Wikipedia

Franz Schreker

Franz August Julius Schreker[1] (ur. 23 marca 1878 w Monako, zm. 21 marca 1934 w Berlinie[1][2][3]) – austriacki kompozytor, dyrygent i pedagog.

Franz Schreker
Ilustracja
Franz Schreker, ok. 1911
Imię i nazwisko

Franz August Julius Schreker

Data i miejsce urodzenia

23 marca 1878
Monako

Pochodzenie

austriackie

Data i miejsce śmierci

21 marca 1934
Berlin

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, dyrygent, pedagog

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Był synem nadwornego fotografa[2]. W wieku 10 lat osierocony przez ojca, wyjechał wraz z rodziną do Wiednia[2]. Studiował grę na skrzypcach u Sigismunda Bachricha (1892–1894) i Arnolda Roségo (1894–1897) oraz kompozycję u Roberta Fuchsa (1897–1900)[1]. Zadebiutował w 1896 roku w Londynie kompozycją Love Songs[1], pierwszy wielki sukces odniósł natomiast wystawioną w 1908 roku w Wiedniu pantomimą Der Geburtstag der Infantin[2]. Działał jako organizator życia muzycznego, założył Verein der Musikfreunde w Döbling (1895)[1]. Był dyrygentem wiedeńskiej Volksoper (1907–1908) i pierwszym kierownikiem Philharmonischer Chor (1907–1920)[1]. Od 1912 do 1920 roku był wykładowcą kompozycji w Akademie für Musik und darstellende Kunst Wien[2]. W 1920 roku wyjechał do Berlina, gdzie otrzymał posadę dyrektora Hochschule für Musik[1][2][3]. Dokonał restrukturyzacji uczelni, przekształcając ją w nowoczesną placówkę pedagogiczną[1]. Wraz ze wzrostem nastrojów antysemickich w Republice Weimarskiej, ze względu na żydowskie pochodzenie, stał się obiektem ataków ze strony nazistów[1][2][3]. W 1931 roku musiał odwołać premierę swojej opery Christophorus, natomiast wystawieniu opery Der Schmied von Gent rok później towarzyszyły nazistowskie demonstracje[2]. W 1932 roku został zwolniony ze stanowiska dyrektora Hochschule für Musik[1][2]. Przez rok wykładał jeszcze w Preussische Akademie der Künste, jednak po dojściu NSDAP do władzy w 1933 roku utracił również tę posadę[1][2][3]. Niedługo potem przeszedł zawał serca, który przyczynił się do jego śmierci[2][3].

Do jego uczniów należeli Alois Hába, Ernst Křenek, Karol Rathaus, Artur Rodziński i Hans Schmidt-Isserstedt[1].

Twórczość edytuj

W młodości pisał pieśni na głos i fortepian, których tematyką była nieszczęśliwa miłość, życie pełne cierpienia, tęsknota i tragiczna ironia. Sięgał przy tym po teksty poetów mało znanych (np. Dora Leen) lub takich autorów, których domeną była proza (m.in. Lew Tołstoj)[1]. W twórczości operowej rozwinął koncepcję totalnego teatru muzycznego, w którym dramaturgia jest ściśle uwarunkowana muzyką, determinującą wydarzenia sceniczne[1]. W treści swoich oper podejmował tematykę skomplikowanych relacji międzyludzkich, patologicznego erotyzmu, przemocy i alkoholizmu, nawiązując tym samym do nurtów ekspresjonistycznych i naturalistycznych w sztuce[1]. W dojrzałej twórczości kompozytora widoczna jest predylekcja do gęstej, bogatej kolorystycznie faktury, ekspresjonistyczne frazy zestawiane są z szerokimi łukami melodycznymi, nadając dziełu głęboki wyraz dramatyczny[1]. W warstwie harmonicznej stosował chromatykę i politonalność, przy wyraźnej jednak obecności centrów tonalnych[1].

Wybrane kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • Love Songs na smyczki i harfę (1896, zaginione)
  • Symfonia a-moll (1899)
  • Ekkehard (1903)
  • Romantische Suite (1903)
  • Phantastische Ouvertüre (1904)
  • Festwalzer und Walzerintermezzo (1908)
  • Vorspiel zu einem Drama (1913)
  • Kammersymphonie na 23 instrumenty solowe (1916)
  • Kleine Suite na orkiestrę kameralną (1928)
  • 4 Kleine Stücke (1930)
  • Vorspiel zu einer grossen Oper (1933)

Utwory kameralne

  • Sonata skrzypcowa (1897)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • Der Holdestein na sopran, bas, chór i orkiestrę, słowa Rudolf Baumbach (przed 1900)
  • Der 116. Psalm na chór żeński, orkiestrę i organy (1900)
  • Schwanengesang na chór i orkiestrę (1902)

Pieśni na głos i fortepian

Opery

  • Flammen, libretto Dora Leen (1902, wyst. Wiedeń 1902)
  • Der ferne Klang, libretto kompozytora (1901–1910, wyst. Frankfurt nad Menem 1912)
  • Das Spielwerk und die Prinzessin, libretto kompozytora (1909–1912, wyst. Frankfurt nad Menem i Wiedeń 1913)
  • Die Gezeichneten, libretto kompozytora (1913–1915, wyst. Frankfurt nad Menem 1918)
  • Der Schatzgräber, libretto kompozytora (1915–1918, wyst. Frankfurt nad Menem 1920)
  • Irrelohe, libretto kompozytora (1919–1922, wyst. Kolonia 1924)
  • Christophorus, oder Die Vision einer Oper, libretto kompozytora (1924–1927, wyst. Fryburg Bryzgowijski 1978)
  • Der singende Teufel, libretto kompozytora (1924–1928, wyst. Berlin 1928)
  • Der Schmied von Gent, libretto według Smetse Smee Charlesa de Costera (1929–1932, wyst. Berlin 1932)

Inne

  • pantomima Der Geburtstag der Infantin, libretto kompozytora według Oscara Wilde’a (1908, wyst. Wiedeń 1908)
  • balet Rokoko (1908)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 9. Część biograficzna s–sł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 138. ISBN 978-83-224-0865-0.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3211–3212. ISBN 0-02-865530-3.
  3. ↑ a b c d e The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 806. ISBN 0-674-37299-9.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franz_Schreker&oldid=71331061”