Herb Częstochowy
Herb Częstochowy – jeden z symboli miasta Częstochowa w postaci herbu ustanowiony przez Radę Miasta 27 lutego 2020 roku[1].
| |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Projektant |
Andrzej Desperak (2017 r.) |
| Wprowadzony |
XIV wiek |
| Ostatnie zmiany |
27 lutego 2020 r. |
Wygląd i symbolika edytuj
Herb przedstawia w polu błękitnym miejskie mury obronne srebrne zwieńczone siedmioma blankami z bramą pośrodku, w której widoczna jest opuszczona do połowy krata tzw. brona złota. Nad murem obwodowym wznoszą się trzy wieże: dwie boczne, wyższe, o dwóch kondygnacjach zaznaczonych dwoma wąskimi otworami okiennymi (strzelniczymi) jeden nad drugim – obie zwieńczone trzema blankami i trójkątnym spadzistym daszkiem czerwonym; natomiast wieża środkowa, bramna, niższa, z jednym oknem (strzelniczym) również nakryta czerwonym trójkątnym daszkiem – zwieńczonym niewielką srebrną kulą. Na szczycie wieży bocznej prawej widnieje postać złotego lwa wspiętego, natomiast na szczycie bocznej lewej widnieje złoty orzeł z rozpostartymi do lotu skrzydłami. Zwierzęta heraldyczne zwrócone są ku sobie.
Historia edytuj
Na pierwotnym, XIV-wiecznym herbie na szczytach wież znajdowały się złoty lew i złoty orzeł z podniesionymi do lotu skrzydłami. Były to symbole dynastyczne Władysława Opolczyka nawiązujące do władanych przezeń ziem: Rusi Halickiej (lew) i księstwa opolskiego (orzeł)[2]. Ponadto znajdował się w nim powszechny w Europie symbol murów miejskich z wieżami oraz bramą[3]. Ta wersja herbu znana jest z odcisków pieczęci z lat 1548, 1564 i 1646.
Herb ten u schyłku XVIII wieku zaczął się deformować pod wpływem symboliki jasnogórskiej[4], przetrwał do przełomu XVIII i XIX wieku.
Orzeł początkowo został wyparty przez gryfa, następnie przez kruka[5] (ten ostatni znany z pieczęci z lat 1755 i 1778). Kruk w herbie miasta zapożyczony został z herbu zakonu paulinów, który przedstawia tego ptaka na drzewie z chlebem w dziobie.
W okresie międzywojennym lew na jednej z wież zastąpiony został przez zwierzę podobne do łasicy, a kruk przez kawkę[2]. Aż do wybuchu II wojny światowej nie został zatwierdzony przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, chociaż Częstochowa starała się o przywrócenie historycznego herbu z orłem i lwem[3]. W okresie okupacji, Niemcy wydali rozporządzenie „O używaniu pieczęci służbowych w Generalnym Gubernatorstwie” nakazujący uzasadnić historycznie używane wzory herbów. Pod wpływem badań prowadzonych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, warszawski artysta Edmund Bartłomiejczyk stworzył wersję z orłem i lwem na wieżach.
Decyzją okupanta w 1942 roku zakazano stosowania postaci orła jako nawiązującego do symboliki narodowej i zastąpiono go krukiem[2][6]
Wersję herbu z orłem stosowano także po II wojnie światowej, ale w latach 50. herb został w oficjalnych dokumentach zastąpiony przez godło państwowe. Z okazji 750-lecia istnienia Częstochowy Miejska Rada Narodowa zdecydowała o ustaleniu wzoru herbu, który heraldyk prof. Marian Haisig ogłosił w 1967 roku. Także ta wersja nie została oficjalnie zatwierdzona przez władze.
W 1992 roku Rada Miasta uchwaliła nową wersję herbu, zastępując na jednej z wież orła krukiem[7][8] mimo protestów krajowych heraldyków[2], w tym prof. Mariana Haisiga z Uniwersytetu Wrocławskiego i prof. Stefana Krzysztofa Kuczyńskiego i badacza heraldyki kościelnej ks. Pawła Dudzińskiego[4]. Herb ten nie został zaopiniowany przez Komisję Heraldyczną, gdyż ta powstała dopiero 7 lat później[3]. Herb ten przedstawiał w błękitnym polu tarczy warowne mury miejskie o barwie srebrnej (białej), z bramą pośrodku i siedmioma wieńczącymi blankami. Bramę zamykała opuszczona do połowy krata, natomiast nad otworem bramy wznosiła się budowla wieży bramnej, z jednym oknem, zakończona trójkątnym daszkiem. Wieże posiadały dwa wąskie okna, jedno nad drugim, zakończone były one trzema blankami i trójkątnymi, czerwonymi daszkami. Na szczycie wieży po prawej stronie znajdował się wspięty lew w kolorze złotym (żółtym), a na szczycie wieży po lewej czarny kruk z bochnem chleba w dziobie. Lew i kruk zwrócone były ku sobie.
1 września 2017 roku prezydent Częstochowy zapowiedział zmianę herbu w związku z 800-leciem Częstochowy. W ramach zmian zaplanowano przywrócić herbowi historyczny kształt, tj. kruka zastąpić orłem, a formę graficzną herbu uzgodnić z zaleceniami Komisji Heraldycznej. Projekt powierzono prof. Marcelemu Antoniewiczowi i prof. Andrzejowi Desperakowi[2], którzy zaprezentowali wzór 14 grudnia 2017 roku[9].
W czerwcu 2018 roku Rada Miasta przyjęła uchwałę w sprawie wystąpienia o akceptację Komisji Heraldycznej MSWiA w zakresie zmiany herbu[8]. Władze miasta zdecydowały się projekt przedstawić radnym do akceptacji jeszcze przed zatwierdzeniem go przez Komisję Heraldyczną. Radni w dniu 21 czerwca 2018 r. zaakceptowali projekt[10][4], następnie został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Heraldyczną i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji[11]. Podczas sesji rady miasta 27 lutego 2020 roku radni przyjęli uchwałę wprowadzającą nowy herb Częstochowy[12]. Uchwała została opublikowana 9 marca 2020 roku, weszła w życie dwa tygodnie później[1].
Galeria edytuj
-
Jedna z wersji herbu w okresie międzywojennym -
Herb Częstochowy z okresu 1944–1992 -
Herb Częstochowy w latach 1992–2020 -
Herb Częstochowy we wnętrzu Krakowskich Sukiennic
.svg)
.svg)
.svg)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Uchwała Nr 341.XXV.2020 Rady Miasta Częstochowy z dnia 27 lutego 2020 r. w sprawie herbu Miasta Częstochowy. Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2020 r. Nr BRAK, poz. 2097. [dostęp 2021-02-19].
- ↑ a b c d e Kruk w herbie miasta pamiątką po niemieckim okupancie? – FOTOCZEWA [online], fotoczewa.pl [dostęp 2017-09-03] (pol.).
- ↑ a b c Eliza Kwiatkowska, Częstochowa chce usunąć z herbu znak paulinów: 'Umieszczono go w 1992 roku z przyczyn ideologicznych', „wyborcza”, 2 września 2017 [dostęp 2017-09-03] (pol.).
- ↑ a b c Eliza Kwiatkowska, Częstochowa chce mieć w herbie orła zamiast kruka paulinów [online], czestochowa.wyborcza.pl, 29 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-30].
- ↑ Eliza Kwiatkowska, Będzie nowy herb Częstochowy - bez paulińskiego kruka [SONDAŻ] [online], czestochowa.wyborcza.pl, 14 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-16].
- ↑ Aleksandra Zaprutko-Janicka, Niespodziewana decyzja Częstochowy o zmianie herbu. Miasto usuwa symbol paulinów, zastępując go piastowskim orłem [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 2023-03-01] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr 249/XXIX/92 Rady Miasta Częstochowy z dnia 25 czerwca 1992 r. w sprawie herbu i chorągwi miasta
- ↑ a b Kolejny krok ku zmianie herbu [online], czestochowa.pl, 28 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-29] (pol.).
- ↑ Herb Częstochowy z orłem zamiast kruka. Jest już jego projekt (zdjęcia), „wCzestochowie.pl” [dostęp 2017-12-14] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr 803.LVI.2018 Rady Miasta Częstochowy z dnia 21 czerwca 2018 r. w sprawie projektu heraldyczno-historycznej zmiany herbu Miasta Częstochowy
- ↑ Dorota Steinhagen, Nowy herb na 800. urodziny Częstochowy. Paulińskiego kruka zastąpił piastowski orzeł [online], czestochowa.wyborcza.pl, 7 lutego 2020 [dostęp 2020-02-10].
- ↑ Piastowski orzeł wraca na herb Częstochowy [online], czestochowa.pl, 28 lutego 2020 [dostęp 2020-02-29].