Afrykanka zielonorzytna

Afrykanka zielonorzytna
	Poicephalus robustus
	(J.F. Gmelin, 1788)
	; Afrykanka zielonorzytna w KwaZulu-Natal
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi afrykańskie
Rodzaj	Poicephalus
Gatunek	afrykanka zielonorzytna
Synonimy
	Psittacus robustus J.F. Gmelin, 1788; Poicephalus robustus robustus (J.F. Gmelin, 1788);
	Psittacus robustus J.F. Gmelin, 1788; Poicephalus robustus robustus (J.F. Gmelin, 1788);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Afrykanka zielonorzytna^[4] (Poicephalus robustus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje w Południowej Afryce, głównie w lasach. Jest narażony na wyginięcie.

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1788 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Psittacus robustus. Nie wskazał miejsca typowego, ale przyjmuje się, że była to Południowa Afryka^[5]^[6]^[7]. Gmelin opisał gatunek w oparciu o wcześniejszy (1781) opis Johna Lathama, który nazwał tego ptaka zwyczajową angielską nazwą Robust Parrot^[5]^[8].

Obecnie afrykanka zielonorzytna zaliczana jest do rodzaju Poicephalus^[4]^[6]^[9]. Jest to gatunek monotypowy^[3]^[4]^[6]^[9]. Dawniej włączano do niego także dwa podgatunki wydzielane obecnie do osobnego gatunku Poicephalus fuscicollis (afrykanka brązowogłowa) – takie ujęcie systematyczne przyjęli m.in. autorzy Handbook of the Birds of the World^[2].

Zasięg występowania edytuj

Afrykanka zielonorzytna występuje we wschodniej części Południowej Afryki (RPA), w prowincji KwaZulu-Natal i Prowincji Przylądkowej Wschodniej; niewielka izolowana populacja zamieszkuje prowincję Limpopo w północno-wschodniej części kraju^[3].

Morfologia edytuj

Długość ciała 30–36 cm; masa ciała 295–401 g. Samice są podobne do samców, ale zazwyczaj mają czerwono ubarwione czoło^[6].

Status i ochrona edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje afrykankę zielonorzytną jako gatunek narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable). Liczebność populacji szacuje się na około 730–1200 dorosłych osobników, a jej trend oceniany jest jako stabilny^[3]. Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)^[10].

Przypisy edytuj

↑ Poicephalus robustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Brown-necked Parrot (Poicephalus robustus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Poicephalus robustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 - papugi afrykańskie (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-26].
↑ ^a ^b J.F. Gmelin: Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. T. 1. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 344. (łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d N. Collar, P.F.D. Boesman & G.M. Kirwan: Cape Parrot (Poicephalus robustus), version 1.0. W: P.G. Rodewald (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.bnnpar2.01. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).
↑ D. Lepage: Cape Parrot Poicephalus robustus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
↑ J.J. Latham J.J., A general synopsis of birds, t. 1 cz. 1, Londyn 1781, s. 296 (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
↑ Poicephalus robustus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Cape Parrot (Poicephalus robustus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. (ang.).
Cape Parrot - Pet Bird Health, Colors, Care and Feeding [online], PetGuide, 8 lipca 2018 .

[itis-1] Poicephalus robustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Brown-necked Parrot (Poicephalus robustus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (ang.).

[iucn-3] Poicephalus robustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 - papugi afrykańskie (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-26].

[oryg-5] J.F. Gmelin: Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. T. 1. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 344. (łac.).

[botw-6] N. Collar, P.F.D. Boesman & G.M. Kirwan: Cape Parrot (Poicephalus robustus), version 1.0. W: P.G. Rodewald (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.bnnpar2.01. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).

[avibase-7] D. Lepage: Cape Parrot Poicephalus robustus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).

[latham-8] J.J. Latham J.J., A general synopsis of birds, t. 1 cz. 1, Londyn 1781, s. 296 (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-07]. (ang.).

[cites-10] Poicephalus robustus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]