Baleary
Baleary (hiszp. Islas Baleares, kat. Illes Balears) – region Hiszpanii obejmujący archipelag w zachodniej części Morza Śródziemnego o powierzchni 5014 km². Baleary liczą ok. 1,07 mln mieszkańców. Znajduje się w pobliżu wschodniego hiszpańskiego wybrzeża. Archipelag składa się z kilku wysp, z czego trzy największe to Majorka, Minorka i Ibiza.
| wspólnota autonomiczna | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: La Balanguera | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania |
1983 | ||||
| Kod ISO 3166-2 |
IB | ||||
| Powierzchnia |
5014 km² | ||||
| Populacja (2008) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
213,6 os./km² | ||||
| Numer kierunkowy |
+34 971 | ||||
| Języki urzędowe | |||||
| Liczba przedstawicieli w parlamencie | |||||
| Liczba senatorów |
5 | ||||
| Liczba posłów |
8 | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Baleary są regionem autonomicznym oraz prowincją[1] Hiszpanii ze stolicą w Palmie (to miasto jest też siedzibą władz kościelnych, sądownictwa i sił zbrojnych).
Historia edytuj
Wyspy były kolonizowane przez Fenicjan, Kartagińczyków, Rzymian (od 123 p.n.e.[2] do V w. n.e.), Arabów (po VIII wiek), Turków, Wandalów, Bizancjum (ok. 554) i Wizygotów. Po chrześcijańskiej rekonkwiście (1229–1235), za panowania króla Jakuba I Zdobywcy, otrzymały dużą niezależność w obrębie korony aragońskiej. Przez pewien czas istniało nawet osobne Królestwo Majorki.
W wyniku wojny o sukcesję hiszpańską, w latach 1708–1802 Minorka znajdowała się pod panowaniem brytyjskim (następnie francuskim), co znajduje swoje odzwierciedlenie m.in. w jej architekturze. Podczas wojny domowej w Hiszpanii część Balearów została opanowana przez nacjonalistów.
Status wspólnoty autonomicznej Baleary uzyskały w 1983. Zakres uprawnień regionu reguluje statut z 2007 roku.
Prezydenci wspólnoty autonomicznej edytuj
| Prezydent | Lata | Partia |
|---|---|---|
| Gabriel Cañellas | 1983–1995 | PP |
| Cristòfol Soler | 1995–1996 | PP |
| Jaume Matas | 1996–1999 | PP |
| Francesc Antich | 1999–2003 | PSOE |
| Jaume Matas | 2003–2007 | PP |
| Francesc Antich | 2007–2011 | PSOE |
| José Ramón Bauzà | 2011-2015 | PP |
| Francina Armengol | od 2015 | PSOE |
Gospodarka edytuj
Rozwój turystyki zmienił gospodarkę Balearów. Obecnie ponad 70% ludności zatrudnionych jest w sektorze usług. Najbardziej rozwiniętymi gałęziami przemysłu są: przemysł tekstylny, obuwniczy, skórzany, a także rzemiosło. Uprawia się m.in. zboże, oliwki, migdały, winorośl, figi, cytrusy. Hoduje się także m.in. owce, bydło i trzodę chlewną. Ludność zajmuje się również rybołówstwem. Baleary mają dobrze rozwiniętą komunikację lotniczą oraz morską między wyspami jak i z Hiszpanią.
Turystyka edytuj
Balearska gospodarka nastawiona jest na turystykę, archipelag odwiedzany jest każdego roku przez 5 mln turystów. Posiadają dobrze rozwiniętą infrastrukturę hotelową i wiele kąpielisk.
Klimat edytuj
Na Balearach panuje klimat śródziemnomorski. Temperatury w środku lata przekraczają zwykle 30 °C w dzień, zimą rzadko spadają poniżej 5 °C w nocy.
Archipelag edytuj
W skład archipelagu wchodzi ok. 200 wysp i niezamieszkanych malutkich wysepek o łącznej powierzchni 5014 km². Najważniejsze wyspy to:
| Flaga | Wyspa | Powierzchnia | ludność | Mapa |  |
|---|---|---|---|---|---|
 |
Majorka (hiszp. Mallorca) | 3600 km² | 814 275 |  | |
 |
Minorka (hiszp. Menorca) | 668 km² | 90 235 |  | |
 |
Ibiza | 571 km² | 117 698 |  | |
 |
Formentera | 82 km² | 8442 |  | |
| |
Cabrera | 17 km² | ok. 50 |  |
Święta[potrzebny przypis] edytuj
 |
| To jest artykuł z cyklu Katalonia |
| Język: |
| Podstawowe informacje |
| Gramatyka |
| Ortografia i fonologia |
| Institut d’Estudis Catalans |
| Acadèmia Valenciana de la Llengua |
| Historia: |
| historia Katalonii · Hrabiowie Barcelony |
| Królestwo Aragonii · Pokój pirenejski |
| Konstytucje katalońskie |
| Nueva Planta |
| Geografia: |
| Kraje katalońskie |
| Katalonia · Predomini Linguistic Catala · Baleary |
| Roussillon · La Franja |
| Andora · Alghero · El Carche |
- Styczeń
- Wigilia dnia św. Antoniego – na Majorce; całonocne tańce i zabawy wokół ognisk w przebraniach.
- Błogosławieństwo św. Antoniego – w Sa Pobla na Majorce; dzień uświetniają kolorowe procesje.
- Procesja Trzech Uderzeń – w Ciutadelli na Minorce; upamiętnia zwycięstwo Alfonsa III nad Maurami odniesione w tym mieście w 1287 r.
- Dzień Świętego Sebastiana – w Pollensa na Majorce; obchodzony z procesjami, którym towarzyszą karuzele – dwaj młodzi tancerze w kartonowych kostiumach przedstawiających konie, naśladują koński chód.
- Luty
- Karnawał – całe Baleary; post poprzedzają parady i marsze kostiumowe.
- Maj
- Festa de Nostra Senyora de la Victōria – w Port de Sóller na Majorce; bitwa chrześcijan z niewiernymi, upamiętniająca zwycięstwo nad tureckimi piratami w 1561.
- Czerwiec
- Festa de Sant Juan – w Ciutadelli na Minorce; pojedynki rycerskie, muzyka ludowa, tańce i procesje.
- Lipiec
- Dia de Virgen de Carmen (święto patronki marynarzy i rybaków) – całe Baleary; odbywa się święcenie łodzi, a także parady.
- Sierpień
- Mare de Déu dels Àngels – w Pollensa na Majorce; upamiętnia bitwę między chrześcijanami a Maurami.
- Cavallet – w Felanitx na Majorce; trwająca cały tydzień fiesta.
- Wrzesień
- Narodziny NMP – w Alaró na Majorce; święto połączone z pielgrzymką do kaplicy na wzgórzu w Castell d'Alaró.
- Grudzień
- Dia de Sant Frances – w Sant Francesc de Formentera na Formenterze.
- Boże Narodzenie – całe Baleary; szczególnie malownicze w Palmie na Majorce, gdzie wystawia się misteria.
Galeria edytuj
-
Zdjęcie satelitarne Majorki -
Zdjęcie satelitarne Minorki -
Zdjęcie satelitarne Ibizy (na górze) i Formentery (na dole) -
Zdjęcie satelitarne Formentery -
Zdjęcie satelitarne Cabrery
Przypisy edytuj
- ↑ Do 1997 pod nazwą Provincia de Baleares
- ↑ Max Cary, Howard Hayes Scullard: Dzieje Rzymu: Od najdawniejszych czasów do Konstantyna. tłum. Jerzy Schwakopf. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 410. ISBN 83-06-01859-1. Zdobywcą był Kwintus Cecyliusz Metellus Balearyjski.
Bibliografia edytuj
- Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Geografia I, Rafał Jasiulewicz (red.), Leszek Baraniecki, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-60563-07-1, ISBN 978-83-60563-07-6, ISBN 83-60563-04-7, ISBN 978-83-60563-04-5, ISBN 1-59339-330-X, ISBN 978-1-59339-330-4, OCLC 838992809.