Wikipedia

Aleksander Zarzycki

polski pianista i kompozytor

Aleksander Zarzycki (ur. 26 lutego 1834 we Lwowie, zm. 1 listopada 1895 w Warszawie)[1][2] – polski pianista, kompozytor, dyrygent i pedagog.

Aleksander Zarzycki
Ilustracja
Aleksander Zarzycki
Data i miejsce urodzenia

26 lutego 1834
Lwów

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

1 listopada 1895
Warszawa

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna, muzyka romantyczna

Zawód

pianista, kompozytor, dyrygent, pedagog

Powiązania

Instytut Muzyczny w Warszawie, Warszawskie Towarzystwo Muzyczne

Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Aleksandra Zarzyckiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys edytuj

Ukończył Gimnazjum w Samborze. Naukę gry na fortepianie rozpoczął we Lwowie, był uczniem m.in. Josepha Kesslera. Od ok. 1851 przez kilkanaście lat bywał w Miłosławiu w pow. wrzesińskim, w majątku hr. Seweryna Mielżyńskiego, którego dom był ważnym ośrodkiem życia artystycznego w Wielkopolsce. Zarzycki zawarł tam znajomość m.in. z Teofilem Lenartowiczem, Władysławem Syrokomlą, Józefem Ignacym Kraszewskim[1].

Prawdopodobnie ok. 1856 studiował grę fortepianową u Rudolfa Violego (ucznia Ferenca Liszta) w Berlinie. W 1856 koncertował z Nikodemem Biernackim w Krakowie i w Jassach w Rumunii, a na początku 1857 w Trzemesznie, Poznaniu, Śremie i Szamotułach. Od połowy 1857 studiował prywatnie kompozycję pod kierunkiem Napoléon-Henri Rebera w Paryżu i pozostał tam przez blisko 4 lata. Studia pianistyczne i kompozytorskie uzupełniał ok. 1860 u Carla Reineckego w konserwatorium w Lipsku[1][2].

30 marca 1860 debiutował w Paryżu w Sali Herza(inne języki), w repertuarze chopinowskim oraz własnym. Zagrał wtedy po raz pierwszy swój Koncert fortepianowy As-dur i Grande polonaise z orkiestrą Théâtre Italien de Paris. W latach 1862–1868 koncertował m.in. w Koblencji, Wiesbaden, Dreźnie, Lipsku, Bonn, Kolonii, Wrocławiu, Poznaniu, Londynie i Wiedniu. Powracał też do Paryża, zwłaszcza w 1874, kiedy jego utwory grano w ramach Concerts Colonne. Były to najlepsze lata kariery pianistycznej Zarzyckiego. Na przełomie 1865 i 1866 zamieszkał na stałe w Warszawie, gdzie obok występów dawał także lekcje muzyki i kompozycji[1][2].

Był współzałożycielem i pierwszym dyrektorem artystycznym Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego (1871–1875). W latach 1879–1892 dyrygował chórem i orkiestrą katedry św. Jana w Warszawie[1][2]. Po śmierci Apolinarego Kątskiego w 1879 został powołany na dyrektora warszawskiego Instytutu Muzycznego, które to stanowisko piastował przez 9 lat[3]. Pozyskał dla uczelni jako wykładowców Ignacego Jana Paderewskiego i Stanisława Barcewicza. Sam prowadził „ćwiczenia zbiorowe muzyki”, szkolną orkiestrę i krótko klasę wyższą fortepianu[4][2]. Wobec restrykcyjnych działań władz rosyjskich zmierzających do rusyfikacji uczelni, w 1888 ustąpił ze stanowiska. Mimo poważnej choroby poświęcił się komponowaniu, nadal też koncertował, często przeznaczając dochód na cele dobroczynne[2][4]. Ostatni koncert dał w sali Ratusza w Warszawie w marcu 1895. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod katakumbami-1-71/72)[4][5].

Twórczość edytuj

Jako kompozytor Zarzycki nie wniósł trwałych wartości do muzyki polskiej[4]. Jego artystycznie nierówne kompozycje budziły sprzeczne opinie krytyków[4]. W utworach instrumentalnych, będących w większości miniaturami w stylu salonowym, łatwo zauważyć wpływy Chopina, zwłaszcza w sposobie wykorzystania harmonii i faktury[2]. Jego pieśni, stanowiące najbardziej wartościową część spuścizny, naśladują styl moniuszkowski, głównie w śpiewnikach op. 13 i op. 14, wzorowanych na Śpiewnikach domowych Moniuszki[2][4].

Wybrane kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych[2][3][4])

  • Grande polonaise Es-dur op. 7, na fortepian i orkiestrę (1860), wyd. Lipsk, ok. 1865
  • Koncert fortepianowy As-dur op. 17 (1860), wyd. Berlin, ok. 1868
  • Suita polska op. 37, wyd. Berlin, 1893
  • Romance E-dur op. 16, na skrzypce i kwartet dęty, wyd. Berlin, 1875
  • Polonez A-dur op. 23, na skrzypce i orkiestrę lub fortepian (1876), wyd. Berlin, ok. 1876
  • Mazurek G-dur op. 26, na skrzypce i fortepian, wyd. Berlin, 1884
  • Introdukcja i Krakowiak D-dur op. 35, na skrzypce i orkiestrę lub fortepian (1895)
  • Mazurek E-dur op. 39, na skrzypce i fortepian, wyd. Berlin, ok. 1895
  • miniatury fortepianowe – Barkarola, mazurki, noktury, polonezy, walce
  • pieśni

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Chmara-Żaczkiewicz 2012 ↓, s. 332.
  2. ↑ a b c d e f g h i Chmara-Żaczkiewicz 2004 ↓.
  3. ↑ a b Chodkowski 1995 ↓, s. 977.
  4. ↑ a b c d e f g Chmara-Żaczkiewicz 2012 ↓, s. 333.
  5. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZARZYCCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-28].

Bibliografia edytuj

  • Barbara Chmara-Żaczkiewicz: Zarzycki Aleksander. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 332-334. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
  • Barbara Chmara-Żaczkiewicz: Zarzycki, Aleksander. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Z. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Słownik muzyków polskich. Józef Michał Chomiński (red.). T. II. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Zarzycki&oldid=70308889”