Gruczno
Gruczno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Świecie.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Jana Chrzciciela | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
1409[2] |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-111[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CSW |
| SIMC |
0097784 |
Położenie na mapie gminy Świecie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  | |
 53°20′55″N 18°18′42″E/53,348611 18,311667[1]
| |
Podział administracyjny i demografia edytuj
Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Gruczno. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gruczno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1409 mieszkańców[2].
Historia edytuj
W roku 1290 wieś została podarowana przez księcia pomorskiego Mściwoja II arcybiskupom gnieźnieńskim. Miejscowa parafia św. Jana Chrzciciela należy do najstarszych na Pomorzu, a pierwszy kościół powstał już w XIII wieku. Do połowy XVII wieku Gruczno było jedną z największych wsi na Pomorzu. Po spaleniu przez Szwedów i wymordowaniu ludności nie osiągnęło już dawnej świetności. Istniejący neogotycki kościół został wybudowany pod koniec XVIII w., a w latach 1873-1876 był gruntownie przebudowany. Zabytkowy młyn pochodzi z roku 1888 i kiedyś był napędzany wodą, zastąpioną od pewnego momentu silnikiem elektrycznym. Młyn zakończył działalność w roku 1998, a obecnie jest siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Wisły i jest udostępniony dla zwiedzających.
Pierwsza osada znajdowała się na górze Świętego Jana. W wyniku prowadzonych wykopalisk w latach 1896-1899 (przez Muzeum Historyczne w Grudziądzu) i w roku 1938 (przez ks. Władysława Łęgę) odkryto cmentarzysko, a w grobach pierwotnej ludności znaleziono naczynia i inne przedmioty (znaleziska te zaginęły podczas II wojny światowej). W roku 1964 po raz trzeci prowadzone były wykopaliska, a w 41 z przebadanych wówczas ponad 400 grobów znaleziono bardzo okazałą biżuterię średniowieczną (kolie, bransolety, krzyżyki i inne). Warszawska wystawa znalezionych eksponatów została nagrodzona i odtąd stanowi stałą wystawę w Muzeum w Grudziądzu. Badania archeologiczne i wykopaliska rejestrują 5 faz zasiedlania zespołu grodowego w Grucznie (VII-XIV w.).
Od 2006 w miejscowości w przedostatni weekend sierpnia odbywa się co roku Festiwal Smaku.
W 2021 rozebrano znajdujący się w pobliżu miejscowości wiadukt drogowy, którym do tej pory prowadziła trasa drogi krajowej nr 5[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39461
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 346 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Budowa drogi S5. Był wiadukt i nie ma wiaduktu między Bydgoszczą a Świeciem
Bibliografia edytuj
- Ryszard Boguwolski, Lothar Hyss. Biżuteria średniowieczna z cmentarzyska w Grucznie. Muzeum w Grudziądzu 2005.
- ks. dr Władysław Łęga, wikariusz w Grucznie podczas I wojny światowej, historyk i etnograf, badał okolice Świecia i Gruczna przed r. 1939: Okolice Świecia. Badania etnograficzne. Gdańsk 1960.
- prof. M. Pająkowska-Kensik bada zasięg języka kociewskiego i regionalizmy; na UAM magisteria o aktualnym funkcjonowaniu parafii Gruczno (E. Dyjach, ks. T. Radziński).
- Gruczno – informator J. Cholewskiej-Luterek, 2005 r., tejże autorki duży bedeker o Grucznie, który ukazał się w r. 2008; naczynia liturgiczne (monstrancja 1607 r.), rękopisy (księgi od roku 1670), obrazy, rzeźby, feretrony, chorągwie (XVII-XIX w).
Linki zewnętrzne edytuj
- Gruczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 860.