Gabro
Gabro – zasadowa skała głębinowa, średnio lub gruboziarnista. Należy do grupy diorytoidów i gabroidów. Zawiera >90% plagioklazów w stosunku do skaleni potasowych (do 10%), do 5% kwarcu, 25–60% minerałów ciemnych. Na diagramie klasyfikacyjnym QAPF gabro zajmuje wraz z diorytem pole 10.
Gabro od diorytu różni się następującymi cechami:
- Plagioklazy gabra zawierają >50% cząstki anortytowej (labrador, bytownit, anortyt), natomiast diorytu <50% cząstki anortytowej;
- Gabro zawiera >30% minerałów ciemnych, a dioryt mniej;
- W gabrze wśród minerałów ciemnych dominują pirokseny, a w diorycie – amfibole;
- W gabrze mogą występować oliwiny, natomiast w diorycie raczej nie.
Nazwa pochodzi prawdopodobnie od włoskiego miasta Gabbro (L. von Buch, 1810 r.)
Skład mineralny edytuj
Labrador, bytownit, pirokseny (augit, diopsyd, hipersten), ortoklaz, mikroklin, kwarc, amfibole, oliwiny, biotyt, skaleniowce (gabro foidonośne, gabro foidowe - bez kwarcu). Minerały akcesoryczne: ilmenit, magnetyt, tytanit, rutyl, apatyt, granat, korund.
Cechy zewnętrzne edytuj
Barwa szarozielona, zielona, zielonoczarna, czarna. Przełam nierówny, ziarnisty.
Budowa wewnętrzna edytuj
Jawnokrystaliczna, równo-różnokrystaliczna, drobno-, średnio-, grubokrystaliczna, bezładna, rzadko kierunkowa, zbita.
Powstawanie edytuj
W wyniku krystalizacji magmy; w ofiolitowych kompleksach dna oceanicznego (charakterystyczna trójdzielna budowa: w dolnej części zasadowe i ultrazasadowe skały magmowe, w środkowej gabroidy, lawy poduszkowe – bazalty, i w górnej krzemionkowe, ilaste i węglanowe skały osadowe).
Występowanie edytuj
Gabra występują masowo w obrębie ziemskiej skorupy oceanicznej (pod bazaltoidami), stanowiąc tam składnik kompleksów ofiolitowych. Tworzą też niewielkie intruzje o charakterze pni magmowych, dajek i silli. Występuje w dużej ilości na Księżycu.
W świecie: USA (Montana, Kalifornia), Kanada (Ontario), Wielka Brytania (Szkocja, Walia), Niemcy (Góry Harz), Włochy (Liguria), Cypr, Turcja, Grecja, Norwegia oraz Polska.
W Polsce: dolnośląskie masywy gabrowe: masyw Ślęży k. Sobótki, masyw Nowej Rudy, masyw Grochowej-Braszowic; w krystalicznym podłożu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (stwierdzone wierceniami); w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny i Mazur (stwierdzone wierceniami).
Zastosowanie edytuj
- źródło pozyskiwania miedzi, niklu, chromu, platyny, żelaza i tytanu
- w budownictwie jako materiał okładzinowy
- jako kruszywo drogowe
- do produkcji nagrobków
Gabra są eksploatowane m.in. ze względu na przesłanki o występowaniu złóż niklu. Nikiel, platyna i kilka innych metali występują tylko w obrębie skał ultramaficznych i maficznych.
Bibliografia edytuj
- Wacław Ryka, Anna Maliszewska, Słownik petrograficzny, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1991, ISBN 83-220-0406-0, OCLC 834076623.
- A. Bolewski i W. Parachoniak. Petrografia, wyd. II. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982