Język zachodniofryzyjski

język zachodniogermański

Język zachodniofryzyjski (frysk) − język zachodniogermański używany głównie w prowincji Friesland (Fryslân) w północnej Holandii, jeden z trzech języków fryzyjskich. Na terenie Holandii nazywany jest zwykle fryzyjskim (język niderlandzki: Fries), jednak nazwa stosowana w językoznawstwie to Westerlauwers Fries, dla odróżnienia od dialektów fryzyjskich używanych w Niemczech.

Frysk
Obszar

Holandia

Liczba mówiących

460 tysięcy[1]

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Holandia
Organ regulujący Fryske Akademy
UNESCO 2 wrażliwy
Kody języka
ISO 639-1 fy
ISO 639-2 fry
ISO 639-3 fry
IETF fy
Glottolog west2354, west2863, fris1238
Ethnologue fry
WALS frw
SIL FRY
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Porównanie z innymi językami edytuj

Nazwy miesięcy edytuj

Język polski Język angielski Język niderlandzki Język zachodniofryzyjski
Styczeń January Januari Jannewaris (Foarmoanne)
Luty February Februari Febrewaris (Sellemoanne)
Marzec March Maart Maart (Foarjiersmoanne)
Kwiecień April April (Grasmaand) April (Gersmoanne)
Maj May Mei (Bloeimaand) Maaie (Blommemoanne)
Czerwiec June Juni (Zomermaand) Juny (Simmermoanne)
Lipiec July Juli (Hooimaand) July (Heamoanne)
Sierpień August Augustus Augustus (Rispmoanne)
Wrzesień September September (Herfstmaand) Septimber (Hjerstmoanne)
Październik October Oktober (Wijnmaand) Oktober (Wynmoanne)
Listopad November November (Slachtmaand) Novimber (Slachtmoanne)
Grudzień December December (Wintermaand) Desimber (Wintermoanne)

W językach niderlandzkim i zachodniofryzyjskim, miesiące, prócz nazw pochodzących z łaciny, mają swoje alternatywne, germańskie nazwy (niekiedy po kilka). Podano je w nawiasach, o ile niderlandzkie i fryzyjskie mają ten sam źródłosłów.

Język zachodniofryzyjski a język niderlandzki edytuj

Gramatyka edytuj

  • Przyimki:
Język niderlandzki Język fryzyjski Uwagi
door troch „przez”
in yn „w”
met mei „z”
onder ûnder „pod”
van fan „od” (odpowiednik angielskiego of)
voor foar „dla”
  • Wyrażenie niderlandzkie in de w języku fryzyjskim skraca się do yn'e.
  • Zaimki nieokreślone:
Język niderlandzki Język fryzyjski Uwagi
andere oare „inny”
vele protte „dużo”
  • Spójniki:
Język niderlandzki Język fryzyjski Uwagi
als as „jako”
en en „i”
alleen alleen „tylko”
maar mar „ale”
  • Przedrostki:
Język niderlandzki Język fryzyjski Uwagi
aan- oan-  
ge-   Zwykle pomijany we fryzyjskim
hoofd- haad- „główny”
in- yn-  
on- ûn-  
onder- ûnder-  
ont- ûnt-  
over- oer-  
semi- semy- „pół-”
tegen- tsjin-  
toe- ta-  
toegen- ta-  
uit- út-  
ver- fer-  
voor- foar-  
voort- fuort-  
zelf- sels-  
zoge- sa-  
  • Przyrostki:
Język niderlandzki Język fryzyjski Uwagi
-ent -int Rzecz lub osoba, która coś wykonuje: (fryz.) presidint, assistint
-land -lân Końcówka nazwy państwa
-lijke -like Tworzenie przymiotnika lub przysłówka (odpowiednik niemieckiego -lich). Niderlandzką literę e przed tym przyrostkiem pomija się we fryzyjskim: nid. mogelijke – fryz. mooglike
-schap -skip Odpowiednik ang. -ship
-tie -sje, -tje (po s) Litera a przed końcówką -tie w niderlandzkim wyrazie jest podwajana w jego fryzyjskim odpowiedniku: nid. combinatie – fryz. kombinaasje.

Różnice w ortografii edytuj

  • Niderlandzkiemu c przed a, o, u lub przed spółgłoską t odpowiada fryzyjskie k, ale nie musi być odwrotnie: nid. combinatie, factoren – fryz. kombinaasje, faktoaren.
  • Literze v w wyrazach niderlandzkich odpowiada f we fryzyjskich, choć niekoniecznie w odwrotną stronę: nid. variatie – fryz. farjaasje. Są wyjątki od tej reguły, głównie tam, gdzie v czyta się jak polskie „w” (np. w wyrazach zakończonych -ieve (fryz. -ive).
  • Niderlandzkiej grupie -th- odpowiada fryzyjskie -t-, ale nie musi być odwrotnie: nid. theorie, methode – fryz. teory, metoade.

Przykłady edytuj

Ojcze Nasz po zachodniofryzyjsku edytuj

Us Heit yn 'e Himel,
lit jo namme hillige wurde,
lit jo keninkryk komme,
lit jo wil dien wurde
op ierde likegoed as yn 'e himel.
Jou ús hjoed ús deistich brea
en ferjou ús ús skulden,
sa't wy ús skuldners ek ferjûn hawwe;
en lit ús net yn fersiking komme,
mar ferlos ús fan 'e kweade.
want jowes is it keninkryk
en de krêft
en de hearlikheid
oant yn ivichheid.
Amen!

Przypisy edytuj

Linki zewnętrzne edytuj