Francisco „Lu-Olo” Guterres (ur. 7 sierpnia 1954 w Ossú, dystrykt Viqueque) – wschodniotimorski polityk i działacz niepodległościowy, przewodniczący Parlamentu Narodowego od 20 maja 2002 do 8 sierpnia 2007. Przewodniczący partii FRETILIN od 2001. Kandydat w wyborach prezydenckich w latach 2007, 2012, 2017 oraz 2022. Prezydent Timoru Wschodniego od 20 maja 2017 do 20 maja 2022.

Francisco Guterres
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 sierpnia 1954
Ossú

Prezydent Timoru Wschodniego
Okres

od 20 maja 2017
do 20 maja 2022

Przynależność polityczna

FRETILIN

Poprzednik

Taur Matan Ruak

Następca

José Ramos-Horta

Przewodniczący Parlamentu Narodowego
Okres

od 20 maja 2002
do 8 sierpnia 2007

Przynależność polityczna

FRETILIN

Poprzednik

urząd ustanowiony

Następca

Fernando de Araujo

podpis

Życiorys edytuj

Francisco Guterres urodził się jako szóste z ośmiorga dzieci Felixa Guterresa oraz Eldy da Costa Guterres. W 1969 ukończył szkołę podstawową Colégio de Santa Teresinha w Ossú, po czym uczył się w szkole średniej w Dili do 1973. Następnie powrócił do Ossú, gdzie przez rok pracował jako nauczyciel w Colégio de Santa Teresinha. W 2005 rozpoczął studia prawnicze na Narodowym Uniwersytecie Timoru Wschodniego w Dili[1][2].

Działalność polityczną rozpoczął w 1974, kiedy wstąpił do utworzonej organizacji Rewolucyjny Front na rzecz Niepodległości Timoru Wschodniego (FRETILIN). Po indonezyjskiej inwazji na wyspę w 1975, razem z innymi dysydentami, uciekł w góry, gdzie prowadził działalność partyzancką. W tym czasie nosił pseudonim „Lu-Olo”[1][2].

W 1976 został sekretarzem FRETILIN na wschodnim wybrzeżu w regionie Matebian. Od 1975 do 1999 działał w ruchu oporu, zajmując różne kierownicze stanowiska w strukturach FRETILIN. W lipcu 2001 mianowany przewodniczącym FRETILIN podczas I Kongresu Narodowego partii. W wyniku wyborów z 30 sierpnia 2001, wygranych przez FRETILIN, dostał się do Zgromadzenia Konstytucyjnego. 15 września 2001 został wybrany przewodniczącym Zgromadzenia Konstytucyjnego. 20 maja 2002, w dniu uzyskania przez Timor Wschodni niepodległości, Zgromadzenie Konstytucyjne zostało przekształcone w Parlament Narodowy, którego przewodniczącym pozostał Guterres. W maju 2006 został ponownie wybrany na przewodniczącego partii FRETILIN[1][2].

Guterres wziął udział w pierwszych wyborach prezydenckich w niepodległym Timorze Wschodnim. W pierwszej turze wyborów 9 kwietnia 2007 zajął pierwsze miejsce z wynikiem 29% głosów poparcia, wyprzedzając m.in. premiera José Ramosa-Hortę (23% głosów)[3]. W drugiej turze przegrał jednakże z Ramosem-Hortą, uzyskując niecałe 31% głosów poparcia[4]. 8 sierpnia 2007, po wyborach parlamentarnych, utracił stanowisko przewodniczącego Parlamentu Narodowego[2]. W sierpniu 2011 po raz kolejny został wybrany przewodniczącym partii w głosowaniu powszechnym[1].

W 2012 ponownie wziął udział w wyborach prezydenckich. W pierwszej turze wyborów prezydenckich 17 marca 2012 zajął pierwsze miejsce, uzyskując 28,8% i pokonując tym razem urzędującego prezydenta José Ramosa-Hortę (17,5%), a także Taura Matana Ruaka (25,7%)[5][6]. W drugiej turze wyborów 16 kwietnia 2012 przegrał jednakże z Ruakiem, zdobywając 38,8% głosów poparcia[7].

Po raz trzeci został kandydatem FRETILIN w wyborach prezydenckich z 20 marca 2017. Uzyskał wówczas również poparcie współrządzącego Narodowego Kongresu na rzecz Odbudowy Timoru (NRT)[8]. Zwyciężył już w pierwszej turze głosowania, zdobywając lekko ponad 57% głosów poparcia i pokonując drugiego, António da Conceição (ponad 32% głosów)[9]. Urząd prezydenta objął 20 maja 2017[10][11].

W wyborach w 2022 roku przegrał w drugiej turze walkę o reelekcję z José Ramosem-Hortą[12]. Sprawowanie urzędu prezydenta Timoru Wschodniego zakończył 20 maja 2022.

Francisco Gutteres jest żonaty z Cidálią Lopes Nobre Mouzinho Guterres, z którą ma troje dzieci[2].

Przypisy edytuj

  1. a b c d Biography of Francisco Guterres „Lu-Olo”. luolobapresidente.blogspot.com, 2007-03-17. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).
  2. a b c d e FRANCISCO GUTERRES LU-OLO: “Freedom Fighter turned lawyer”. fretilinmedia.blogspot.com, 2012-02-29. [dostęp 2017-03-19].
  3. East Timor set for vote run-off. BBC News, 11 kwietnia 2007. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
  4. Ramos-Horta 'wins E Timor poll’. BBC News, 11 maja 2007. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
  5. East Timor president Ramos-Horta concedes election defeat. Reuters, 19 marca 2012. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
  6. March 2012. rulers.org. [dostęp 2017-03-29]. (ang.).
  7. Former East Timor independence fighter wins presidency – election official. Reuters, 17 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
  8. East Timor to elect new president as oil revenues rapidly run dry. Reuters, 2017-03-17. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).
  9. Timor Wschodni: Francisco Guterres nowym prezydentem. polska-azja.pl. [dostęp 2017-11-05]. (pol.).
  10. Guterres wins Timor Leste polls. straitstimes.com, 2017-03-21. [dostęp 2017-03-21]. (ang.).
  11. Francisco Guterres Lu-Olo é o novo Presidente de Timor-Leste. rtp.pt, 2017-03-21. [dostęp 2017-03-21]. (port.).
  12. Apuramento Eleisaun Presidente Repúblika 2022, „CNE” [dostęp 2023-05-30] (port.).