Józef Kotarbiński
Józef Kotarbiński (ur. 27 listopada 1849 w Czemiernikach, zm. 20 października 1928 w Warszawie) – polski pisarz, krytyk i aktor teatralny i filmowy, brat Miłosza, mąż Lucyny.
 Józef Kotarbiński (przed 1905) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Był wychowankiem Warszawskiej Szkoły Głównej, gdzie uczył się z Henrykiem Sienkiewiczem, Aleksandrem Świętochowskim oraz Piotrem Chmielowskim. W 1871 ukończył Cesarski Uniwersytet Warszawski.
Początkowo poświęcał się krytyce literackiej i teatralnej, którą później uprawiał, redagował dział literacki "Głosu Warszawskiego". Od 1882 r. redagował "Kolce", poza tym drukował liczne prace w różnych czasopismach. Oddzielnie wydawał szkice obyczajowopsychologiczne Niezdrowa miłość (1898) oraz książkę o Stanisławie Wyspiańskim Pogrobowiec romantyzmu (1909). Wydał też kilka tomów studiów i szkiców krytycznoliterackich i z własnych wspomnień.
Zadebiutował 7 września 1877 r. w Teatrze Letnim w Warszawie, grając w Mazepie Juliusza Słowackiego. Od tego czasu występował w Warszawie (1877-1893 oraz 1905-1926) i w Krakowie (w latach 1893-1905). Grał i reżyserował także w Poznaniu, Częstochowie i Lwowie. Od 3 kwietnia 1920 r. do 24 marca 1921 r. był prezesem ZASP.
Przez 6 lat (1893-1899) był bliskim współpracownikiem Tadeusza Pawlikowskiego. W latach (1899-1905) był dyrektorem Teatru Miejskiego w Krakowie, gdzie repertuarem i doborem sił aktorskich utrzymał ten teatr na bardzo wysokim poziomie, trwale zapisując się w dziejach teatru polskiego. Stworzył premierę Wesela (1901) Stanisława Wyspiańskiego, wystawił także Wyzwolenie (1903) i inne dzieła poetów polskich: Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Adama Mickiewicza (Dziady).
Wydał albumy: Aktorzy i aktorki[1], Ze świata ułudy[2]oraz W służbie sztuki i poezji (1929).
Był profesorem w warszawskiej Szkole Derynga i w Klasie Dykcji i Deklamacji przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Jego uczniami byli: Wanda Siemaszkowa, Stanisława Wysocka i Mieczysław Frenkiel. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie wraz z żoną Lucyną (kwatera C-IV-11/12)[3].
Role filmowe edytuj
Odznaczenie edytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[4]
Przypisy edytuj
- ↑ J. Kotarbiński, Aktorzy i aktorki, wyd. 1924, wersja cyfrowa pierwodruku w serwisie Polona.pl
- ↑ J. Kotarbiński, Ze świata ułudy, wyd. 1926, wersja cyfrowa pierwszego wydania w serwisie Polona.pl
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ALINKA KOTARBIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-02].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 25.
Bibliografia edytuj
- Listy Lucyny i Józefa Kotarbińskich, wybór i opracowanie Zofia Jasińska, wyd.: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.
Linki zewnętrzne edytuj
- Józef Kotarbiński w bazie IMDb (ang.)
- Józef Kotarbiński w bazie Filmweb
- Józef Kotarbiński w bazie filmpolski.pl
- Józef Kotarbiński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09].
- Józef Kotarbiński w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”
- Dzieła Józefa Kotarbińskiego w bibliotece Polona