Hadrian IV

papież XII-wieczny, Anglik

Hadrian IV (łac. Hadrianus IV), także Adrian IV (łac. Adrianus IV), właśc. Nicholas Breakspeare OSA, pol. Mikołaj z Albano (ur. ok. 1100 w Abbots Langley, zm. 1 września 1159 w Anagni[1]) – papież w okresie od 4 grudnia 1154 do 1 września 1159, augustianin[2]. Jedyny Anglik, który został papieżem.

Hadrian IV
Hadrianus Quartus
Nicholas Breakspeare
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Kraj działania

Państwo Kościelne

Data i miejsce urodzenia

ok. 1100
Abbots Langley

Data i miejsce śmierci

1 września 1159
Anagni

Miejsce pochówku

Groty Watykańskie

Papież
Okres sprawowania

1154-1159

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Sakra biskupia

18 lub 25 grudnia 1149

Kreacja kardynalska

17 grudnia 1149
przez Eugeniusza III

Pontyfikat

4 grudnia 1154

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

18 lub 25 grudnia 1149

Miejscowość

Rzym

Konsekrator

Eugeniusz III

Życiorys edytuj

Wczesne życie edytuj

Z pochodzenia był Anglikiem – jedynym na Stolicy Piotrowej[2]. Był synem mnicha Roberta z St Albans. Nicholas rozpoczął swoją edukację w St Albans, ale wkrótce potem wyjechał do Francji, gdzie przystąpił do kongregacji kanoników regularnych św. Rufusa[2]. Tam doszedł do pozycji przeora, a następnie (ok. 1144–1146) opata wspólnoty[3]. Wprowadził w konwencie surową dyscyplinę, co doprowadziło do konfliktu ze wspólnotą[1]. Papież Eugeniusz III rozwiązał spór mianując Nicholasa kardynałembiskupem Albano w grudniu 1149[1]. W latach 1152–1154 pełnił funkcję legata papieskiego w Norwegii, gdzie ustanowił metropolię w Nidaros i zorganizował Kościół katolicki na zasadach reformy gregoriańskiej[1]. Występuje jako świadek na bullach papieskich między 30 stycznia 1150 a 30 listopada 1154. 4 grudnia 1154, krótko po powrocie z Norwegii, został wybrany na papieża.

Pontyfikat edytuj

Hadrian IV początkowo kontynuował procesarską politykę poprzedników, licząc na pomoc Fryderyka Barbarossy w stłumieniu rebelii Arnolda z Brescii w Rzymie i zlikwidowania rzymskiej komuny miejskiej[1]. Po napaści na dwóch kardynałów, papież obłożył Rzym interdyktem[2]. Wkrótce potem doprowadził także do uwięzienia i skazania na śmierć, poprzez powieszenie i spalenie ciała, Arnolda[4][2]. Na początku 1155 doszło do odnowienia zawartego dwa lata wcześniej traktatu sojuszniczego, a 18 czerwca 1155 papież koronował Fryderyka na cesarza[1]. Już wtedy jednak doszło do pierwszych rozdźwięków. Obustronne uchybienia protokolarne w trakcie negocjacji oraz podczas samej uroczystości koronacyjnej, doprowadziły do pogorszenia wzajemnych stosunków, niewywiązanie się przez cesarza ze zobowiązań sojuszniczych posłużyło w końcu za pretekst do zerwania układu przez Hadriana IV i zawarcia w 1156 w Benewencie sojuszu z dotychczasowym przeciwnikiem królem Wilhelmem I sycylijskim[1]. W tym samym roku doszło do uwięzienia w Burgundii papieskiego legata, arcybiskupa Eskila, co jeszcze bardziej pogorszyło stosunki z Cesarstwem. Dwaj legaci, Roland ze Sieny i Bernard od św. Klemensa, wysłani na obrady sejmu Rzeszy w Besançon w listopadzie 1157 zamiast złagodzenia konfliktu doprowadzili do jego eskalacji, wdając się w polemikę z cesarskim kanclerzem Rainaldem z Dassel, odnośnie do prawnych relacji między papieżem a cesarzem. Ostatecznie jednak, po osobistej interwencji Hadriana IV, uwolniono arcybiskupa Eskila.

W 1158 Fryderyk wkroczył z wojskami do północnej Italii (zajął Mediolan[2]), gdzie podjął prób rewindykacji należnych mu regaliów. W listopadzie 1158, w Roncaglii (niedaleko Piacenzy) unieważnił samorządy miast lombardzkich, co wywołało z ich strony gwałtowną opozycję[1]. Lombardczyków poparł również Hadrian IV, widząc w ustawach ronkalskich zagrożenie dla praw Kościoła. Latem 1159 zagroził cesarzowi ekskomuniką, jeśli w ciągu 40 dni nie odwoła ustaw[1]. Zanim jednak minął ten termin, papież zmarł[2].

Hadrian IV mianował prawdopodobnie 11 nowych kardynałów. W 1155 ogłosił bullę protekcyjną dla diecezji wrocławskiej. Przypisuje mu się także wydanie bulli Laudabiliter, w której nadał królowi Anglii prawa do władania Irlandią, jednak autentyczność tej bulli jest kwestionowana[1].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 243-245. ISBN 83-06-02633-0.
  2. a b c d e f g Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 87-88. ISBN 83-7006-437-X.
  3. po raz pierwszy jest wzmiankowany jako opat 29 stycznia 1147, podczas gdy jego poprzednik Fulchier jest udokumentowany tylko w 1143, zob. Brenda Bolton, Anne Duggan, Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts, Ashgate Publishing, Ltd., 2003, s. 25
  4. Jan Nowodworski, Arnold z Brescii, [w:] Michał Nowodworski (red.), Encyklopedja Kościelna, Warszawa: Czerwiński i Spółka, 1873.

Bibliografia edytuj

  • Ian Stuart Robinson, The Papacy 1073-1198. Continuity and Innovation, Cambridge University Press 1990
  • Kazimierz Dopierała: Księga papieży, Poznań 1996, s. 178-180
  • Barbara Zenker: Die Mitglieder des Kardinalkollegiums von 1130 bis 1159, Würzburg 1964, s. 36-38
  • Pope Adrian IV. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-12-09]. (ang.).