Gdańskie), potwierdzone przez Sejm 20 czerwca 1570, precyzujące zwierzchnie prawa króla polskiego i Rzeczypospolitej w Gdańsku oraz na morzu. Władze Gdańska protestowały, gdyż statuty były sprzeczne z przywilejami Gdańska.
- 14 kwietnia – podpisano ugodę sandomierską gwarantującą wszystkim odmianom protestantyzmu (z wyłączeniem braci polskich) wzajemną tolerancję religijną.
- 29 kwietnia–11 lipca – w Warszawie obradował sejm[1].
- 18 lipca – otwarto Kolegium Jezuickie w Wilnie.
- 13 grudnia – zawarto pokój w Szczecinie, kończący I wojnę północną. Koniec walk o Inflanty, które podzielono między Rosję, Polskę, Szwecję i Danię.
Wydarzenia na świecie edytuj
- 2 stycznia – w zemście za tajne pertraktacje rady miejskiej Nowogrodu Wielkiego z Litwą do miasta wkroczył car Iwan Groźny na czele oddziałów opriczników, którzy rozpoczęli trwające 5 tygodni grabieże i mordy tysięcy mieszkańców.
- 23 stycznia – został zamordowany James Stewart, 1. hrabia Moray, regent małoletniego króla Szkocji Jakuba I Stuarta.
- 25 lutego – papież Pius V ekskomunikował królową Anglii Elżbietę I.
- 4 maja – w Pradze król Hiszpanii Filip II ożenił się po raz czwarty z Anną, córką cesarza Maksymiliana II.
- 20 maja – w Antwerpii został wydany pierwszy nowożytny atlas świata Theatrum orbis terrarum.
- 22 czerwca – wojna litewsko-rosyjska: w Moskwie zawarto rozejm pomiędzy Rzecząpospolitą a Wielkim Księstwem Moskiewskim. Rozejm ten, mający obowiązywać przez 3 lata, oraz zawarty pół roku później pokój w Szczecinie między Szwecją, Danią i Lubeką zakończył I wojnę północną o hegemonię na Morzu Bałtyckim.
- 14 lipca – ustanowienie Wiecznego Kanonu mszy świętej tzw. trydenckiej przez papieża Piusa V w bulli Quo Primum Tempore.
- 8 sierpnia – podpisano pokój w Saint Germain, w trakcie wojen religijnych we Francji.
- 9 września – wojna wenecko-turecka: Turcy zdobyli stolicę Cypru Nikozję i dokonali masakry obrońców i mieszkańców.
- 18 września – wojna wenecko-turecka: Turcy rozpoczęli oblężenie Famagusty na Cyprze.
- 1 listopada – wskutek tzw. powodzi Wszystkich Świętych, wywołanej sztormem na Morzu Północnym, na wybrzeżu Holandii i Niemiec zginęło około 20 tys. osób.
- Zakończyły się wojny inflanckie.
Urodzili się edytuj
- 13 kwietnia – Guy Fawkes, angielski katolik, członek Spisku Prochowego (zm. 1606)
- przed 1 lipca – Aleksander Ostrogski, książę i wojewoda wołyński (zm. 1603)
- 22 sierpnia – Franz von Dietrichstein, biskup ołomuniecki i kardynał (zm. 1636)
- 4 października – Péter Pázmány, węgierski filozof, kardynał, teolog; kontrreformator (zm. 1637)
- data dzienna nieznana:
- Robert Ayton, poeta szkocki (zm. 1638)
- Rodrigo Calderón, kawaler orderu Santiago, hiszpański polityk, faworyt księcia Lerma (zm. 1621)
- Tomasz Dolabella, malarz włoski, jeden z głównych twórców malarstwa barokowego w Polsce (data narodzin sporna lub przybliżona) (zm. 1650)
- Filip Fabricius, czeski urzędnik i szlachcic, ofiara II defenestracji praskiej (zm. 1632)
- Hieronim Jazłowiecki, dziedzic Jazłowca, poseł na sejm i do Turcji, wojewoda podolski, starosta czerwonogrodzki i sokalski (zm. 1607)
- Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny, hetman kozaków rejestrowych (zm. 1622)
- Mikołaj Pac, biskup żmudzki (zm. 1624)
- Asprilio Pacelli, włoski kompozytor; od 1603 mieszkał w Polsce, gdzie był członkiem, a następnie dyrygentem kapeli królewskiej (zm. 1623)
- Phineas Pett, angielski XVI/XVII-wieczny szkutnik (zm. 1647)
- Salamone Rossi, kompozytor na dworze w Mantui (zm. 1630)
- Andrzej Rozdrażewski, współfundator klasztoru klarysek w Bydgoszczy, dobroczyńca bydgoskich bernardynów, właściciel księgozbioru (zm. 1631)
- Samuel Szymon Sanguszko, książę, wojewoda miński, potem witebski, pisarz (zm. 1638)
- Janusz Tyszkiewicz Skumin, pisarz wielki litewski, wojewoda mścisławski, trocki, i wileński; starosta bracławski (zm. 1642)
- Gillis van Valckenborch, flamandzki malarz (zm. 1622)
Zmarli edytuj
- 6 stycznia – Samuel von Waldeck, był drugim synem hrabiego Filipa IV Waldeck-Wildungen (ur. ok. 1528).
- 8 stycznia – Philibert Delorme, francuski architekt okresu renesansu (ur. ok. 1510).
- 25 marca – Johann Walter, był najwybitniejszą postacią muzyki protestanckiej (ur. 1496).
- 3 maja – Pietro Loredano, doża Wenecji (ur. 1482).
- 28 czerwca – Francesco Pisani, włoski kardynał (ur. 1494).
- 1 lipca – Zofia Tarnowska, córka hetmana Jana Tarnowskiego i jego trzeciej żony Zofii Szydłowieckiej (ur. 1534).
- 3 lipca – Aonio Paleario, włoski działacz reformacyjny, teolog luterański (ur. 1500).
- 12 lipca – Arseniusz Nowogrodzki, święty mnich prawosławny.
- 15 lipca – Czterdziestu męczenników z Brazylii, grupa kapłanów, którzy ponieśli śmierć męczeńską.
- 15 lipca – Ignacy de Azevedo, portugalski jezuita, błogosławiony Kościoła katolickiego (ur. 1527).
- 11 września – Johann Brenz, niemiecki teolog i działacz reformacyjny, reformator Szwabii (ur. 1499).
- 1 października – Frans Floris, niderlandzki malarz, rysownik, rytownik, drukarz i wydawca (ur. 1516).
- 3 października – Hieronymus Cock, niderlandzki malarz, rysownik i rytownik okresu manieryzmu (ur. 1510).
- 27 listopada – Jacopo Sansovino, włoski rzeźbiarz i architekt doby manieryzmu (ur. 1486).
- 15 grudnia – Fryderyk III, książę legnicki (ur. 1520)
- data dzienna nieznana:
- François Bonivard, genewski patriota, duchowny, historyk (ur. 1496)
- Anikiej Stroganow, przedstawiciel rodu Stroganowów (ur. 1497).
- Jaremy Benzon, mediolańczyk, podróżnik, pisarz (ur. 1519).
- Stanisław Grzepski, matematyk, filolog klasyczny (grecysta), historyk, numizmatyk i profesor Akademii Krakowskiej (ur. 1524).
- Korneliusz Pskowsko-Pieczerski, mnich, męczennik, święty Kościoła prawosławnego (ur. 1501).
- Francesco Primaticcio, włoski malarz, rzeźbiarz, architekt i dekorator działający głównie we Francji (ur. 1504).
- Tielman Susato, kopista muzyczny, instrumentalista, kompozytor, wydawca muzyczny i dyplomata (ur. 1510).
Przypisy edytuj
- ↑ Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 141.
