Czarni Lwów
Czarni Lwów – polski klub piłkarski (później wielosekcyjny sportowy, m.in. z sekcjami: hokeja na lodzie, lekkoatletyczną, narciarską, tenisa ziemnego i bokserską), założony we Lwowie w sierpniu 1903[1], jako I. Lwowski Klub Piłki Nożnej "Sława" Lwów przez uczniów I i II Szkoły Realnej. Rozwiązany we wrześniu 1939 roku.
| |||
| Pełna nazwa |
I. Lwowski Klub Sportowy | ||
|---|---|---|---|
| Przydomek |
Powidlaki | ||
| Barwy |
czarno-czerwone | ||
| Data założenia | |||
| Debiut w najwyższej lidze |
3 kwietnia 1927, godz. 16:00 | ||
| Data rozwiązania | |||
| Państwo | |||
| Stadion |
im. Marszałka Józefa Piłsudskiego | ||
| |||
Przez niemal sto lat powszechnie - choć mylnie - uznawany za najstarszy zespół piłkarski utworzony przez Polaków na ziemiach polskich. Najstarszym zespołem była Lechia Lwów założona kilka dni wcześniej niż Czarni Lwów.
Współzałożyciel Związku Polskiej Piłki Nożnej (w 1911), a po odzyskaniu niepodległości Polskiego Związku Piłki Nożnej (w 1919) oraz Ligi Piłki Nożnej (w 1926).
Jeden z najbardziej znanych klubów sportowych ze Lwowa. Jego drużyna piłkarska przez 7 sezonów występowała w polskiej I lidze, rozgrywając w niej w sumie 164 mecze, w których zdobyła 141 punktów, przy bilansie bramkowym: 120–186. Sekcja hokejowa dwukrotnie z rzędu plasowała się na podium mistrzostw Polski, w 1935 zdobywając złoty medal.
Historia edytuj
Założenie klubu edytuj
.jpg)
.jpg)
Początki piłki nożnej we Lwowie sięgają roku 1899, gdy do miasta dotarła książka The Football Association, przetłumaczona z języka angielskiego. W latach 1900 – 1903 w I szkole realnej we Lwowie uczniowie uprawiali różne dyscypliny sportu, w tym piłkę nożną. Przed rozpoczęciem roku szkolnego, w sierpniu 1903 roku jedenastu chłopców tej szkoły założyło I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Sława”[2]. Do powstania przyczynili się uczniowie: bracia Henryk i Marian Bilorowie (późniejsi oficerowie artylerii Wojska Polskiego[3]) oraz Walery Pappius[4]. Pomysłem Henryka Bilora była nazwa klubu z uwagi na kolor noszonych dresów sportowych[4].
Prezesem został jeden z założycieli – Kazimierz Sołtyński. W tym samym roku rozegrano dwa pierwsze mecze, wygrane 2:0 i 3:0 z drużyną uczniów szkół średnich. Rok później zdecydowano przyjąć czarno - czerwone barwy i w 1905 roku przyjęto nazwę I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Czarni”. Piłkarze rozgrywali mecze w czarnych koszulach z czerwonym pasem i czarnych spodenkach. Pierwszy oficjalny mecz rozegrano w maju 1906 przeciwko Klubowi Gimnastyczno-Sportowemu przy IV Gimnazjum we Lwowie (późniejszej Pogoni), remisując 1:1. 9 lipca 1908 r. zatwierdzono statut klubu i aż do roku 1913 tę datę uznawano za dzień powstania „Powidlaków”. 20 lutego 1909 r. zmieniono nazwę na I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Czarni” we Lwowie, a 22 listopada następnego roku na I. Lwowski Klub Sportowy „Czarni” we Lwowie, aby podkreślić wielosekcyjność klubu.
W 1911 roku Czarni pojechali do Krakowa i w meczu z Cracovią przegrali 0:3, a dzień później (7 maja) przegrali 0:12 z reprezentacją Austrii. W tym samym roku klub został współzałożycielem Polskiego Związku Piłki Nożnej. 16 maja 1912 w ramach zapasów kwalifikacyjnych o I klasę Czarni zremisowali z Pogonią Lwów 2:2, a 6 października 1912 – w tych samych rozgrywkach – wygrali z AZS Kraków 6:1. W 1913 klub jednak nie przystąpił do jedynej dokończonej edycji piłkarskich mistrzostw Galicji. Rok później „Powidlaki” do tych rozgrywek zakwalifikowali się, a w 1914 w chwili rozpoczęcia wojny plasowali się na 2. miejscu w tabeli.
Po wojnie edytuj
Po zakończeniu działań militarnych i odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości Czarni stali się jednym z głównych organizatorów życia piłkarskiego w kraju. 18 czerwca 1920 – w ramach propagowania polskości na Górnym Śląsku – zagrali z tamtejszą reprezentacją, zwyciężając 8:3. Wcześniej jednak zainaugurowali rozgrywki o pierwsze mistrzostwo Polski (we lwowskiej klasie A) – 6 czerwca 1920 ulegając Pogoni 1:3 (0:3), a 13 czerwca 1920 zwyciężając 6:0 (2:0) Polonię Przemyśl. Na skutek agresji bolszewickiej zmagania te przerwano, a w kolejnych sześciu edycjach zawsze lepsi okazywali się rywale zza miedzy. Najbliżej końcowego triumfu byli rok później, plasując się w końcowej tabeli na 1 pozycji ex-aequo z Pogończykami. W decydujących o awansie do fazy finałowej MP'1921 barażach ulegli odwiecznym rywalom – 29 maja 1921 0:5 (0:2), a 19 czerwca 1921 1:2 (1:0). W dniach 24, 29, 30 czerwca i 1 lipca 1923 odbyły się obchody 20-lecia istnienia klubu Czarni Lwów, podczas których zorganizowano turniej z udziałem gospodarzy oraz Pogoni Lwów, Cracovii i Wisły Kraków, a ponadto do użytku został oddany nowy park i poświęcono kamień węgielny pod dom turystyczny w Sławsku[4][5]. Zorganizowane również turniej, w którym uczestniczyła lwowska Pogoń, a także dwa zespoły z Krakowa: Wisła i Cracovia. Przełom nastąpił w grudniu 1926, gdy uformowano nowoczesną ligę, w której miejsce znaleźli i Czarni. Debiut wypadł okazale, bowiem 3 kwietnia 1927 godz. 16:00 „Powidlaki” ograli w Poznaniu Wartę 3:0 (2:0), a pierwszego gola zdobył Władysław Sawka. Premierowy sezon ligowy „Powidlaki” ukończyli na bezpiecznym 9. miejscu, a w środku stawki uplasowali się także rok później.
Pierwszy poważniejszy kryzys przyszedł w edycji 1929, gdy w końcowej tabeli o zaledwie 1 punkt wyprzedzili obydwu spadkowiczów – Klub Turystów Łódź i 1. FC Katowice. Jeszcze bardziej łaskawy los okazał się w sezonie 1932, gdy jedyny spadkowicz Polonia Warszawa okazał się gorszy wyłącznie bilansem bramkowym. W międzyczasie zmieniono nazwę z „Klubu Piłkarskiego” na „Klub Sportowy”, bowiem w pod szyldem Czarnych powstawały kolejne sekcje, z których największe sukcesy odniosła hokejowa. W sierpniu 1931 stadion im. Marszałka Józefa Piłsudskiego zyskał nowoczesne żelbetowe trybuny, bowiem kilka tygodni wcześniej stary, drewniany obiekt – na skutek podpalenia przez ukraińskich nacjonalistów – doszczętnie spłonął. W jego odbudowie wydatnie pomogły dobrowolne składki większości polskich klubów sportowych, co dobitnie świadczyło o niewątpliwej estymie jaką powszechnie darzono Czarnych w całym kraju i ich pozycji na sportowej mapie II Rzeczypospolitej.
Spadek i lwowska A-klasa edytuj
W sezonie 1933 Czarni świętowali jubileusz 30-lecia klubu. 1 lipca rozegrano z tej okazji mecz z Gedanią Gdańsk oraz odsłonięto pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego na froncie stadionu. Po zakończeniu sezonu 1933 drużyna piłkarska po raz jedyny została zdegradowana z I ligi, jednak – jak się później okazało – już nigdy do niej nie powróciła. Spadek nastąpił w dość specyficznych okolicznościach i był bezpośrednio związany z reformą najwyższej klasy rozgrywkowej. Po raz pierwszy w historii ekstraklasa została bowiem podzielona na dwie równorzędne 6-zespołowe grupy, z których do fazy finałowej promocję uzyskiwały po 3 czołowe każdej z nich. W grupie wschodniej Czarni pechowo zajęli 4 lokatę (1 punkt za ŁKS Łódź), przez co w drugiej części sezonu musieli walczyć o utrzymanie. W grupie spadkowej zajęli przedostatnie miejsce, opuszczając tym samym szeregi ekstraklasy. Od tego czasu „Powidlaki” występowali wyłącznie we lwowskiej lidze okręgowej, bezskutecznie próbując awansować do ligi. W 1936 po raz ostatni doszło do zmiany nazwy na I. Wojskowo-Cywilny Klub Sportowy „Czarni” Lwów, pod którą występowano do chwili samorozwiązania we wrześniu 1939.
Sukcesy edytuj
Poszczególne sezony edytuj
Wyniki ze wszystkich sezonów Czarnych Lwów[7]
| Sezon | Rozgrywki ligowe | Uwagi | ||
|---|---|---|---|---|
| Liga | Miejsce | |||
| 1920 | II | Klasa A (Lwowski OZPN) |  Pierwsze wielkie derby Lwowa pomiędzy Czarnymi a Pogonią w polskich rozgrywkach.Rozgrywki niedokończone. | |
| 1921 | Klasa A (Lwowski OZPN) | 2/2 | ||
| 1922 | Klasa A (Lwowski OZPN) | 2/5 | ||
| 1923 | Klasa A (Lwowski OZPN) | 2/6 | ||
| 1924 | Klasa A (Lwowski OZPN) | 2/6 | ||
| 1925 | Puchar Lwowskiego OZPN[8] | 2/6 | ||
| 1926 | II | Klasa A (Lwowski OZPN) | 2/6 |  Po sezonie Czarni współtworzyli Ligę.
|
| 1927 | I | Liga | 9/14 | |
| 1928 | Liga | 8/15 | ||
| 1929 | Liga | 11/13 |  Rochus Nastula królem strzelców.
| |
| 1930 | Liga | 9/12 | ||
| 1931 | Liga | 10/12 | ||
| 1932 | Liga | 11/12 | ||
| 1933 | Liga | 11/12 | Ostatnie ligowe wielkie derby Lwowa z Pogonią. 4. miejsce w grupie wschodniej, a następnie 5. miejsce w grupie spadkowej. | |
 Spadek po barażach.
| ||||
| 1934 | II | Liga okręgowa (Lwowski OZPN) | 1/10 | 2. miejsce w grupie III eliminacji do Ligi. |
| 1935 | Liga okręgowa (Lwowski OZPN) | 1/11 | 1. miejsce w grupie III eliminacji do Ligi; 2. miejsce w grupie finałowej. | |
| 1936 | Liga okręgowa (Lwowski OZPN, gr. II) | 2/5 | ||
| 1936/1937 | Liga okręgowa (Lwowski OZPN) | 4/12 | ||
| 1937/1938 | Liga okręgowa (Lwowski OZPN) | 1/14 | 3. miejsce w grupie III eliminacji do Ligi. | |
| 1938/1939 | Liga okręgowa (Lwowski OZPN) | 3/13 | ||
| 1939/1940 | Liga okręgowa (Lwowski OZPN) | 3/11 | Rozgrywki przerwane po dwóch kolejkach przez wybuch II wojny światowej. | |
Derby Lwowa edytuj
Wielkimi derbami Lwowa określane były mecze pomiędzy Czarnymi i Pogonią Lwów. W 14 meczach "Powidlaki" wygrywały dwa razy, osiem razy Pogoń, a czterokrotnie padł remis. Najwyższe zwycięstwo zanotowano w pierwszych derbach, 10 kwietnia 1927, 3:1 u siebie. Najwyższa porażka to sezon 1928, 4:0 na wyjeździe.
| Mecze w I lidze[9] | |||
| Mecze | Zwycięstwa Czarnych | Remisy | Zwycięstwa Pogoni |
|---|---|---|---|
| 14 | 2 | 4 | 8 |
Pozostali rywale edytuj
Meczach z dwoma innymi lwowskimi rywalami – Lechią i Hasmoneą nigdy nie zakończyły się remisem. Oba mecze z "zielono-białymi" skończyły się zwycięstwami Czarnych, natomiast w rywalizacji z ŻKSem jest remis - po dwie wygrane.
| Mecze w I lidze | |||
| Mecze | Zwycięstwa Czarnych | Remisy | Zwycięstwa Lechii |
|---|---|---|---|
| 2 | 2 | 0 | 0 |
| Mecze | Zwycięstwa Czarnych | Remisy | Zwycięstwa Hasmonei |
| 4 | 2 | 0 | 2 |
Wszystkie nazwy klubu edytuj
- 1903 – I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Sława”
- 1905 – I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Czarni”
- 20 lutego 1909 – I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Czarni” we Lwowie
- 22 listopada 1910 – I. Lwowski Klub Sportowy „Czarni” we Lwowie
- 1 listopada 1936 – I. Wojskowo–Cywilny Klub Sportowy „Czarni”
Barwy i herb edytuj
Czarni posiadają czerwono-czarne barwy. Od nich pochodzi przydomek drużyny – „Powidlaki”. Pierwszym kompletem strojów jaki posiadała drużyna były czarne koszule, od których pochodzi nazwa klubu.
Herb Czarnych jest białym okręgiem, w którego obwód wpisane jest złotą czcionką „I. Lwowski Klub Sportowy”. W środku znajduje się biała tarcza przedzielona w poprzek czarno-czerwonym pasem, na którym umieszczono złoty napis „Czarni”. Pod spodem widnieje data założenia klubu, 1903, zaś na górze (w zależności od wersji) – piłka lub litera „C”.
Piłkarze „Powidlaków” na koszulkach nosili duża literę „C” w kolorze czerwonym w czerwonym okręgu. Znajdowała się ona na sercu, w miejscu gdzie zwykle znajduje się herb drużyny.
Kibice i rywale edytuj
Lwów był w okresie przedwojennym podzielony pomiędzy kibiców Czarnych i Pogoni. Fani obu klubów nie darzyli się sympatią i na derbach Lwowa widać było podział na „Powidlaków” i „Pogoniarzy”. Inne kluby lwowskie nie wyróżniały się tak jak Czarni i Pogoń, miały mniejsze grono kibiców (np. żydowska Hasmonea czy pierwszy polski klub piłkarski – Lechia). Rywalizacja odbywała się też na linii Lwów – Kraków. Mecze pomiędzy drużynami z tych miast cieszyły się ogromnym prestiżem i wyzwalały dodatkowe emocje wśród kibiców[10].
Zestawienie wszystkich trenerów edytuj
Aż do roku 1930 trenerami „Powidlaków” byli pracownicy klubowi zajmujący się sprawami technicznymi, zajmowali się więc treningiem jako ludzie nie przygotowani do tego typu zadań.
| Trenerzy Czarnych | ||
|---|---|---|
| Trener | Od | Do |
| Johan Strnad | 1930 | 1932 |
| Ödön Bodor | 1933 | 1935 |
| Walerian Pappius | 1936 | do końca |
Zestawienie wszystkich prezesów edytuj
| Wszyscy prezesi Czarnych | ||
|---|---|---|
| Prezes | Od | Do |
| inż. Kazimierz Sołtysiński | sierpień 1903 | początek 1907 |
| Józef Wróbel | początek 1907 | lipiec 1908 |
| Marian Bilor | lipiec 1908 | grudzień 1908 |
| dr Władysław Hojnacki | grudzień 1908 | listopad 1911 |
| red. Bronisław Laskownicki | listopad 1911 | marzec 1912 |
| dr Leonard Stahl | marzec 1913 | styczeń 1924 |
| dr Zygmunt Rucker | 22 stycznia 1924 | 1925 |
| Tadeusz Höflinger | 1925 | 1928 |
| Adam Koc | 1928 | 1932 |
| Ignacy Cieślikowski | 1932 | 1934 |
| dr Zdzisław Stroński | 20 stycznia 1934 | 9 lutego 1936 |
| płk Ludwik Bittner | 9 lutego 1936 | styczeń 1938 |
| Ludwik Frankowski | 21 stycznia 1938 | 21 października 1938 |
| płk Ludwik Bittner | 21 października 1938 | do końca |
Klubowe rekordy edytuj
- Najwięcej meczów w barwach – 143 Franciszek Chmielowski
- Najwięcej goli – 57 Rochus Nastula
- Królowie strzelców – Rochus Nastula w sezonie 1929
- Najmłodszy zawodnik – Antoni Wronka, 17 lat 87 dni
- Najmłodszy strzelec gola – Antoni Wronka, 17 lat 97 dni
- Najstarszy zawodnik – Stefan Witkowski, 38 lat 298 dni
- Najstarszy strzelec gola – Stefan Witkowski, 36 lat 188 dni
- Najwyższa wygrana w lidze – 6:0 z 1.FC Katowice 16 czerwca 1929 w Katowicach
- Najwyższa porażka w lidze – 0:8 z Cracovią 1 listopada 1929 w Krakowie[11]
Rekordy indywidualne edytuj
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zawodnicy edytuj
Inne sekcje edytuj
Czarni posiadali wiele sekcji poza piłkarską. W klubie działały także sekcje: bokserska, tenisowa, narciarska, lekkoatletyczna[12].
Przypisy edytuj
- ↑ Ukraine - List of Foundation Dates - RSSSF
- ↑ Czarni Lwów. [dostęp 2009-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 marca 2007)].
- ↑ Oficerowie. Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2015-06-17].
- ↑ a b c Święto polskiej piłki nożnej. 20-lecie i otwarcie parku sportowej I-go lwowsk. K. S. „Czarni”. „Sportowiec”, s. 2, Nr 18 z 6 lipca 1923. Poznański Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- ↑ Jubileusz Czarnych. „Sportowiec”, s. 3, Nr 20 z 12 lipca 1923. Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- ↑ Poland 1918. [dostęp 2009-03-04]. (pol.).
- ↑ Gowarzewski Andrzej: Wilno i Lwów w ekstraklasie. Dzieje polskiego futbolu kresowego. GiA, Katowice, 1997, s. 59-82. ISBN 83-905424-1-2.
- ↑ Sezon 1925 - Lwowski Związek Okręgowy Piłki Nożnej. [dostęp 2016-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)].
- ↑ Historia Ekstraklasy. Sezon po sezonie. [dostęp 2009-11-02]. (pol.).
- ↑ Gowarzewski Andrzej: Wilno i Lwów w ekstraklasie. Dzieje polskiego futbolu kresowego. GiA, Katowice, 1997, s. 12. ISBN 83-905424-1-2.
- ↑ Gowarzewski Andrzej: Wilno i Lwów w ekstraklasie. Dzieje polskiego futbolu kresowego. GiA, Katowice, 1997, s. 78-79. ISBN 83-905424-1-2.
- ↑ Czarni Lwów. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2009-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 marca 2007)]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Święto polskiej piłki nożnej. 20-lecie i otwarcie parku sportowej I-go lwowsk. K. S. „Czarni”. „Sportowiec”, s. 2, Nr 18 z 6 lipca 1923. Poznański Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- Jubileusz Czarnych. „Sportowiec”, s. 3, Nr 20 z 12 lipca 1923. Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- Gowarzewski Andrzej: Wilno i Lwów w ekstraklasie. Dzieje polskiego futbolu kresowego. GiA, Katowice, 1997. ISBN 83-905424-1-2.
- Monografia 9-lecia. „Wędrowiec”, 20 lutego 1912. Lwów. (pol.).
- Monografia 20-lecia. „Wiadomości Sportowe”, 25 czerwca 1923. Kraków. (pol.).
- Historia lwowskiej piłki nożnej. lwow.home.pl. [dostęp 2009-11-14]. (pol.).
- Interesujący match footbalowy. „Nowości Illustrowane”. 23, s. 3, 5 czerwca 1909.
- Sport w Przemyślu. „Nowości Illustrowane”. 25, s. 9, 20 czerwca 1914.
Linki zewnętrzne edytuj
- Informacja o klubie na stronie Kopanyi-Myach.info (ang. • ros. • ukr.)