Wikipedia

Ignacy Friedman

pianista i kompozytor polski

Ignacy Friedman, właśc. Salomon Izaak Freudmann[1] (ur. 13 lutego 1882 w Podgórzu, zm. 26 stycznia 1948 w Sydney[1]) – polski pianista, kompozytor i pedagog żydowskiego pochodzenia[2].

Ignacy Friedman
Ilustracja
Imię i nazwisko

Salomon Izaak Freudmann

Data i miejsce urodzenia

13 lutego 1882
Podgórze

Data i miejsce śmierci

26 stycznia 1948
Sydney

Zawód

muzyk, pedagog

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Kamienica przy ul. Kalwaryjskiej 22 w Krakowie, w której urodził się Ignacy Friedman

Urodził się 13 lutego 1882 w Podgórzu - od 1 lipca 1915 dzielnicy Krakowa, w domu przy ul. Kalwaryjskiej 22, jako syn Nachmana (czasem Wolfa lub Wilhelma) Freudmanna (ur. 10 lipca 1857 w Monasterzyskach) oraz Salomei z d. Eisenbach (ur. w Krakowie 26 marca 1854)[1]. Wcześnie dostrzeżono jego talent muzyczny. Naukę muzyki rozpoczął jako kilkuletnie dziecko pod kierunkiem ojca, skrzypka i klarnecisty orkiestry teatralnej. Następnie gry fortepianowej uczyła go krakowska pedagog, prof. Flora Grzywińska. W 1900 złożył egzamin dojrzałości w ówczesnym c.k. III Gimnazyum (obecnie II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie)[1][3]. W tym samym roku wyjechał do Lipska na studia kompozytorskie u Hugo Riemanna, w 1901 został uczniem Teodora Leszetyckiego w Wiedniu oraz studentem muzykologii u Guido Adlera. Zadebiutował 22 listopada 1904 w Wiedniu, gdzie wykonał koncerty fortepianowe Brahmsa, Czajkowskiego i Liszta. Już ten pierwszy koncert przyniósł mu rozgłos i zapewnił miejsce wśród czołowych wirtuozów epoki. Mieszkał następnie w Berlinie, a po wybuchu I wojny światowej przeniósł się do Kopenhagi.

 
Grób Friedmana na cmentarzu Petit-Saconnex w Genewie w Szwajcarii.

Na mocy reskryptu c.k. Namiestnictwa z 15 marca 1905, Freudmannowie zmienili nazwisko na Friedman, a Salomon Izaak również imię – na Ignacy. 27 kwietnia 1909 w Berlinie zawarł związek małżeński z Marią von Schidlowsky, swoją uczennicą, która pochodziła z rosyjskiej szlachty[1].

Po 1918 osiadł we Włoszech. W 1927 w Wiedniu wziął udział w festiwalu urządzonym z okazji 100. rocznicy śmierci Beethovena, gdzie zagrał koncert fortepianowy G-dur oraz trio z Bronisławem Hubermanem i Pablo Casalsem.

W czasie swojej ponad 40-letniej obecności na scenie dał ponad 2800 koncertów na całym świecie[1]. Słynął ze znakomitej techniki gry, a jego interpretacje mazurków chopinowskich uważane są za niedoścignione. Po wybuchu II wojny światowej udało mu się w ostatnim momencie wyjechać z Europy. Skorzystał z zaproszenia na tournée do Australii, gdzie znalazł się w 1941 i tam osiadł na stałe. W 1943 zaprzestał koncertowania z powodu postępującej utraty władzy w lewej ręce.

Friedman jest autorem ponad 100 utworów, głównie fortepianowych. Pisał transkrypcje fortepianowe, salonowe miniatury i utwory kameralne: trzy kwartety i kwintet. Skomponował także Koncert fortepianowy. Opracował i wydał edycje fortepianowych dzieł Chopina, Schumanna i Liszta. Friedman ma także wielkie zasługi na polu pedagogicznym, jego uczniami byli między innymi Bruce Hungerford, Karol Klein, Victor Schioler, Ignaz Tiegerman[4] i Wanda Kossakowa[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Ignacy Friedman – światowej sławy pianista z Podgórza | Podgorze.pl [online], podgorze.pl [dostęp 2020-06-05] (pol.).
  2. ↑ Stanisław Dybowski: Słownik pianistów polskich, str. 169-174, wyd. Selene, Warszawa 2003, ISBN 83-910515-5-2
  3. ↑ Sławni absolwenci | II Liceum Ogólnokształcące [online], sobieski.krakow.pl [dostęp 2021-04-29] (pol.).
  4. ↑ J. Summers, Ignaz Friedman, [w:] Naxos [online], dostęp 2015-10-10.
  5. ↑ Z kroniki żałobnej. Wanda Kossakowa. „Dziennik Polski nr 189 (5119)”, s. 6, 10 sierpnia 1960. 

Bibliografia edytuj

  • Wojciech Bońkowski, Ignacy Friedman [online], pl.chopin.nifc.pl [dostęp 2013-05-31] (pol.).
  • Ignaz Friedman [online], allmusic.com [dostęp 2013-05-31] (ang.).
  • Ignacy Friedman, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
  • Allan Evans: Ignaz Friedman. Romantic Master Pianist. Bloomington: Indiana University Press, 2009. ISBN 978-0-253-35310-8.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ignacy_Friedman&oldid=73221835”