Higieja
Higieja (Hygieja, Hygea, Hygia) (stgr. Ὑγίεια Hygíeia – zdrowie, łac. Hygea, Salus – zdrowie) – w mitologii greckiej bóstwo i uosobienie zdrowia[1][2].
| bogini zdrowia i czystości | |
 Higieja (marmurowa kopia rzymska z II wieku n.e. wg oryginału greckiego z IV wieku p.n.e.) | |
| Inne imiona |
Hygieja, Hygea, Hygia |
|---|---|
| Występowanie | |
| Atrybuty |
misa, czara, puchar, wąż |
| Teren kultu | |
| Odpowiednik |
Salus (Rzym) |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
W mitologii edytuj
Uchodziła za córkę boga Asklepiosa i Epione i za siostrę Panakei (Panacei), Iaso, Ajgle, Akeso, Podalejriosa i Machaona[1][2][3][4], przypuszczalnie także Telesforosa (Akesisa)[5]. Czczona wraz z Asklepiosem, należała do jego orszaku[1][6]. Jej rzymską odpowiedniczką była Salus[7][8].
W kulturze masowej edytuj
W sztuce przedstawiana zwykle jako młoda kobieta ze stałymi atrybutami: misą (lub czarą bądź pucharem) oraz wężem (ze względu na swe linienie będącym symbolem odradzania się, uosabiającym ciągłą samoodnowę życia, ozdrowienie, długowieczność, uzdrawianie) – i obecnie stanowiących utrwalony symbol (emblemat) farmacji[2][9][10][11].
Wyobrażenie bogini szeroko reprezentowane jest w sztukach plastycznych, nie tylko w greckim malarstwie wazowym, ale także m.in. w późniejszej rzeźbie (np. w parkach uzdrowiskowych)[2].
Wizerunek bogini, podobnie jak puchar Higiei, stały się tradycyjnymi symbolami farmacji i aptek.
Od imienia Hygiei pochodzi nazwa higiena – sfery medycznej odnoszącej się do wpływu środowiska na zdrowie ludzkie[2][12][13].
Imię bogini nadano jednej z planetoid – (10) Hygiea.
Polonica edytuj
Poradnik językowy z 1920 roku określał użycie słowa Higiea (albo Hygiaea) z ustaleniem, że pisownia Hygiaea nie jest ani łacińska (Hygea i Hygia), ani też transkrypcją formy greckiej, więc „jej bezwarunkowo używać nie można”. Wyrazy pokrewne (higjena, higjeniczny) „domagałyby się jednolitej pisowni: Higjea”. Autor argumentuje, że w Słowniku wyrazów obcych M. Arcta (1913, s. 302), przejrzanym i poprawionym przez H. Ułaszyna „użyte jest: Higjea”[14].
Statua Higiei z rysami małżonki fundatora, hrabiny Konstancji z Potockich Raczyńskiej, wystawiona została w Poznaniu w 1908 roku [15].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 149. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ a b c d e Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 192. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).
- ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 45, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
- ↑ Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 266. ISBN 83-7391-077-8.
- ↑ Aaron J. Atsma: Telesphoros. theoi.com. [dostęp 2011-01-06]. (ang.).
- ↑ Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 177. ISBN 83-221-0111-2.
- ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 317, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 658. ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 451–455. ISBN 83-214-0746-3.
- ↑ Leksykon symboli. Warszawa: ROK Corporation, 1991, s. 171. ISBN 83-85344-23-3.
- ↑ Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 146.
- ↑ Higiena. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-05-07].
- ↑ higiena. swo.pwn.pl. [dostęp 2012-04-30].
- ↑ „Poradnik Językowy” , R.17, z. 16 (czerwiec 1920), s. 84. Dostęp: https://polona.pl/item/8900354/11/
- ↑ Założycielowi wodociągów poznańskich. Napis na pomniku „Higiei”, Kurjer Poznański, R.22, nr 109 (9 marca 1927) – wyd. poranne. Dostęp: https://polona.pl/item/17786113/2/
Linki zewnętrzne edytuj
- Carlos Parada: Hygia. maicar.com. [dostęp 2010-10-13]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Hygeia. theoi.com. [dostęp 2010-05-07]. (ang.).
- Hygeia. mythindex.com. [dostęp 2010-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-27)]. (ang.).
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 311–312: Hygieia. ancientlibrary.com. [dostęp 2010-11-25]. (ang.).
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Hygieia. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-03-28]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Hygiēa. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-03-28]. (ang.).
ci