Wikipedia

Domaradzka Kuźnia

wieś w województwie opolskim

Domaradzka Kuźnia (niem. Dammfelder Hammer[4][5]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie namysłowskim, w gminie Pokój.

Domaradzka Kuźnia
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

namysłowski

Gmina

Pokój

Liczba ludności (2022)

210[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

46-034[3]

Tablice rejestracyjne

ONA

SIMC

0501937

Położenie na mapie gminy Pokój
Mapa konturowa gminy Pokój, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Domaradzka Kuźnia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Domaradzka Kuźnia”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Domaradzka Kuźnia”
Położenie na mapie powiatu namysłowskiego
Mapa konturowa powiatu namysłowskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Domaradzka Kuźnia”
Ziemia50°57′03″N 17°55′00″E/50,950833 17,916667[1]

W obrębie Domaradzkiej Kuźni wyróżniona jest administracyjnie część miejscowości – Jaginów.

Historia edytuj

Wieś zamieszkiwała opolska grupa etnograficzna Leśnioków[6].

Pierwsze wzmianki o Domaradzkiej Kuźni pochodzą z XVI wieku[potrzebny przypis], natomiast pierwsze wzmianki o Jagunowie – kolonii Domaradzkiej Kuźni, pochodzą z 1651 r[7]. Na tych terenach wśród lasów znaleziono rudę, zwaną wtedy „resenerz”. W 1590 r. przybył na teren miejscowości mistrz hutniczy, niejaki Adam Kuschnik z Kadłuba Turawskiego. Otrzymał on zezwolenie na budowę kuźni nad rzeką Stobrawą, w której wytapiano rudę. Za korzystanie z prawa wodnego płacił 50 talarów rocznie. Huta przetrwała do 1718 r. W 1666 r. Daniel Kotliński wydzierżawił kuźnię i okoliczne lasy, za które zapłacił 600 niemieckich talarów. Otrzymał zezwolenie na wyrób drewna, które przerabiał w kuźni na węgiel drzewny.

Domaradzka Kuźnia dzieliła się na wieś i kolonię (obecna ul. 1 Maja, potocznie zwana „Kolonistami”). Mieszkańcy wsi trudnili się rolnictwem i handlem. W Domaradzkiej Kuźni znajdował się również młyn, który spłonął w 1746 roku. Mieszkańcy kolonii byli natomiast osadnikami, którzy wynajmowali domy z zagrodami od właściciela ziemskiego. Rodziny tam zamieszkujące musiały w zamian za wynajem dwa razy w tygodniu strzyc i pielęgnować owce dla właściciela. W 1770 r. hodowle zaczęły podupadać, ponieważ nie znaleziono chętnych do kupna lub dzierżawy zagród. Rok później wysłano zawiadomienia do ambasad (m.in. we Wrocławiu) o poszukiwaniu chętnych do zasiedlenia pustych domostw, ale nikt się nie zgłosił z powodu wysokiego czynszu. Ostatecznie, w 1783 r. osiedliło się tam 16 rodzin robotników leśnych.

Do głosowania podczas plebiscytu uprawnione były w Jaginowie (niem. Dammfelder Hammer Kolonie) 573 osoby, z czego 418, ok. 72,9%, byli to mieszkańcy (w tym 405, ok. 70,7% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 552 głosy (ok. 96,3% uprawnionych), w tym 551 (ok. 99,8%) ważnych; za Niemcami głosowało 531 osób (ok. 96,2%), a za Polską 20 osób (ok. 3,6%)[8].

W 1770 r. w miejscu istniejącej wcześniej huty założono ponownie miejscowość. W 1845 r. w miejscowości odnotowano 3 młyny, których zbiorniki zarybione były karpiami. Warzelnia potażu dostarczała 25 cetnarów tego produktu rocznie. W tym samym roku zbudowano w miejscowości szkołę; w 1863 r. uczęszczało do niej 170 uczniów, w tym także z Jagunowa i Lubnowa)[7], ale także z Dąbrówki Dolnej. Wszyscy uczniowie byli katolikami.[potrzebny przypis]

W 1926 wieś zamieszkiwali mali gospodarze i robotnicy leśni. W Domaradzkiej Kuźni znajdowały się wówczas: kuźnia, sklep rowerowy, mała stacja paliw, usługi transportowe, sklep spożywczy, piekarnie, stolarnie, tartak, poczta, dwie karczmy, szewc, młyn i rzeźnik.

19 maja 1936 r. w miejsce nazwy Dammratschhammer wprowadzono niemiecką nazwę Dammfelder Hammer. 1. kwietnia 1938 r. miejscowość włączono do Dąbrówki Dolnej[4]. 1 czerwca 1948 r. nadano miejscowości polską nazwę Domaradzka Kuźnia[5].

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[9]:

  • dom - chałupa, ul. Opolska 11, drewniana z przełomu XVIII i XIX w., według Katalogu zabytków sztuki w Polsce z 1968 r. posiada nr 13 i jest konstrukcji wieńcowej - zrębowej. Chałupa była półtoratraktowa, z sienią pośrodku, w której znajdował się trzon kominowy. Szczyty w dolnej strefie były szalowane pionowo w górnej skośnie; dach pokryty słomą z naczółkami szalowanymi[10].

Demografia edytuj

W 1863 r. w miejscowości było 16. chałupników i 11. chałupników wygonowych.

Rok 1764 1784 1845 1890 1900 1910 1925 1933 1946 1960 1965 1988 2002 2009
Liczba mieszkańców
Domaradzkiej Kuźni 		? 113[a] 211[b] 268[c] 253 216 651[11] 508 354[d] 326[e] 350[f] 229[g] 237[h] 224[i]
Liczba mieszkańców
Jagunowa 		82[j] ? 280[k] 415[l] 439[m] 441[n] ? ?

Źródła:[7][4][12].

Uwagi edytuj

  1. ↑ 16 chałupników.
  2. ↑ Zamieszkiwano 29 domów.
  3. ↑ W tym 254 osoby (ok. 94,8%) posługiwały się językiem polskim.
  4. ↑ Łącznie z Jagunowem.
  5. ↑ W tym 187 osób (ok. 57,4%) to kobiety; w wieku produkcyjnym 47,8%; z rolnictwa utrzymywało się 47,5%. Liczba zamieszkanych budynków: 74.
  6. ↑ W tym 200 osób (ok. 57,1%) to kobiety.
  7. ↑ Liczba gospodarstw domowych: 62.
  8. ↑ W tym 108 osób (ok. 45,6%) to kobiety; w wieku przedprodukcyjnym/produkcyjnym/poprodukcyjnym: 60 (ok. 25,3%)/148 (ok. 62,4%)/29 (ok. 12,2%). Liczba budynków: 63 (w tym 41 mieszkalnych), liczba gospodarstw domowych: 81.
  9. ↑ W tym 105 osób (ok. 46,9%) to kobiety; w wieku przedprodukcyjnym/produkcyjnym/poprodukcyjnym: 19,6%/71,9%/8,5%.
  10. ↑ 17 zagrodników.
  11. ↑ Zamieszkiwano 35 domów.
  12. ↑ W tym 384 osoby (ok. 92,5%) posługiwały się językiem polskim.
  13. ↑ W tym 403 osoby (ok. 91,8%) posługiwały się językiem polskim, a 24 (ok. 5,5%) – językami polskim i niemieckim.
  14. ↑ W tym 390 osób (ok. 88,4%) posługiwało się językiem polskim.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 25796
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 234 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b c Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln. 2006. [dostęp 2012-04-06]. (niem.).
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów Administracji Pulicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363).
  6. ↑ Maria Bytnar-Suboczowa. Główne elementy kultury ludowej na Śląsku. „Prace i Materiały Etnograficzne”. XXIII, s. 9, 1963. Wrocław. 
  7. ↑ a b c Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego. W: Józef Madeja: Powiat opolski. Szkice monograficzne. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1969, s. 344–345. (pol.).
  8. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2012-04-06]. (niem.).
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 56. [dostęp 2012-12-17].
  10. ↑ Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. 11: Miasto Opole i powiat opolski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Pracownia Inwentaryzacji Zabytków, 1968, s. 71. (pol.).
  11. ↑ Powiat opolski. Szkice monograficzne podaje dla tego roku liczbę 652.
  12. ↑ Bank Danych Lokalnych. Jednostka terytorialna: Domaradzka Kuźnia. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-10-17].

Bibliografia edytuj

  • Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 11: Miasto Opole i powiat opolski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Pracownia Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1968
  • Madeja Józef, Powiat opolski. Szkice monograficzne; Instytut Śląski w Opolu, Opole 1969
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Domaradzka_Kuźnia&oldid=73477501”