Alkaid
Alkaid (Eta Ursae Majoris, η UMa) – jedna z jaśniejszych gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy. Odległa od Słońca o około 104 lat świetlnych.
| η Ursae Majoris | |||||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
13h 47m 32,438s[1] | ||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+49° 18′ 47,76″[1] | ||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−14,91 ± 0,17 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−13,40 ± 0,60 km/s[1] | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy |
gwiazda ciągu głównego | ||||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
B3 V | ||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
−0,14[3] | ||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||
| Okres obrotu | |||||||||||||||||||||
| Prędkość obrotu |
166 km/s[2] | ||||||||||||||||||||
| Wiek |
~15 mln lat[2] | ||||||||||||||||||||
| Temperatura |
15 700–17 900 K[2] | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
7153[3] pc | ||||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,0365[3] | ||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Nazwa edytuj
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Alkaid, wywodzi się od arabskiego wyrażenia قائد بنات نعش qāʾid bināt naʿsh, co oznacza „pierwszą z płaczek” („płaczkami” były Alkaid, Mizar i Alioth)[2][4]. Inną nazwą tej gwiazdy jest Benetnash, zapisana przez Bayera, pochodząca od drugiej części tego wyrażenia[4]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Alkaid dla określenia tej gwiazdy[5].
Charakterystyka obserwacyjna edytuj
Jest to najdalej wysunięta na wschód gwiazda Wielkiego Wozu, położona na końcu jego „dyszla”. Alkaid i Dubhe mają odmienny ruch własny niż pięć pozostałych gwiazd tworzących asteryzm, przez co w dalekiej przyszłości straci on znany dziś kształt[2].
Wielkość obserwowana tej gwiazdy to 1,86m[1]. Jej absolutna wielkość gwiazdowa to −0,67m[3].
Charakterystyka edytuj
Alkaid to błękitna gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego B3. Pomiary jej temperatury dają rozbieżne wartości od 15 700 do 17 900 K, co może wiązać się z szybkim tempem obrotu gwiazdy – ma ona gorętsze bieguny, gdzie otoczka jądra jest cieńsza. Średnia temperatura wydaje się niska jak na ten typ widmowy. W związku z tą cechą gwiazda emituje niewiele promieniowania rentgenowskiego. Jasność tej gwiazdy jest 580 razy większa niż jasność Słońca, a promień – według pomiarów interferometrycznych jest 3,2 razy większy niż promień Słońca. Jest to młoda gwiazda, ma obecnie około 15 milionów lat i przy masie pięć razy większej niż masa Słońca spędzi na ciągu głównym jeszcze 80 milionów lat, po czym stanie się olbrzymem i, odrzuciwszy otoczkę, zakończy życie jako biały karzeł o masie około 0,85 M☉[2].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Alkaid w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j Jim Kaler: ALKAID (Eta Ursae Majoris). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e Anderson E., Francis C.: HIP 67301. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-01-23]. (ang.).
- ↑ a b Ursa Major, the Greater Bear. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 441.
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-01-23].