Izabela Lubomirska

arystokratka polska, mecenas kultury i edukacji

Izabela Lubomirska, właściwie: Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska (ur. 21 maja 1736 w Warszawie, zm. 25 listopada 1816 w Wiedniu) – księżna, mecenas i kolekcjonerka sztuki okresu rokoka, posiadaczka starostwa wiślickiego w 1789 roku[1]. Córka Augusta Aleksandra Czartoryskiego i Marii Zofii Sieniawskiej.

Izabela Lubomirska
Elżbieta Anna Teofila z Czartoryskich Lubomirska
Ilustracja
Per Krafft, Portret Izabeli Lubomirskiej z około 1767 roku
Herb
Pogoń Litewska
Rodzina

Czartoryscy herbu Pogoń Litewska

Data i miejsce urodzenia

21 maja 1736
Warszawa

Data i miejsce śmierci

25 listopada 1816
Wiedeń

Ojciec

August Aleksander Czartoryski

Matka

Maria Zofia Sieniawska

Mąż

Stanisław Lubomirski

Dzieci

Izabela Potocka
Aleksandra Potocka
Konstancja Rzewuska
Julia Potocka

Życiorys edytuj

Była żoną marszałka wielkiego koronnego - Stanisława Lubomirskiego i matką Julii Potockiej, Konstancji Rzewuskiej, Izabeli Potockiej oraz Aleksandry Potockiej.

Należał do niej między innymi pałac w Wilanowie, pałac w Ursynowie (wówczas zwany Rozkoszą) i pałacyk Mon Coteau na Mokotowie (Pałac Szustra). Kładła kamień węgielny pod gmach Teatru Narodowego w Warszawie i była inicjatorką przebudowy zamku w Łańcucie w stylu rokoko na przełomie XVIII i XIX wieku.

Jedna z najwybitniejszych kobiet w Polsce XVIII. w., brała nader czynny udział w polityce swego obozu, zabiegała zarówno o pozyskanie obcych dworów jak i mas szlacheckich. Początkowo życzliwa Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, potem zwalczała go namiętnie. Rozgoryczona niepowodzeniem tej akcji, przeniosła się do Paryża, po wybuchu rewolucji przebywała w Wiedniu. Obok działalności politycznej wyróżniała się jako postępowa opiekunka włościan.

Była członkinią loży adopcyjnej Dobroczynność w 1783 roku[2].

Inicjowała przeniesienie Gimnazjum do Brzeżan ze Zbaraża, przekazując na jego cele pięć pomieszczeń w ratuszu w mieście[3].

Zmarła 25 listopada 1816 w Wiedniu. Została pochowana na cmentarzu w Währing[4]. 23 września 1885 roku trumnę z powodu likwidacji cmentarza w Währing przewieziono do kościoła parafialnego w Łańcucie, gdzie została pochowana. Wcześniej w świątyni wzniesiono jej pomnik z białego kararyjskiego marmuru fundowany przez hr. Alfreda Potockiego[5].

Przypisy edytuj

  1. Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 144.
  2. Stanisław Małachowski-Łempicki: Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej. T. XIV. Kraków, 1930, s. 248.
  3. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 167-168.
  4. Jerzy Michalski, Lubomirska z Czartoryskich Izabela (Elżbieta), s. 629.
  5. Kronika. Łańcut. „Czas”. 220, s. 2, 27 września 1885.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj