Wikipedia

Dolina (miasto)

miasto na Ukrainie w obwodzie iwanofrankowskim

Dolina (ukr. Долина, Dołyna) – miasto na Ukrainie, w rejonie kałuskim obwodu iwanofrankiwskiego. 20 716 mieszkańców (2020)[2], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 20 696[3].

Dolina
Долина
Ilustracja
Dolina, kościół katolicki (1839)
Herb Flaga
Herb flaga Doliny↗
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Rejon

Dolina

Data założenia

979

Prawa miejskie

1431

Powierzchnia

27 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


20 716
767 os./km²

Nr kierunkowy

+380 3477

Kod pocztowy

77500

Tablice rejestracyjne

AT

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Dolina”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dolina”
Ziemia48°58′N 24°00′E/48,966667 24,000000
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Miasto na mapie Wacława Grodeckiego, Poloniae finitimarumgue locarum descriptio[1]

Miasto królewskie lokowane w 1431 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[4].

Do 1772 w granicach Rzeczypospolitej, w latach 1772–1918 roku – miasto powiatowe pod zaborem austriackim w Królestwie Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. W latach 1918–1939 – miasto powiatowe w województwie stanisławowskim w Rzeczypospolitej.

Historia edytuj

Dolina została założona w X wieku na terenach bogatych w złoża soli. W XII wieku mieszkańcy zajmowali się wydobyciem soli, rolnictwem i hodowlą bydła. W tym czasie w Dolinie powstał klasztor Wniebowstąpienia Pańskiego, a mnich Teoklist zaczął prowadzić kronikę miejscowości. 1472 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Dolinie[5]. W 1565 i 1570 roku należała do żupy dolińskiej[6]. W XVI wieku osiedlili się z Dolinie pierwsi Żydzi[7]. W 1525 roku miasto lokowano na prawie magdeburskim; miejscowość otrzymała wówczas prawo warzenia soli. W 1594 roku najazd tatarski wyrządził miastu znaczne szkody[8].

Po rozbiorach Rzeczypospolitej w 1791 roku Austriacy krótkotrwale (na kilka lat) odebrali Dolinie prawa miejskie. W 1811 roku w ramach reformy oświatowej w mieście powstała dwuklasowa szkoła ogólna, a pod koniec tego wieku – pięcioklasowa szkoła męska i czteroklasowa (później sześcioklasowa) szkoła żeńska z językiem polskim. Nie powiodły się starania mieszkańców o utworzenie szkoły z językiem ukraińskim[7].

W roku 1900 w mieście powstała Dolińska Warzelnia Solanek[8].

 
Warzelnia soli

Według spisu powszechnego z 1921 roku w Dolinie mieszkało 3280 Polaków, 2945 Rusinów (Ukraińców), 2014 Żydów, 522 Niemców i 5 osób innej narodowości[9].

W mieście miał swoją siedzibę Inspektorat Straży Celnej „Dolina”. Od 1937 roku stacjonowała też 3 kompania batalionu ON „Stryj”. Także w 1937 w Dolinie obchodzono 25-lecie miejscowego gimnazjum[10].

We wrześniu 1939 roku Dolinę zajęła Armia Czerwona. 2 lipca 1941 roku miasto zdobyły wojska węgierskie, które miesiąc później oddały miejscowość pod okupację niemiecką. W latach 1942–1944 Niemcy dokonali zagłady ludności żydowskiej; według danych sowieckich zabito 2546 żydowskich mieszkańców miasta; część na miejscu (największa akcja – 3 sierpnia 1942 roku rozstrzelano prawie 2 tys. osób na kirkucie[11]), pozostałych w obozie zagłady w Bełżcu. Za pomoc Żydom na rynku miejskim powieszono 20 mieszkańców Babijówki[12]. Zdaniem Siekierki, Komańskiego i Różańskiego pod koniec 1943 roku z tego samego powodu Niemcy rozstrzelali w Dolinie 48 osób, głównie Polaków. Ponadto zdaniem tych autorów, około 100 polskich mieszkańców Doliny poniosło śmierć z rąk ukraińskich nacjonalistów[9].

30 lipca 1944 roku Armia Czerwona ponownie zajęła miasto[12]. Do końca 1945 roku ponad 6 tys. polskich mieszkańców wysiedlono do Polski[9].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca w Dolinie rodzina Zabłockich udzielała pomocy Żydom. W 1986 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Franciszkowi, Karolinie i Michałowi Zabłockim tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[13].

Zabytki edytuj

  • zamek[14]
  • Kościół katolicki pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - parafia erygowana w 1429 r. Pierwszy kościół, drewniany, spalili Tatarzy, drugi, także drewniany, był na przełomie XVIII i XIX mocno zniszczony. Na jego miejscu w latach 1835 - 1836 r. został zbudowany trzeci kościół, murowany. Konsekrowany w 1838 r., zamknięty przez władze radzieckie w 1945 r., zamieniony na spichlerza, a później na halę sportową. Zwrócony katolikom w 1991 r., ponownie konsekrowany w 1994 r[15]. Proboszczem od 2009 r. jest ks. Krzysztof Panasowiec[16].

Gospodarka edytuj

W mieście rozwinął się przemysł materiałów budowlanych, spożywczy oraz odzieżowy[17].

Ludzie związani z Doliną edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Doliną.

Sport edytuj

Do 1939 roku w mieście funkcjonował klub piłkarski Huragan Dolina.

Miasta partnerskie edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ (fragment), 1571, wyd. 2Biblioteka Narodowa, syg. ZZK 18611, domena publiczna
  2. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
  3. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
  4. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 167.
  5. ↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 14.
  6. ↑ Jan Rutkowski, Z dziejów żup ruskich za Zygmunta Augusta, w: Księga ku czci Oswalda Balzera, tom II, Lwów 1925, s. 5 [369].
  7. ↑ a b Historia. Wirtualny sztetl. [dostęp 2015-12-29]. (pol.).
  8. ↑ a b Historia miejscowości. Wirtualny sztetl. [dostęp 2015-12-29]. (pol.).
  9. ↑ a b c Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 19–21, 37–39, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
  10. ↑ 25-letni jubileusz gimnazjum w Dolinie. „Wschód”. Nr 65, s. 7, 10 listopada 1937. 
  11. ↑ Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005, s. 212, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458.
  12. ↑ a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6, s. 277–278.
  13. ↑ „Codziennie w obliczu śmierci” - historia rodziny Zabłockich | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2021-11-27].
  14. ↑ Władysław Łozińskim Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, 1903, str. 98
  15. ↑ DOLINA. Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (1835 - 1836). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n (Dolinski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-29].
  16. ↑ ks. Krzysztof PANASOWIEC [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-04-29].
  17. ↑ Dolina, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-06-20].
  18. ↑ Redakcja, O Dolinie pamięć nie minie [online], Nowa Trybuna Opolska, 23 stycznia 2013 [dostęp 2023-09-21] (pol.).
  19. ↑ współpraca zawieszona w październiku 2016 z powodu nadania honorowego obywatela miasta Stepanowi Banderze, odpowiedzialnemu za ludobójstwo na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.

Bibliografia edytuj

  • Dolina 4.) D., miasteczko powiatowe w Galicyi. [W:] Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa, 1881, s. 95–101.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dolina_(miasto)&oldid=71675530”