Grodzisko Dolne (gmina)
Grodzisko Dolne – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie leżajskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.
| gmina wiejska | |||||
 Urząd Gminy Grodzisko Dolne | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
1808022 | ||||
| Wójt |
Jacek Chmura (2006) | ||||
| Powierzchnia |
78,42 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
102,6 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
17 | ||||
| Kod pocztowy |
37-306 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
RLE | ||||
Adres urzędu: Grodzisko Dolne 125a37-306 Grodzisko Dolne | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
 50°10′N 22°28′E/50,161944 22,463889
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Siedziba gminy to Grodzisko Dolne.
Według danych z 30 czerwca 2004[4] gminę zamieszkiwało 8177 osób, (ok. 11,80% ludności powiatu), z czego 6 tys. mieszka w Grodzisku (Dolnym, Górnym i Wólce).
Struktura powierzchni edytuj
Według danych z roku 2002[5] gmina Grodzisko Dolne ma obszar 78,42 km², w tym:
- użytki rolne: 70%
- użytki leśne: 23%
Gmina stanowi 13,45% powierzchni powiatu.
Historia edytuj
Tereny te początkowo wchodziły w skład dóbr jarosławsko-przeworskich, możnego rodu Tarnowskich. W późniejszym czasie Grodzisko należało do Lubomirskich - właścicieli klucza przeworskiego.
Pod koniec XVI wieku z północno-zachodniej części Grodziska wyodrębniła się Wólka Grodziska. Na początku wieku XVIII ze środkowej części wyodrębniło się Miasteczko, które około 1740 roku uzyskało prawa miejskie. Pod koniec XVIII wieku wyodrębniło się Grodzisko Górne, a następnie powstały przysiółki: Krzaki, Podlesie, Zagrody, Chałupki, Zarowie.
W 1786 roku Austriacy podzielili wieś na gromady: Grodzisko Dolne, Miasto, Grodzisko Górne, Wólkę Grodziską. W 1930 roku włączono Miasteczko do Grodziska Dolnego[6].
W 1779 roku Marcin Lubomirski sprzedał Grodzisko Maciejowi Aleksandrowi Borzęckiemu. W 1787 roku Grodzisko należało już do Michała Drohojowskiego. Następnie właścicielami Grodziska byli Kellermanowie. Na przełomie XIX i XX wieku właścicielką Grodziska Dolnego, Miasteczka, Grodziska Górnego była baronowa Domicela Branhidy, a Wólka Grodziska wchodziła w skład ordynacji Potockich z Łańcuta. Po 1918 roku Miasteczko utraciło prawa miejskie. Ostatnimi właścicielami folwarku w Grodzisku Dolnym byli Irena i Zygmunt Lityński[7].
1 kwietnia 1930 roku gmina wiejska Grodzisko Miasteczko została zniesiona, a jej terytorium włączono do gminy wiejskiej Grodzisko Dolne. Gmina Wólka Grodziska została zniesiona, a jej terytorium włączono do gminy wiejskiej Grodzisko Górne[8].
1 sierpnia 1934 roku została utworzona gmina zbiorowa Grodzisko Dolne, w której skład weszły dotychczasowe gminy wiejskie: Chodaczów, Dembno, Grodzisko Dolne, Grodzisko Górne, Laszczyny, Opaleniska, Zmysłówka[9]. Gmina należała do powiatu łańcuckiego.
W 1954 roku na mocy reformy podziału administracyjnego wsi, gmina Grodzisko Dolne została zniesiona, a w jej miejsce utworzono gromady:
- Gromada Dębno – w jej skład weszła dotychczasowa gromada wiejska Dębno.
- Gromada Grodzisko Dolne – w jej skład weszły dotychczasowe gromady wiejskie: Grodzisko Dolne (bez przysiółka Podlesie), Chodaczów, Laszczyny.
- Gromada Grodzisko Górne – w jej skład weszły dotychczasowe gromady wiejskie: Grodzisko Górne, Wólka Grodziska.
- Gromada Zmysłówka – w jej skład weszły dotychczasowe gromady wiejskie: Zmysłówka (bez przysiółków Podbudy i Kasprówka), Opaleniska, część gromady Grodzisko Dolne (przysiółek Podlesie)[10].
1 stycznia 1956 roku gromady te zostały przydzielone do nowo utworzonego powiatu leżajskiego[11].
1 stycznia 1973 roku na mocy reformy podziału administracyjnego zniesiono gromady, a w ich miejsce odtworzono gminę Grodzisko Dolne, w której skład weszły sołectwa: Chodaczów, Grodzisko Dolne, Grodzisko Górne, Laszczyny, Nowe Grodzisko, Opaleniska, Podlesie, Wólka Grodziska, Zmysłówka[12].
- Naczelnicy gminy:[13]
- 1973. Stanisław Majka.
- 1973–1975. Stanisław Krzeszowski.
- 1975–1977. Jan Pelc.
- 1977–1983. Zbigniew Ząbczyk.
- 1983–1989. Marian Gałusza.
- 1989–1990. Józef Majkut.
- Wójtowie gminy:
- 1990–1997. Zbigniew Rynasiewicz.
- 1997–2006. Franciszek Krajewski.
- 2006– nadal Jacek Chmura.
Sołectwa edytuj
| Sołectwo[2] | Ludność | Sołtys | Parafia | Szkoła | Geodezyjny identyfikator obrębu ewidencyjnego |
|---|---|---|---|---|---|
| Chodaczów | 562 | Stanisław Wojtyna | Parafia MB Nieustającej Pomocy | Szkoła podstawowa | 180802_2.0011 |
| Grodzisko | Tadeusz Mazurek | części Grodziska Dolnego i Górnego | |||
| Grodzisko Dolne | Monika Moszkowicz | Parafia św. Barbary | Szkoła podstawowa | 180802_2.0012 | |
| Grodzisko Górne | Monika Ślanda | Szkoła podstawowa | 180802_2.0013 | ||
| Grodzisko Nowe | 739 | Jan Bielecki | Parafia św. Andrzeja Apostoła | 180802_2.0012 | |
| Grodzisko-Podlesie | Marzena Czech | Podlesie i część Grodziska Górnego | |||
| Laszczyny | 440 | Dariusz Lizak | Szkoła podstawowa | 180802_2.0014 | |
| Opaleniska | 258 | Stefan Wacnik | Szkoła podstawowa | 180802_2.0015 | |
| Wólka Grodziska | 731 | Krzysztof Dąbek | Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego | Szkoła podstawowa | 180802_2.0016 |
| Zmysłówka | 606 | Kazimierz Bechta | Parafia św. Józefa | 180802_2.0017 |
Demografia edytuj
Dane z 30 czerwca 2004[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 8177 | 100 | 4100 | 50,1 | 4077 | 49,9 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
104,3 | 52,3 | 52 | |||
Sąsiednie gminy edytuj
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Gmina Grodzisko Dolne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b Sołectwa
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
- ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Zarys historii Grodziska Dolnego [online], Załącznik do uchwały Nr XXXV/276/2017 Rady Gminy Grodzisko Dolne z dnia 29 sierpnia 2017 r. Program opieki nad zabytkami i ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Grodzisko Dolne na lata 2017-2020 [dostęp 2017-08-29].
- ↑ Historia miejscowości [online], sztetl.org.pl.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 marca 1930 r. o zniesieniu gmin wiejskich Grodzisko Miasteczko i Wulka Grodziska w powiecie łańcuckim, województwie lwowskiem. Dz.U. z 1930 r. nr 22, poz. 197
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu łańcuckiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 597
- ↑ Uchwała Nr 27/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu łańcuckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 listopada 1955 r. w sprawie utworzenia powiatów leżajskiego i ropczyckiego oraz zmiany granic niektórych powiatów w województwie rzeszowskim. Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 283
- ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 196
- ↑ 50 lat Gminy Grodzisko Dolne, Gazeta z Grodziska i okolic 01/2023