Bodziszkowate

Bodziszkowate
	; Bodziszek drobny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bodziszkowce
Rodzina	bodziszkowate
	Nazwa systematyczna
	Geraniaceae Jussieu; Gen. Pl.: 268. 4 Aug 1789
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bodziszkowate (Geraniaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu bodziszkowców (Geraniales). Jej przedstawiciele występują na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy), największe zróżnicowanie osiągając w strefie klimatu umiarkowanego, nie występują natomiast w tropikach Ameryki Południowej i w rejonie Archipelagu Sundajskiego^[3]. Do rodziny należy ok. 800 gatunków grupowanych w 6–7 rodzajów^[2]^[4]. We florze Polski występują przedstawiciele 2 rodzajów: bodziszek (Geranium) i iglica (Erodium). Niektóre gatunki (np. pelargonii) są uprawiane jako rośliny ozdobne. Olejek pelargoniowy ma zastosowanie w perfumerii i jako dodatek do żywności. Wiele roślin z tej rodziny jest wykorzystywanych w ziołolecznictwie^[3].

Morfologia edytuj

Pokrój: Krzewy i rośliny zielne, w tym głównie byliny. Łodyga często jest drewniejąca lub gruboszowata^[3].
Liście: Ulistnienie naprzeciwległe lub naprzemianległe, na ogół z przylistkami. Dłoniasto- lub pierzastodzielne, o unerwieniu dłoniastym.
Kwiaty: Promieniste (u Pelargonium dwustronnie symetryczne), 5-krotne. Pręcików płodnych 5, 10 lub 15, czasem zredukowane do prątniczków, część z pręcików u nasady opatrzona miodnikiem. Słupek górny, 5-komorowy, szyjki słupka zrośnięte, po przekwitnieniu wydłużają się w postaci dzióbka^[3].
Owoce: Owocem jest rozłupnia, rozpadająca się na pojedyncze, jednonasienne owocki - rozłupki, oddzielające się od nasady ku górze. Często opatrzone są długim skręcającym się z powodu higroskopijności dzióbkiem, za pomocą którego nasiona mogą wkręcać w ziemię^[3].

Systematyka edytuj

Pozycja i podział według systemu APG IV (2016)^[5]

Jedna z dwóch rodzin rzędu bodziszkowców, siostrzana wobec rodziny Francoaceae. Rząd należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych. W obrębie rodziny wyróżnia się dwa klady – bazalny obejmujący południowoamerykański rodzaj Hypseocharis oraz resztę zebraną w podrodzinę Geranioideae Arnott^[2].

bodziszkowce

	Geraniaceae bodziszkowate

	Francoaceae

Wykaz rodzajów^[2]

Erodium L'Her. ex Aiton – iglica
Geranium L. – bodziszek
Hypseocharis J.Remy
Monsonia L. – monsonia
Pelargonium L'Her. ex Aiton – pelargonia
Rhynchotheca Ruiz & Pavon
Sarcocaulon (DC.) Sweet

Niektóre zaliczane tu wcześniej rodzaje obecnie umieszczane są różnych miejscach systemu okrytonasiennych. Rodzaj Balbisia zaliczany jest do rodziny Ledocarpaceae (rząd bodziszkowce). Rodzaj Biebersteinia wyłączany jest w monotypową rodzinę Biebersteiniaceae w obrębie mydleńcowców. Rodzaj Dirachma wyodrębniany jest jako rodzina Dirachmaceae w rzędzie różowców. Dla odmiany rodzaj Hypseocharis zaliczany jako bazalny w obrębie bodziszkowatych, w dawniejszych systemach (np. w systemie Cronquista z 1981) klasyfikowany był do szczawikowatych (rząd szczawikowce)^[2].

Pozycja według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht., nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd bodziszkowce (Geraniales Dumort), podrząd Geraniineae Bessey in C.K. Adams, rodzina bodziszkowate (Geraniaceae Juss.)^[6].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-06-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 155. ISBN 1-55407-206-9.
↑ Geraniaceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-01-25].
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodziny Geraniaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-07-02]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-06-25] (ang.).

[heywood-3] Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 155. ISBN 1-55407-206-9.

[tpl-4] Geraniaceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-01-25].

[apg-5] The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[compleat-6] Crescent Bloom: Systematyka rodziny Geraniaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-07-02]. (ang.).

[3]

[2]

[4]

[1]

[5]

[6]