Beta Capricorni
Beta Capricorni (β Cap) – gwiazda wielokrotna w gwiazdozbiorze Koziorożca. Znajduje się około 388 lat świetlnych[1] od Słońca. Układ tworzy co najmniej pięć związanych grawitacyjnie gwiazd.
| β¹ Cap | |||||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
20h 21m 00,673s[1] | ||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
-14° 46′ 52,98″[1] | ||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
7,38 ± 1,28 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−19,00 ± 0,60 km/s[1] | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
K0:II:+...[1] | ||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||
| Okres obrotu |
54[3] | ||||||||||||||||||||
| Temperatura |
4900 K[2] | ||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| β² Cap | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór |
Koziorożec | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
20h 20m 46,549s[4] | ||||||||||||||||
| Deklinacja |
-14° 47′ 05,63″[4] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość |
329 ± 10 ly | ||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−1,66 ± 0,98 mas/rok[4] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−17,6 ± 1,8 km/s[4] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Typ widmowy |
B9/A0 III/IV[4] | ||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Okres obrotu |
97[5] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Nazwa edytuj
Gwiazda ta, a ściślej jaśniejszy składnik β¹ Cap, nosi tradycyjną nazwę Dabih. Wywodzi się ona od arabskiego الذابح al-dhābiḥ, co oznacza „szczęśliwa (gwiazda) rzeźnika”. Znaczenie tej nazwy zostało zagubione[2], mogło odnosić się do rytualnej ofiary[6]. Nazwa Dabih była przypisywana także gwieździe Alfa Capricorni (Algedi)[6]. Jaśniejszy składnik określany był także nazwą Dabih Major (łac. major oznacza „większy”), zaś słabszy nosił nazwę Dabih Minor („mniejszy”)[2]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna zatwierdziła użycie nazwy Dabih dla określenia gwiazdy β¹ Cap[7].
Charakterystyka układu edytuj
Beta Capricorni to hierarchiczny układ wielokrotny. Rozróżnialne przez lornetkę składniki β¹ Cap i β² Cap dzieli na niebie odległość 205 sekund kątowych (3,4′), a w przestrzeni co najmniej 21 000 au. Tym niemniej są one związane grawitacyjnie; okres obiegu tej pary to co najmniej milion lat[2].
Beta¹ Capricorni edytuj
Jaśniejszy składnik, Beta-1 Capricorni (Dabih), jest gwiazdą potrójną. Tworzą ją jasny olbrzym reprezentujący typ widmowy K0 i gorętsza gwiazda typu widmowego B8, która okazuje się być spektroskopowo podwójna. Olbrzym, oznaczany także Beta Capricorni Aa, jest 600 razy jaśniejszy od Słońca. Olbrzym i gwiazda typu B8 (Beta Capricorni Ab) mają w przybliżeniu tę samą masę, około 4 mas Słońca, okrążają wspólny środek masy co 1374 dni (3,8 roku)[2]. Różnią się one jasnością: w paśmie widzialnym β Cap Aa ma wielkość gwiazdową równą 3,1m, a β Cap Ab – 4,9m[8]. O trzecim składniku niewiele wiadomo, od β Cap Ab dzieli go odległość 0,1 au, a obieg zajmuje 8,7 dnia[2].
Beta² Capricorni edytuj
Słabszy składnik, Beta-2 Capricorni, to gwiazda podwójna, którą tworzy olbrzym lub podolbrzym należący do typu widmowego B9,5, którego jasność przekracza czterdziestokrotnie jasność Słońca. Zawartość rtęci i manganu w tej gwieździe jest podwyższona, a nowsze pomiary ukazują, że tak samo jest w przypadku platyny, złota i bizmutu; jest to spowodowane rozdzieleniem pierwiastków w atmosferze gwiazdy[2]. Obserwacje przez teleskopy kosmiczne i okultacja przez Księżyc ukazały, że w odległości około 30 au od niego krąży gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego F8[2][5]. Na niebie gwiazdy te dzieli 0,5″ (pomiar z 2015 r.), jaśniejsza z nich ma obserwowaną wielkość gwiazdową 6,16m, a słabsza 9,14m[8].
Inne składniki edytuj
Na niebie wokół tego systemu widoczne są także inne gwiazdy, które tworzą układ optycznie wielokrotny, a potencjalnie mogą być związane grawitacyjnie z układem Beta Capricorni. Odkryta przez Ottona Struve gwiazda HD 193543 (wielkość gwiazdowa: 8,77m[9]), którą oznaczył on Beta Capricorni C, znajduje się w odległości 226,1″ od β¹ Cap (pomiar z 2012 r.)[8]. Zaobserwowana przez Johna Herschela gwiazda podwójna oznaczona Beta Capricorni DE jest odległa o 115,9″ od β² Cap (pomiar z 2000 r.). Gwiazdy te dzieli 3,9″ (pomiar z 2000 r.), mają one jasność 13,7m i 14,4m[8].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Beta¹ Capricorni w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j k l Jim Kaler: DABIH (Beta Capricorni). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2017-02-18]. (ang.).
- ↑ Dabih. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-02-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Beta² Capricorni w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b HR 7775. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-02-18]. (ang.).
- ↑ a b Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 141. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Eric Mamajek, i inni: IAU Catalog of Star Names (IAU-CSN). [w:] IAU Division C Working Group on Star Names (WGSN) [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-02-01. [dostęp 2017-02-18].
- ↑ a b c d Mason et al.: WDS J20181-1233A,BC. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ HD 193543 w bazie SIMBAD (ang.)
Bibliografia edytuj
- Beta Capricorni w bazie SIMBAD (ang.)