Békéscsaba

Békéscsaba
Herb	Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Békés
Powiat	Békéscsaba
Burmistrz	Vantara Gyula
Powierzchnia	193,93 km²
Populacja (I 2011); • liczba ludności; • gęstość	; 64 074; 330,4 os./km²
Nr kierunkowy	66
Kod pocztowy	5600
	Położenie na mapie Węgier Békéscsaba
	46°41′N 21°05′E/46,683333 21,083333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Békéscsaba (niem. Tschabe, słow. Békešská Čaba, rum. Bichișciaba) – miasto (64,1 tys. mieszkańców - I 2011 r.) na Węgrzech, położone w południowo-wschodniej części Wielkiej Niziny Węgierskiej. Stolica komitatu Békés.

Pierwsze pisemne wzmianki w 1330 roku. Na początku XVIII wieku osiedlili się tu słowaccy luteranie. Prawa miejskie od 1841 roku. Duże skupisko mniejszości słowackiej. Miasto słynie z produkcji kiełbasy czabajskiej.

Historia edytuj

Tereny te były zamieszkane od czasów starożytnych. W epoce żelaza podbijane kolejno przez Scytów, Celtów i Hunów. Po przybyciu Madziarów powstało na tych terenach wiele małych osad.

Pierwsza wzmianka o osadzie Csaba pochodzi z 1330 roku, jej nazwa (która jest także popularnym imieniem męskim) pochodzi z języka tureckiego. Oprócz tego na miejscu dzisiejszego miasta istniało wcześniej jeszcze 8 innych wsi. Kiedy Turcy podbili Węgry i kraj stał się częścią Imperium osmańskiego, miasto ocalało, ale podupadło w wyniku walk przeciwko najeźdźcom w XVII wieku.

W 1715 roku pojawia się wzmianka o Csabie jako o wymarłym mieście, ale już w rok później jest wymieniana jako miasto płacące podatki. Prawdopodobnie nowa Csaba została założona przez Jánosa Györga Harruckerna który zyskał poważanie i majątek za udział w walkach o wolność przeciwko Turkom i kupił tereny zwane krajem Békés. Przed rokiem 1847 miasto trafiło do grona dwudziestu największych miast Węgier, zamieszkane było przez 22 tysięcy ludzi. Niemniej jednak, Csaba była dalej raczej dużą wsią z brudnymi domami i zatłoczonymi ulicami.

Békéscsaba w 1930 r.

W 1858 roku miasto zostało połączone linią kolejową. To spowodowało rozwój - zostały zbudowane nowe domy i fabryki. Miasto zaczęło prosperować. Jednak pod koniec XIX wieku bezrobocie spowodowało kryzys. W 1891 wybuchł bunt, stłumiony przez rumuńskich żołnierzy. Jedną z najważniejszych osób w polityce miasta był András L. Áchim, który ustanowił spotkanie chłopów i odniósł sukces w przekształceniu Békéscsaby w "miasto z radą".

I wojna światowa przyniosła miastu wiele zniszczeń. Między 1919 i 1920 rokiem Békéscsaba znajdowała się pod rumuńską okupacją. Po traktacie wersalskim Węgry straciły swoje ważne południowe miasta Arad i Wielki Waradyn. Wobec tego Békéscsaba przejęła ich rolę stając się najważniejszym miastem regionu.

W okresie międzywojennym recesja spowodowała biedę i bezrobocie. Powódź w roku 1925 także nie pomogła.

Békéscsaba w 1975 r.

Podczas II wojny światowej bitwy nie toczyły się na tych terenach, ale dwa tragiczne wydarzenia zaszokowały miasto w 1944 roku: między 24 a 26 czerwca ponad 3000 Żydów zostało wywiezionych do Auschwitz-Birkenau. Natomiast 21 września Brytyjczycy i Amerykanie zbombardowali stację kolejową, zabijając ponad 100 osób. 6 października Békéscsaba znalazła się pod okupacją sowiecką.

W czasach komunistycznych Békéscsaba stała się stolicą regionu Békés w roku 1950 i zaczęła się rozwijać w jedno w najważniejszych centrów przemysłu spożywczego Węgier. Po zmianie ustroju w 1990 roku przemysł przeżył kryzys, a wiele ludzi straciło pracę. Dziś Békéscsaba znowu rozwija się i prosperuje.

Zabytki i pomniki edytuj

Mały Kościół Ewangelicki (Evangélikus kistemplom), barokowy, XVIII w.
Wielki Kościół Ewangelicki (Evangélikus nagytemplom), klasycystyczny, XIX w.
Ratusz (Városháza), zaprojektowany przez Miklósa Ybla, 1873
Teatr im. Móra Jókaia(inne języki) (Békéscsabai Jókai Színház)
Muzeum Mihálya Munkácsyego(inne języki) (Munkácsy Mihály Múzeum)
Konkatedra św. Antoniego z Padwy(inne języki) (Páduai Szent Antal-társszékesegyház)
Muzeum folkloru słowackiego
Pomnik Lajosa Kossutha
Popiersie Lajosa Haana z 1970 r.
Popiersie Andrása Áchima z 1971 r.