Arshile Gorky

malarz amerykański pochodzenia armeńskiego

Arshile Gorky, właśc. Wostanik Manug Adoyan (orm. Ոստանիկ Մանուկ Ատոյեան, ur. 15 kwietnia 1904 w Chorkom k. Wan w Armenii, zm. 21 lipca 1948 w Sherman w stanie Connecticut) – amerykański malarz pochodzenia ormiańskiego, przedstawiciel ekspresjonizmu abstrakcyjnego[1].

Arshile Gorky
Ոստանիկ Մանուկ Ատոյեան
ilustracja
Imię i nazwisko

Wostanik Manug Adoyan

Data i miejsce urodzenia

15 kwietnia 1904
Chorkom k. Wan

Data i miejsce śmierci

21 lipca 1948
Sherman (Connecticut)

Narodowość

ormiańska

Dziedzina sztuki

malarstwo, rysunek

Epoka

sztuka współczesna, ekspresjonizm abstrakcyjny

Życiorys edytuj

Gorky urodził się we wsi Chorkom, niedaleko miasta Wan w zachodniej Armenii, wchodzącej wówczas w skład Imperium Osmańskiego. Gdy miał cztery lata, jego ojciec wyemigrował do Ameryki, aby uniknąć długów, zostawiając syna[2]. W 1915, gdy rozgrywało się tureckie ludobójstwo narodu ormiańskiego, uciekł do miasta Wan. Matka Gorky’ego zmarła z głodu na jego rękach podczas ludobójstwa. Gorky połączył się z ojcem, gdy przyjechał do Ameryki w 1920, w wieku 16 lat. Mając 31 lat, ożenił się.

W 1922 Gorky wstąpił do New School of Design w Bostonie, zostając tam później nauczycielem. We wczesnych latach 20. znajdował się pod wpływem impresjonizmu, choć pod koniec dekady tworzył prace, które były bardziej postimpresjonistyczne. W tym czasie mieszkał w Nowym Jorku, a inspiracją była dla niego twórczość Paula Cézanne’a. Wśród godnych uwagi prac z tego okresu warto wymienić Landscape in the Manner of Cézanne (1927) i Landscape, Staten Island (1927–1928). Na przełomie lat 20. i 30. eksperymentował z kubizmem, wreszcie przechodząc do surrealizmu. Nighttime, Enigma, Nostalgia (1930–1934) to zwarta seria prac, które charakteryzują ten okres jego twórczości. W 1927 Gorky poznał Ethela Kremera Schwabachera, amerykańskiego ekspresjonistę, z którym przyjaźnił się do końca życia[3], i który był jego pierwszym biografem.

Pierwszą indywidualną wystawę miał w filadelfijskiej Mellon Galleries w 1931 r[4].

W latach 30. zaprzyjaźnił się m.in. z Johnem D. Grahamem, Stuartem Davisem i Willemem de Kooningiem (z którym również dzielił studio[4]) podczas uczestnictwa w rządowym programie Federal Art Project. W tamtym okresie jego twórczości patronowały Katherine Sophie Dreier i filantropka Abby Rockeffeler, członkini rodu Rockeffelerów. Jego pracę zaczęto wystawiać w najbardziej znanych amerykańskich galeriach sztuki m.in. w Muzeum Of Modern Art, Whitney Museum of American Art, San Francisco Museum of Modern Art czy w muzeum Guggenheima[5]. W 1939 r. uzyskał obywatelstwo Stanów Zjednoczonych[5].

W listach do sióstr Gorky często pogrążał się w melancholii i wyrażał tęsknotę i pustkę, nostalgię za ojczyzną, przywoływał też okoliczności śmierci matki.

Dwa lata przed śmiercią przeżył serię katastrof. Jego studio spłonęło, zmagał się z rakiem. W wypadku samochodowym złamał szyję i dotknięty został przejściowym paraliżem ręki, którą malował[1]. Po siedmiu latach małżeństwa odeszła od niego żona, zabierając ze sobą ich dzieci[6]. Gorky odebrał sobie życie w 1948 – powiesił się w wieku 44 lat[7].

Gorky jako postać fikcyjna edytuj

Jako ocalały z Rzezi Ormian, Gorky pojawia się w filmie Atoma Egoyana Ararat.

 
Armeńskie znaczki pocztowe z 2020 r. z dziełami Gorky'ego.

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Arshile Gorky, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. Rachel Barnes, Abstract expressionists, Chicago, Ill. : Heinemann Library, 2002, ISBN 978-1-58810-644-5 [dostęp 2022-05-13].
  3. Ethel Schwabacher, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  4. a b The Guggenheim Museums and Foundation [online], The Guggenheim Museums and Foundation [dostęp 2022-05-13] (ang.).
  5. a b Artist - Arshile Gorky Foundation [online], www.arshilegorkyfoundation.org [dostęp 2022-05-13] (ang.).
  6. Mougouch Fielding [online], The Telegraph [dostęp 2022-05-13] (ang.).
  7. The bitterness and brilliance of Arshile Gorky | Christie's [online], www.christies.com [dostęp 2022-05-13] (ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj