Emma Lazarus
Emma Lazarus (ur. 22 lipca 1849 w Nowym Jorku, zm. 19 listopada 1887 tamże) – amerykańska poetka pochodzenia żydowskiego[1][2].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
22 lipca 1849 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 listopada 1887 |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
| |
.jpg)
Życiorys edytuj
Emma Lazarus przyszła na świat jako jedno z siedmiu dzieci Mosesa (Mojżesza) i Esther (Estery) Lazarusów[3]. Ojciec poetki wywodził się z dobrze zadomowionego w Stanach Zjednoczonych rodu o sefardyjskich, portugalskich korzeniach[2]. Rodzice byli dość zamożni, ponieważ czerpali dochody z intratnej produkcji cukru[3]. Stan majątkowy rodziny pozwolił na gruntowne wykształcenie potomstwa i umożliwił młodej Emmie rozpoczęcie mało konkretnej kariery literackiej. Osiągnięcie statusu intelektualistki było w drugiej połowie XIX wieku trudne dla każdej kobiety, bez względu na pochodzenie narodowe i wyznawaną religię. W konserwatywnym społeczeństwie amerykańskim droga kobiety do niezależności była wręcz trudniejsza niż w Europie. Rodzice poetki sprzyjali jej literackim skłonnościom. W roku 1866 opublikowany został jej debiutancki tomik zatytułowany Poems and Translations Written Between the Ages of Fourteen and Seventeen[3]. Po dwóch latach poetka zdecydowała się wysłać go Ralphowi Waldo Emersonowi, który dostrzegł w nim oznaki autentycznego talentu poetyckiego[2]. Wsparcie Emersona niewątpliwie pomogło początkującej poetce wejść do świata literackiego. W późniejszych latach Emma Lazarus spotkała się z innymi cenionymi przedstawicielami poezji i prozy anglojęzycznej, Robertem Browningiem, Williamem Morrisem i Henrym Jamesem. W 1871 roku poetka wydała tom Admetus and Other Poems[3]. Trzy lata później opublikowała powieść Alide: An Episode in Goethe’s Life. Równocześnie Emma Lazarus otwarcie wypowiadała się przeciwko antysemityzmowi i prześladowaniom[4], zwłaszcza w carskiej Rosji. Organizowała też pomoc dla żydowskich uchodźców, tłumnie przybywających zza Atlantyku. Umarła w wieku 38 lat na chorobę Hodgkina.
Tożsamość edytuj
Podobnie jak wielu Amerykanów, Emma Lazarus miała podwójną tożsamość narodową i kulturową. Będąc wykształconą Amerykanką, myślącą i piszącą po angielsku, świadomie zwróciła się ku dziedzictwu swojego narodu[5], stając się tym samym rzeczniczką nowoczesnego syjonizmu na długo przed powstaniem państwa Izrael.
Twórczość edytuj
Emma Lazarus była autorką między innymi cyklu lirycznego Epoki, dramatu The Spagnoletto i tragedii The Dance to Death, opowiadającej o prześladowaniu Żydów w średniowiecznych Niemczech[6]. Tę ostatnią sztukę zadedykowała brytyjskiej pisarce George Eliot, dziękując jej za powieść Daniel Deronda, istotną dla żydowskiego odrodzenia narodowego[7]. Ważnym polem działalności literackiej Emmy Lazarus była translacja. Tłumaczyła poezję Heinricha Heinego[8] jak również lirykę średniowiecznych żydowskich poetów z terenu Hiszpanii.
Jest autorką sonetu The New Colossus (1883), który w 1903 został wygrawerowany na płycie z brązu i umieszczony wewnątrz Statuy Wolności[9]. Kamila Sławińska trafnie zauważa, że utwór ten najpełniej wyraża ideę Ameryki jako nowej ojczyzny dla wszystkich jej szukających[10]. Był wykorzystywany przez przeciwników polityki antyimigracyjnej gabinetu Donalda Trumpa[11]. Cytat z wiersza pojawia się na transparentach noszonych przez demonstrantów.
Twórczość poetycka Emmy Lazarus charakteryzuje się dyscypliną formalną i melodyjnym, eufonicznym brzmieniem. Poetka stosuje regularne strofy znane z tradycji poezji angielskiej, w tym sekstynę, strofę królewską, oktawę i decymę, jak również wiersz biały.
Upamiętnienie edytuj
Na cześć poetki Richard Watson Gilder napisał sonet[12].
Przekłady edytuj
Polskie tłumaczenia wierszy Emmy Lazarus znalazły się w internetowej Antologii poezji angielskiej[13].
Przypisy edytuj
- ↑ History of American literature by Reuben Post Halleck. New York: 1911, s. 407.
- ↑ a b c Emma Lazarus, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-06-12] (ang.).
- ↑ a b c d Emma Lazarus – Poet – Biography.com
- ↑ Walter Cochrane Bronson: A Short History of American Literature. Archive.org, 1919. s. 324. [dostęp 2017-06-18]. (ang.).
- ↑ Andrzej Kopcewicz, Marta Sienicka: Historia literatury Stanów Zjednoczonych w zarysie. Wiek XVII-XIX. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 394-395. ISBN 83-01-04462-4.
- ↑ William B. Cairns: A History of American Literature. New York: 1921, s. 384.
- ↑ Emma Lazarus [online], www.jewishvirtuallibrary.org [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ Poems and ballads of Heinrich Heine. Emma Lazarus (tłum.). New York: 1881.
- ↑ Berndt Ingmnar Gutberlet: 20 najwspanialszych budowli świata. Tłum. Barbara Niedźwiedzka. Katowice: Post Factum, 2018, s. 251-262. ISBN 978-83-8110-389-3.
- ↑ Kamila Sławińska, Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, Warszawa 2015, s. 30.
- ↑ Katie Mettler: Morning Mix ‘Give me your tired, your poor’: The story of poet and refugee advocate Emma Lazarus. washingtonpost.com. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
- ↑ Richard Watson Gilder: Emma Lazarus. bartleby.com. [dostęp 2018-04-27]. (ang.).
- ↑ Emma Lazarus – Antologia poezji angielskiej w wyborze i przekładzie W. J. Darasza [online], sites.google.com [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-08].
Bibliografia edytuj
- Emma Lazarus: The Poems of Emma Lazarus. In Two Volumes. Vol. 1. Narrative, Lyric and Dramatic. Archive.org, 1889. [dostęp 2017-07-19]. (ang.).
- Emma Lazarus: The Poems of Emma Lazarus. In Two Volumes. Vol. 2. Jewish Poems. Translations. Archive.org, 1889. [dostęp 2017-07-19]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Emma Lazarus: Poems. PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-07-19]. (ang.).