1572
rok
Rządzący państwami w 1572
Wydarzenia w Polsce edytuj
- 9 stycznia – powódź w Toruniu; zginęło 300 osób.
- 12 marca-28 maja – w Warszawie obradował sejm[1].
- 14 czerwca – wodowano w Elblągu galeon Smok.
- 7 lipca – śmierć Zygmunta Augusta, koniec dynastii Jagiellonów w Polsce.
- 17 lipca – szlachta chełmska zebrała się na sejmiku w Krasnymstawie i po raz pierwszy (w sytuacji bezkrólewia) powołała sądy kapturowe.
- Październik – zjazd senatorów koronnych w Kaskach niedaleko Łowicza, na którym podjęto decyzję o zwołaniu sejmu konwokacyjnego w Warszawie na początek 1573 r. oraz uznano prymasa za interrexa.
- Nieudana interwencja wojewody Mikołaja Mieleckiego w Mołdawii w celu osadzenia na tronie Bogdana IV.
- Szymon Budny, polemista i teolog Braci Polskich, wydał Biblię Nieświeską.
Wydarzenia na świecie edytuj
- 1 kwietnia – Gezowie morscy zdobyli twierdzę Brielle u ujścia Mozy. Wydarzenie to jest uznawane za początek wojny wyzwoleńczej Niderlandów przeciwko Hiszpanom.
- 13 maja – Grzegorz XIII został papieżem.
- 9 czerwca – Henryk IV Burbon został królem Nawarry.
- 9 lipca – Holandia: powieszono 19 męczenników z Gorkum.
- 24 lipca – hiszpańscy konkwistadorzy zdobyli Vilcabambę, ostatnią stolicę Imperium Inków.
- 18 sierpnia – król Nawarry Henryk IV pojął za żonę francuską księżniczkę Małgorzatę de Valois, ze względu na różnice konfesji przyszłych małżonków ceremonia odbyła się na dziedzińcu paryskiej katedry Notre-Dame, zaś sam ślub miał być symbolicznym aktem braterstwa między hugenotami a katolikami, 6 dni później rozpętała się tzw. „noc św. Bartłomieja”.
- 23/24 sierpnia – noc św. Bartłomieja, rzeź hugenotów we Francji.
- 24 sierpnia – w rozpoczętej kilkudniowej serii mordów dokonywanych w Paryżu przez katolików na protestantach (wydarzenia określane jako „noc św. Bartłomieja”) przywódca hugenotów, admirał Gaspard de Coligny został wyrzucony przez okno, po czym ucięto mu głowę i odesłano do Rzymu w darze dla papieża Grzegorza XIII.
- 24 września – został ścięty Tupac Amaru, ostatni król Inków.
- 11 listopada – Tycho Brahe odkrył supernową w gwiazdozbiorze Kasjopei.
- Na mocy zezwolenia cesarza Maksymiliana II Habsburga z księstwa cieszyńskiego zostało wydzielone państwo bielskie.
- Zawarto sojusz angielsko-francuski.
Urodzili się edytuj
- 22 stycznia – John Donne, czołowy poeta wczesnego angielskiego baroku (zm. 1631)
- 23 stycznia – Joanna de Chantal, francuska zakonnica, współzałożycielka zgromadzenia wizytek (zm. 1641)
- 2 lutego – Maciej Łubieński, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, biskup poznański (zm. 1652)
- 12 marca – Walenty Smalc, duchowny i teolog braci polskich, pisarz, tłumacz (zm. 1622)
- 10 maja – Maria Sydonia cieszyńska, księżniczka cieszyńska z dynastii Piastów (zm. 1587)
- 11 czerwca – Ben Jonson, angielski dramaturg, poeta i aktor (zm. 1637)
- 8 września – Piotr Casani, włoski pijar, błogosławiony katolicki (zm. 1647)
- 8 listopada – Jan Zygmunt Hohenzollern, margrabia-elektor Brandenburgii i książę pruski (zm. 1620)
- 1 grudnia – Vilém Slavata z Chlumu, czeski szlachcic i historyk, ofiara defenestracji praskiej z 1618 (zm. 1652)
- 31 grudnia – Go-Yōzei, 107. władca Japonii (zm. 1617)
- data dzienna nieznana:
- Giovanni Bernardino Azzolini, włoski malarz i rzeźbiarz (zm. 1645)
- Zygmunt Batory, książę Siedmiogrodu w latach 1588-1599 i 1600-1601, książę opolski (zm. 1613)
- Johann Bayer, astronom niemiecki (zm. 1625)
- Abraham van den Blocke, architekt i rzeźbiarz tworzący w Gdańsku, syn Willema (zm. 1628)
- Izaak van den Blocke, malarz, syn Willema, obywatel Gdańska (zm. 1626)
- Arend Dickmann, holenderski admirał polskiej floty wojennej (zm. 1627)
- Korneliusz Drebbel, holenderski wynalazca (zm. 1633)
- Fachr ad-Din II, libański emir (zm. 1635)
- Henri de Gondi, biskup Paryża w latach 1598–1622 i kardynał (zm. 1622)
- Filip od Jezusa de Las Casas, franciszkanin, męczennik w Nagasaki, święty katolicki (zm. 1597)
- Bartholomew Gosnold, prawnik i podróżnik angielski, kaper (zm. 1607)
- Caspar Hofman, lekarz, profesor związany z Akademią Medyczną we Frankfurcie nad Odrą (zm. 1648)
- Bartłomiej Keckermann, filozof, historyk, teolog kalwiński i pedagog (zm. 1609)
- Andrzej Lipski, biskup łucki (1617), włocławski (1623) i krakowski (zm. 1631)
- Cyryl Lukaris, grecki duchowny prawosławny, teolog, patriarcha Aleksandrii w latach 1601–1620 (jako Cyryl III) (zm. 1638)
- Gonzalo López de Ocampo, hiszpański duchowny katolicki, czwarty arcybiskup limski oraz prymas Peru (zm. 1627)
- Odo van Maelcote, holenderski matematyk i jezuita (zm. 1615)
- Adam Nowodworski, biskup kamieniecki, przemyski oraz poznański (zm. 1634)
- Jan Antonisz van Ravesteyn, holenderski malarz barokowy (zm. 1657)
- Eustachy Wołłowicz (biskup wileński), proboszcz trocki, duchowny referendarz wielki litewski, pisarz litewski, podkanclerzy litewski (zm. 1630)
- Paweł z Łęczycy, gwardian, kustosz, definitor, egzorcysta, tłumacz (zm. 1642)
Zmarli edytuj
- 10 stycznia – Krzysztof Falk, literat pruski, kronikarz i poeta, nauczyciel (ur. 1520)
- 29 stycznia – Luis Colón de Toledo, pierwszy syn Diego Colóna i Maríi de Toledo y Rojas, wnuk Krzysztofa Kolumba (ur. 1533)
- 8 lutego – Cyryl, metropolita Moskwy i Wszechrusi (ur. 1492)
- 28 lutego – Katarzyna Habsburżanka, trzecia żona Zygmunta II Augusta (ur. 1533)
- 2 marca – Mem de Sá, portugalski gubernator generalny Brazylii (ur. 1500)
- 12 marca – Stanisław Górski, polski duchowny katolicki, kanonik płocki i krakowski, historyk-zbieracz (ur. 1497)
- 13 marca – Petar Hektorović, chorwacki pisarz i poeta (ur. 1487)
- 17 marca – Georg Hundt von Weckheim, administrator urzędu wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego (ur. 1520)
- 17 kwietnia – Filip Padniewski, duchowny, pisarz polityczny, mówca i mecenas sztuki (ur. 1510)
- 1 maja – Pius V, papież (ur. 1504)
- 2 maja – Mikołaj Potocki, rotmistrz królewski (1550), zawiadowca zamku kamienieckiego (1555), strażnik polny koronny (ur. 1517)
- 3 maja – Rafał Działyński, kasztelan brzeskokujawski (ur. 1510)
- 11 maja – Mojżesz ben Israel Isserles, krakowski rabin (ur. 1525)
- 6 czerwca – Stanisław Zamoyski, polski szlachcic, magnat, hetman nadworny (ur. 1519)
- 9 czerwca – Joanna d’Albret, królowa Nawarry (ur. 1528)
- 5 lipca – Longqing, dwunasty cesarz Chin z dynastii Ming (ur. 1537)
- 7 lipca – Zygmunt II August, wielki książę litewski i król Polski (ur. 1520)
- 7 lipca – Walenty Herburt, biskup przemyski (ur. 1524)
- 9 lipca – Męczennicy z Gorkum:
- Adrian Jansen, holenderski norbertanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1528 lub 1532)
- Andrzej Wouters, holenderski duchowny katolicki, męczennik, święty (ur. 1542)
- Antoni z Hoornaert, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. ?)
- Antoni z Weert, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1522)
- Franciszek Roye, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1522)
- Godfryd van Duynsen, holenderski duchowny katolicki, męczennik, święty (ur. 1502)
- Gotfryd z Melveren, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1512)
- Hieronim z Weert, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki(ur. 1522)
- Jakub La Coupe, belgijski duchowny katolicki, męczennik, święty (ur. 1541)
- Jan Lenartz, kapłan augustianin, męczennik, święty katolicki (ur. 1504)
- Jan z Kolonii, kapłan dominikanin, męczennik, święty katolicki (ur. ?)
- Korneliusz Wijk, brat zakonny franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1548)
- Leonard Vechel, holenderski duchowny katolicki, męczennik, święty (ur. ok. 1527)
- Mikołaj Janssen, holenderski duchowny katolicki, męczennik, święty (ur. 1532)
- Mikołaj Pick, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1543)
- Nikazjusz Jonson, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1522)
- Piotr z Asche, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1530)
- Teodoryk Endem, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1499)
- Willad z Danii, kapłan franciszkanin, męczennik, święty katolicki (ur. 1482)
- 25 lipca – Izaak Luria, żydowski uczony i mistyk, uważany przez swych wyznawców za Mesjasza (ur. 1534)
- 20 sierpnia – Miguel López de Legazpi, hiszpański konkwistador, założyciel pierwszej kolonii na Filipinach (ur. 1502)
- 22 sierpnia – Thomas Percy, siódmy earl hrabstwa Northumberland, błogosławiony katolicki (ur. 1528)
- 24 sierpnia – Gaspard de Coligny, francuski admirał, przywódca hugenotów (ur. 1519)
- 26 sierpnia – Petrus Ramus, francuski filozof, matematyk, logik, filolog (ur. 1515)
- 27 sierpnia – Claude Goudimel, francuski kompozytor (ur. 1514)
- 19 września – Barbara Habsburżanka, arcyksiężniczka Austrii, księżniczka Czech i Węgier (ur. 1539)
- 24 września – Tupac Amaru, ostatni król Inków, rezydujący w Vilcabambie (ur. ?)
- 25 września – Marcin Rokicki herbu Rawicz, także Barian Rokicki 1572 w Bieczu – aptekarz polski, rajca i burmistrz Biecza
- 30 września – Franciszek Borgiasz, trzeci generał zakonu jezuitów, jedna z kluczowych postaci kontrreformacji (ur. 1510)
- 12 listopada – Grzegorz Chodkiewicz, hetman wielki litewski, kasztelan wileński (ur. ok. 1513)
- 23 listopada – Agnolo Bronzino, włoski malarz (ur. 1503)
- 24 listopada – John Knox, przywódca szkockiej reformacji (ur. 1514)
- 2 grudnia – Ippolito d’Este, włoski kardynał i mąż stanu (ur. 1509)
- 22 grudnia – François Clouet, malarz francuski, pochodzenia niderlandzkiego (ur. 1515)
- 30 grudnia – Galeazzo Alessi, włoski architekt, główny przedstawiciel manieryzmu (ur. 1512)
- Data dzienna nieznana:
- Rafael Bombelli, włoski matematyk (ur. 1526)
- Maciej Kawęczyński, polski i białoruski wydawca i drukarz, działacz reformacji na Litwie (ur. ok. 1520)
- Andrzej Frycz Modrzewski, polski twórca i pisarz polityczny okresu renesansu (ur. ok. 1503)
- Jan Tarło, polski magnat (ur. ?)
Zdarzenia astronomiczne edytuj
- 6 listopada – w gwiazdozbiorze Kasjopei wybuchła supernowa SN 1572 o jasności ok. -4m, a więc dorównującej Wenus
Przypisy edytuj
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 200
