Akademia Chełmińska
Akademia Chełmińska (łac. Academiae Culmensis) – dawna szkoła akademicka, obecnie Szkoła Podstawowa nr 2 w Chełmnie[1].
 Budynek Akademii od strony północno-zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data założenia | |
| Data likwidacji | |
| Adres |
Chełmno |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Akademia powstała w 1386 roku. Powołał ja na mocy przywileju papież Urban VI. Była ona filią Akademii Bolońskiej formalnie do roku 1758. W 1434 r. cesarz Zygmunt Luksemburski wydał nowy akt fundacyjny. W 1473 r. zaczęła ona funkcjonować jako katolicka schola paticularis (szkoła średnia). Zarządzali nią Bracia Wspólnego Życia, którzy zostali sprowadzeni z Niderlandów. Akademia była prowadzona przez Braci, razem z blisko 100-letnim zarządem nad największą parafią i kościołem Chełmna, farą chełmińską do 1539 roku[2].
W 1554 r. utworzono gimnazjum protestanckie. Jednak spory wyznaniowe i brak funduszów miasta przyczyniły się do jego upadku.
W 1692 r. powstało gimnazjum akademickie liczące siedem klas. Jego prowadzeniem zajęli się misjonarze św. Wincentego à Paulo. Uczelnia nawiązała współpracę z Akademią Krakowską od 1756 r., a oficjalnie, jako autonomiczna kolonia akademicka, pod zarządem Rady Miasta Chełmna od 1758 r. Od tego roku na stałe w Akademii wykładali profesorowie z Krakowa. W tym też roku zmieniono szyld Akademii, z SIGILLUM ANTIQUISSIMAE ACADEMIAE CULMENSIS FILIAE BONONIENSIS (od łac. nazwy Bolonii) na SIGILLUM INLCYTAE ACADEMIAE CULMENSIS[3]. Funkcjonowały tu dwa kursy uniwersyteckie: filozofia i prawo.
Akademia Chełmińska, uważana była w I Rzeczypospolitej za jedną z najważniejszych i najznamienitszych, a jej studentami byli przedstawiciele wszystkich województw i wszystkich stanów[4]. W 1779 r. nastąpiło wymuszone przez władze pruskie (po I rozbiorze), zerwanie kontaktów z Akademia Krakowską, co spowodowało upadek Akademii Chełmińskiej. W 1818 r. powstało tu pruskie gimnazjum, w którym językami wykładowymi był polski i niemiecki.
W budynku Akademii na przełomie XX/XXI wieku mieściło się Gimnazjum nr 1 im. Akademii Chełmińskiej[5].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 w Chełmnie im. Stanisława Staszica [online], www.sp2chelmno.pl [dostęp 2023-02-21].
- ↑ Marek Grzegorz Zieliński, Chełmno : civitas totius Prussiae metropolis XVI–XVIII w., Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2007, s. 147, ISBN 978-83-7096-645-4, OCLC 233468081.
- ↑ Marek Grzegorz Zieliński, Chełmno : civitas totius Prussiae metropolis XVI–XVIII w., Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2007, s. 344, ISBN 978-83-7096-645-4, OCLC 233468081.
- ↑ Marek Grzegorz Zieliński, Chełmno : civitas totius Prussiae metropolis XVI–XVIII w., Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2007, s. 358, ISBN 978-83-7096-645-4, OCLC 233468081.
- ↑ Gimnazjum nr 1 im. Akademii Chełmińskiej na szkolnykatalog.pl
Bibliografia edytuj
- Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2001, t. 1, s. 243, ISBN 83-01-13357-0 t. 1-30, ISBN 83-01-13443-7 t. 5.