Gatunek inwazyjny
Gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy, IGO)[1] – gatunek allochtoniczny o znacznej ekspansywności, który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowi zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami autochtonicznymi (rodzimymi) o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych.
Gatunki inwazyjne stanowią drugie – zaraz po niszczeniu siedlisk – największe zagrożenie dla światowej bioróżnorodności. Inwazyjne gatunki roślin stanowią szczególny problem na obszarach chronionych, wypierając rodzime gatunki roślin, dla ochrony których utworzono te obszary. W takim przypadku zachodzi konieczność usuwania intruzów (głównie przez niszczenie mechaniczne).
Przykładowe gatunki edytuj
Europa edytuj
.jpg)
W 2018 opublikowana została lista 66 inwazyjnych gatunków zwierząt i roślin uznanych za stanowiące największe zagrożenie dla bioróżnorodności i ekosystemów w Europie[2]. Wybrano je spośród 329 uznawanych za groźne. Na czele listy znalazły się:
- Channa argus – ryba z rodziny żmijogłowowatych (Channidae),
- Limnoperna fortunei – małż z rodziny omułkowatych (Mytilidae)
- Orconectes rusticus – rak z rodziny Cambaridae
- Plotosus lineatus – sumik węgorzowaty
- Codium parvulum – zielenica z rzędu Bryopsidales
- Crepidula onyx – ślimak z rodziny Calyptraeidae
- Mytilopsis sallei – małż z rodziny racicznicowatych (Dreissenidae)
- Sciurus niger – wiewiórka czarna
Ornitologia edytuj
W ornitologii termin gatunek inwazyjny ma również inne znaczenie. Są to gatunki, które w pewnych, nieregularnych okresach pojawiają się w dużej liczbie na danym terenie. Z reguły są to gatunki wysoko wyspecjalizowane pod względem odżywiania. Dla Polski przykładami tego typu ptaków są:
- sowa śnieżna (Nyctea scandiaca)
- syberyjski podgatunek orzechówki (Nucifraga caryocatactes macrorhynos)
- krzyżodzioby (rodzaj Loxia):
- krzyżodziób świerkowy (L. curvirostra)
- krzyżodziób sosnowy (L. pytyopsittacus)
- krzyżodziób modrzewiowy (L. leucoptera)
Niektóre gatunki wykazują jedynie pewien stopień tego typu inwazyjności manifestujący się fluktuacjami liczby wędrujących osobników, trasy przelotu i zasięgu. Z reguły są to gatunki odżywiające się mało zróżnicowanym pokarmem roślinnym. W przypadku nieurodzaju na danym terenie żerowania (zwykle zimowisku) większa niż zazwyczaj liczba osobników podejmuje dalszą wędrówkę w poszukiwaniu nowych żerowisk. Taką zwiększoną liczbę osobników na trasie wędrówki określa się nalotem inwazyjnym. Przykładami tego typu gatunków inwazyjnych są dla Polski takie ptaki jak:
- czyż zwyczajny (Carduelis spinus)
- czeczotka zwyczajna (Carduelis flammea)
- dzięcioł duży (Dendrocopos major)
- jemiołuszka (Bombycilla garrulus)
- sójka zwyczajna (Garrulus glandarius)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: Inwazyjne gatunki obce. [dostęp 2022-09-08].
- ↑ Roy et al. Developing a list of invasive alien species likely to threaten biodiversity and ecosystems in the European Union. „Global Change Biology”, s. 1–17, 2018. DOI: 10.1111/gcb.14527. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Dajdok Z., Pawlaczyk P., Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009, ISBN 978-83-87846-69-5.
- Instytut Ochrony Przyrody PAN – Gatunki obce w Polsce
- NOBANIS – Baza danych o gatunkach inwazyjnych centralnej i północnej Europy
Linki zewnętrzne edytuj
- Mirosław Gwiazdowicz Inwazyjne gatunki obce, „Infos”, Biuro Analiz Sejmowych, nr 11(171), 5 czerwca 2014.