Biały szkwał

Biały szkwał – nagły i porywisty wiatr, rodzaj szkwału. Według Słownika Meteorologicznego Amerykańskiego Towarzystwa Meteorologicznego nazwa "biały szkwał" (ang. "white squall") jest związana z faktem, że chmury burzowe, normalnie obserwowane na niebie przed przyjściem silnego wiatru, nie są obserwowane w wypadku białego szkwału. Szkwał przychodzi z jasnego nieba i jest dla obserwatora nagły. Jedyną zapowiedzią są zawieszone w powietrzu krople wody i załamujące się fale widoczne jako biaława zawiesina.

Obserwacje zjawiska

Istnieje klasa zjawisk meteorologicznych, które są gwałtowne, nieoczekiwane i trudne do przewidzenia przez osobę bez specjalnych instrumentów pomiarowych. Niektóre mechanizmy fizyczne zostały opisane po raz pierwszy w pracy Teda Fujity z 1985, który odróżnia je od zjawiska tornada. Jednym z możliwych mechanizmów jest prąd zstępujący związany z systemem burzowym. Jeżeli prąd jest szybki i trwa krótko nazywany jest prądem zstępującym. Prądy spadające klasyfikuje się na lokalne prądy zstępujące (ang. microburst) – na obszarze poniżej 4 km, trwające 2-5 minut, z prędkością wiatrów dochodzącą do 75 m/s, silne prądy zstępujące (ang. macroburst) – na obszarze powyżej 4 km, trwające 5-30 minut, z prędkością wiatrów dochodzącą do 60 m/s.

Inne zjawiska, które przychodzą gwałtownie i które trudno przewidzieć to wiatry katabatyczne, spływające z gór wzdłuż np. wybrzeża Morza Śródziemnego.

Ernst w 1975 opisał zdjęcia satelitarne linii łukowej, którą nazywa białym szkwałem.

Biały szkwał a wydarzenia z Mazur z 2007 roku

Określenia "biały szkwał" powszechnie używa się do opisania zjawiska meteorologicznego z 21 sierpnia 2007 roku. Nad Mazurami przeszła wtedy silna burza z opadami deszczu i gradu. W swojej strukturze była burzą wielokomórkową. Na dwie godziny przed przyjściem gwałtownego wiatru obserwacje wskazywały na rozbudowujące się szybko niskie chmury cumulus congestus, a o godzinie 15. burza była w stadium maksymalnego rozwoju, widoczna w całym regionie i przemieszczała się w kierunku na północ i północny zachód. Potężnym, wypiętrzonym do tropopauzy burzom, towarzyszą gwałtowne prądy zstępujące, które w zderzeniu z powierzchnią ziemi tworzą front szkwałowy rozprzestrzeniający się od burzy. Na stacji meteorologicznej w Mikołajkach, która znalazła się obszarze takiego frontu, zanotowano znaczną zmianę kierunku wiatru, przyrost prędkości wiatru do 120 km/h i spadek temperatury z 28 °C do 16 °C. Przechodzeniu frontu szkwałowego towarzyszyło sfalowanie i spienienie powierzchni jezior.

Nazwa "biały szkwał" dla określenia burzy z 2007 roku powstała ad hoc, bez analizy zjawiska, była nośna medialnie. Być może nadawała się, by jakoś nazwać tragiczne wydarzenie w pierwszej chwili. Nie jest to jednak nazewnictwo prawidłowe, gdyż biały szkwał występuje przy pogodnym niebie. Liczne filmy w internecie, relacje naocznych świadków i obserwacje meteorologiczne wskazują, że był widoczny gwałtowny rozwój burzy i jej nadciąganie.

Biały szkwał w kulturze masowej

Biały szkwał jest często opisywany w literaturze marynistycznej. W książce Nędznicy Wiktora Hugo biały szkwał niszczy 64-metrowy żaglowiec. Podobno biały szkwał zatopił brygantynę "Albatross" w 1961 roku, o czym opowiada film Sztorm.

Bibliografia

• Ernst, J. A., From Different Viewpoints: Arc-Line (White Squall) Generation Captured by Simultaneous NOAA-3 and SMS-1 Visible and Infrared Imagery, strony 356–359, Monthly Weather Review, 103, 1975 (wersja PDF artykułu [1])
• Fujita, T. T. The Downburst: Microburst and Macroburst, Report of Projects NIMROD and JAWS Published by Satellite and Mesoscale Research Project (SMRP), Department of Geophysical Sciences, The University of Chicago, 122 stron, 1985, Library of Congress Number 85-50115
• Houze, R. A., Cloud Dynamics, Academic Press, 1993

Linki zewnętrzne

• Znowu „Biały Szkwał’? (Żagle 2012)
• Pogoda dla żeglarzy. Ile wiemy 7 lat po mazurskim Białym Szkwale? Ankieta (Żagle 2014)