Wikipedia

Deszkowice Pierwsze

wieś w województwie lubelskim

Deszkowice Pierwsze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Sułów[6][5].

Deszkowice Pierwsze
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

zamojski

Gmina

Sułów

Liczba ludności (2021)

590[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-448[4]

Tablice rejestracyjne

LZA

SIMC

0899578[5]

Położenie na mapie gminy Sułów
Mapa konturowa gminy Sułów, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Deszkowice Pierwsze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Deszkowice Pierwsze”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Deszkowice Pierwsze”
Położenie na mapie powiatu zamojskiego
Mapa konturowa powiatu zamojskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Deszkowice Pierwsze”
Ziemia50°44′48″N 22°58′35″E/50,746667 22,976389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieś położona w północno-wschodniej części gminy Sułów, nad rzeką Wieprz, w obrębie Padołu Zamojskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 848.

Wieś jest sołectwem w gminie Sułów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 651 mieszkańców[8].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego w Deszkowicach[9].

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Deszkowice Pierwsze[6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0899584 Czajki część wsi
0899590 Czternastka część wsi
0899609 Góry część wsi
0899615 Kątek część wsi
0899621 Pod Szosą część wsi

Historia edytuj

Pierwszy raz miejscowość pojawiła się w dokumentach w 1398 roku, kiedy Dymitr z Goraja w dniu 14 listopada darował swoim bratankom: Prokopowi, Aleksandrowi, Mikołajowi i Andrzejowi dobra Szczebrzeszyn z wsiami: Źrebce, Kulików, Deszkowice, Michalów, Kosobudy, Topólcza, Brody, Bodaczów, Siedliska, Złojec, Bortatycze, Kisielów (Hyża), Płoskie, Lipsko i Wieprzec (M. Stankowa 1975, s. 24).

 
Kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego
 
Pomnik żołnierzy AK w Deszkowicach Pierwszych

W 1401 roku dziedzice Szczebrzeszyna powierzyli Bartłomiejowi, synowi Hanka Górskiego, osadzenie wsi Deszkowska Wola na prawie magdeburskim (ZDM, t. V, 1153). Wieś posiadała wówczas 7 łanów użytków (M. Stankowa 1975, s. 25).

Rejestr poborowy z 1564 roku notował w Deszkowicach 19 i ¼ łana użytków, 3 zagrodników bez ziemi, 1 czynszownika, 4 komorników (A. Jabłonowski 1902, s. 200). W 1588 roku istniał we wsi blich (bielarnia płótna) uposażony w grunty. W dwa lata później Stanisław Górka dał Molendzie przywilej na młyn wraz z rolą do niego należącą oraz 100 zł zabezpieczonych na tym młynie. Ponadto Molenda otrzymał dożywotnio karczmę i półłanek należący do karczmy oraz łan roli. Wystawił on karczmę i wraz z żoną i córką Anną Rucką miał zapisane na niej 171 zł (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Według rejestru poborowego z 1589 roku istniał w Deszkowcach folwark, młyn, karczma i staw (W. Bondyra 1993, s. 29). Około roku 1650 we wsi było 48 kmieci osiadłych na półłankach (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).

Inwentarz z 1709 roku wymienia tu dwór drewniany na planie prostokąta, trójdzielny, dwutraktowy z sienią na osi. W jednym trakcie znajdowała się izba z komorą boczną, a w drugim piekarnia z komorą. W 1709 roku właścicielem wsi był Deszkowski (I. Rolska-Boruch 1999, s. 156). W 1735 roku w wyniku pożaru spłonęło 12 gospodarstw w Deszkowicach. Odnotowano jednak dalsze inwestycje we wsi: w 1763 roku wybudowano karczmę, a w 1797 roku dwór (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Około 1761 roku Deszkowice kupił Marcin Dydyński, skarbnik grabowiecki i kasztelan lubaczowski (A. Boniecki, t. V, s. 133).

W 1794 roku był we wsi kołodziej Michał Bryka. Spis z 1800 roku umieszczał wieś w ordynackim kluczu szczebrzeskim. Wówczas był tu folwark, młyn, austeria i karczma (R. Orłowski 1963, s. 33 i 93). Inwentarz z 1807 roku wymienia w Deszkowicach staw z młynem, karczmę zajezdną i gorzelnię (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).

W 1827 roku wieś położona była w powiecie zamojskim i parafii Nielisz. Liczyła wówczas 101 domów i 612 mieszkańców.

Po ukazie uwłaszczeniowym w 1864 roku doszło w Deszkowicach do buntu chłopów na tle sporu o serwituty w lasach ordynackich, gdy chłopi masowo zaczęli wywozić drewno z lasów klucza starozamojskiego. Dopiero ściągnięcie wojska z Zamościa i Szczebrzeszyna pozwoliło złamać opór włościan (J. Jachymek, A. Koprukowniak, J Marszałek 1980, s. 30).

Według spisu z 1921 roku wieś liczyła 1506 mieszkańców, w tym 19 żydowskich unitów (Skorowidz...., t. IV, s. 29). Właściciel 280 ha ziemi w 1929 roku był hrabia Maurycy Zaniski, natomiast dwa młyny należały do S. Kital sukcesorów Ziajki (Ks. Adr. 1929, s. 509). l

Dnia 10 lipca 1943 roku wieś została wysiedlona przez Niemców (W. Bondyra 1993, s. 29), w listopadzie 1943 roku żandarmeria rozstrzelała we wsi 6 Żydów przywiezionych ze Szczebrzeszyna (Biuletyn GKBZHwP, t. IX, s. 253). W latach 60. powstała tutaj Gminna Spółdzielnia, a w 1977 roku restauracja Ordynacka. W 1979 roku rozpoczęto budowę kościoła pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego, który ukończono w 1988 roku.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Archeologia edytuj

Według tradycji istniał w Deszkowicach monastyr ruski (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Zapewne z jego istnieniem należy łączyć odkryte podczas badań wykopaliskowych w 1997 roku cmentarzysko szkieletowe, datowane wstępnie na XIII-XV wiek (E. Mitrus 1988, s. 197–202).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22873
  2. ↑ Wieś Deszkowice Pierwsze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-09].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 219 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b c Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-10].
  6. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. ↑ Jednostki pomocnicze gminy Sułów. Urząd Gminy Sułów. [dostęp 2016-08-25].
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-11-28].
  9. ↑ Opis parafii na stronie diecezji

Bibliografia edytuj

  • Józef Niedźwiedź: Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego. Zamość: 2003.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Deszkowice_Pierwsze&oldid=73043567”