Deferypron

Deferypron (łac. Deferipronum) – związek chelatujący żelazo, stosowany w leczeniu talasemii.

Deferypron

Cząsteczka wolnego deferypronu
Kompleks deferypronu z żelazem
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 3-hydroksy-1,2-dimetylopirydyn-4(1H)-on
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C7H9NO2
Masa molowa	139,15 g/mol
Wygląd	igły o bardzo gorzkim smaku
Identyfikacja
Numer CAS	30652-11-0
PubChem	2972
DrugBank	DB08826
SMILES CC1=C(C(=O)C=CN1C)O
InChI InChI=1S/C7H9NO2/c1-5-7(10)6(9)3-4-8(5)2/h3-4,10H,1-2H3 InChIKey TZXKOCQBRNJULO-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 16–18 g/l Temperatura topnienia 266–278 °C logP -0,77 Kwasowość (pKa) 3,5
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H302, H315, H319, H335 Zwroty P P261, P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R22, R36/37/38 Zwroty S S26, S36 Numer RTECS UU7785940 Dawka śmiertelna LD50 600 mg/kg (szczur, dootrzewnowo)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	V03 AC02
Farmakokinetyka Okres półtrwania 2–3 godziny Metabolizm wątrobowy Wydalanie nerkowe
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie

Mechanizm działania

Deferypron jest ligandem dwudonorowym chelatującym żelazo w stosunku 3:1. W badaniach klinicznych wykazano, że dawka 25 mg/kg masy ciała, podawana trzy razy dziennie, zmniejsza stężenie żelaza we krwi oraz zapobiega jego odkładaniu się w tkankach. Lek nie chroni jednak przed skutkami uszkodzenia organów wewnętrznych, spowodowanymi wysokim stężeniem żelaza. Badania dowodzą, że deferypron, w dawkach zalecanych, wykazuje mniejszą skuteczność niż deferoksamina. Co prawda, lek zmniejsza stężenie żelaza we krwi (zarówno w formie związanej z ferrytyną, jak również w postaci wolnej), jednak jego stężenie w wątrobie wciąż może pozostawać za wysokie.

Farmakokinetyka

Deferypron wchłania się z przewodu pokarmowego dość szybko, osiągając po 30–60 minutach maksymalne stężenie we krwi. Przyjmowanie leku wraz z pokarmem wydłuża czas wchłaniania do 2 godzin, nie obniża jednak stężenia, jakie lek osiąga w osoczu. Dzieje się to jednak przy zażywaniu deferypronu po posiłku. Lek metabolizowany jest głównie na drodze sprzęgania, które dezaktywuje grupę 3-hydroksylową deferypronu. Metabolity nie wykazują więc żadnego działania farmakologicznego. Okres półtrwania leku wynosi 2–3 godziny. Deferypron wydalany jest z organizmu w 75-90% z moczem, w dwóch postaciach: jako glukoronid i kompleks deferypron-żelazo.

Wskazania

Deferypron stosowany jest w talasemii w celu usunięcia z organizmu nadmiaru żelaza. Preparat powinien być stosowany w przypadku, gdy podawanie deferoksaminy jest niemożliwe lub niewystarczające.

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na deferypron lub jakikolwiek składnik preparatu,
• chorzy, u których wystąpiły w przeszłości epizody agranulocytozy, w tym neutropenii,
• ciąża lub karmienie piersią,
• umiarkowane i ciężkie zaburzenia czynności wątroby i nerek (przeciwwskazanie względne).

Ostrzeżenia specjalne

Leczenie deferypronem powinno przebiegać pod ścisłym nadzorem lekarza doświadczonego w leczeniu talasemii preparatami chelatującymi żelazo. Stosowanie dawek wyższych niż 100 mg/kg mc./dobę może wywołać poważne skutki uboczne w postaci zaburzeń neurologicznych. Deferypron u 1,2% leczonych wywołuje agranulocytozę, w tym neutropenię. Nie jest znany mechanizm wywoływania przez deferypron tych zaburzeń, dlatego nie wolno przyjmować pacjentom leczonym preparatem innych leków, o których wiadomo, że mogą powodować neutropenię. W trakcie leczenia deferypronem zaleca się oznaczanie poziomu granulocytów obojętnochłonnych co tydzień. Chory musi zostać poinformowany o konieczności zgłaszania lekarzowi prowadzącemu wszystkich objawów grypopodobnych. Świadczyć mogą one bowiem o wystąpieniu neutropenii. W przypadku wystąpienia neutropenii lek należy odstawić, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie. Nie zaleca się powrotu do terapii deferypronem chorym, u których wystąpiła neutropenia spowodowana stosowaniem tego leku. W trakcie leczenia deferypronem barwa moczu zmienia się ze słomkowej na czerwonobrązową. Lek wykazuje działanie mutagenne i klastogenne. Kobietom w wieku rozrodczym, które przyjmują deferypron, zaleca się stosowanie skutecznej antykoncepcji.

Interakcje

Deferypron może zmniejszać skuteczność doustnych leków zobojętniających kwas żołądkowy zawierających glin. Istnieje bowiem możliwość chelacji jonów glinu przez deferypron. Istnieją doniesienia mówiące o występowaniu interakcji między deferypronem a witaminą C. Jeżeli to możliwe, na czas leczenia lekiem, kwas askorbinowy należy odstawić.

Działania niepożądane

Do najpoważniejszych działań niepożądanych należy agranulocytoza, w tym neutropenia. Do częstych działań niepożądanych należą:

• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• chromaturia.

Rzadziej występują:

• zwiększona aktywność enzymów wątrobowych,
• bóle głowy,
• biegunki,
• bóle mięśni i stawów,
• zwiększenie łaknienia,
• zmęczenie.

Przedawkowanie

Przyjmowanie większej niż zalecana dawki leku może spowodować wystąpienie zaburzeń neurologicznych (zobacz: Ostrzeżenia specjalne), takich jak:

• objawy móżdżkowe,
• zaburzenia widzenia (widzenie podwójne, oczopląs poziomy),
• spowolnienie psychoruchowe,
• hipotonia osiowa i w zakresie ruchów ręki.

Objawy te ustępują stopniowo po przerwaniu leczenia deferypronem.

Preparaty

• Ferriprox (producent: Apotex) – dostępny w postaci:
  • tabletek powlekanych, zawierających 500 mg deferypronu,
  • płynu doustnego, zawierającego deferypron w ilości 100 mg/ml w butelce o pojemności 250/500 ml.

Bibliografia

• Charakterystyka Produktu Leczniczego Ferriprox. [dostęp 2010-04-18]. (pol.).

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.