Jan Banaś

Jan Banaś (ur. 29 marca 1943 w Berlinie jako Heinz-Dieter Banas) – polski piłkarz, reprezentant Polski, mistrz Polski. Imię i nazwisko zmienił 2 marca 1967.

Jan Banaś

Data i miejsce urodzenia	29 marca 1943 Berlin
Wzrost	171 cm
Pozycja	prawoskrzydłowy
Kariera juniorska
Lata Klub 1956–1958 AKS Mikołów 1958–1959 WKKF Katowice 1959–1962 Zryw Chorzów
Kariera seniorska
Lata Klub Wyst. Gole 1962–1969 Polonia Bytom 145 (50) 1969–1975 Górnik Zabrze 124 (35) 1975 Wisła Chicago 1975–1976 Polonia Chicago 1976 AAC Eagles 1976 Atlético Español 9 (0) 1977 US Melun 9 (4) 1977–1978 US Boulogne 10 (1) 1978–1981 AC Cambrai 1981–1983 AS Porto-Vecchio 1984–1985 ES Saintes 1986–1990 CA de Mantes-la-Ville
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole Polska U-19 1964–1973 Polska 31 (7)
Kariera trenerska
Lata Drużyna 1984–1985 ES Saintes 1986–1990 CA de Mantes-la-Ville 2007 Szombierki Bytom 2008–2010 Grunwald Ruda Śląska (juniorzy)

Życiorys

Syn Niemca i Polki, jego rodzice poznali się i rozstali podczas wojny. Z wykształcenia technik górniczy, na boisku spełniał zadania prawoskrzydłowego. Karierę piłkarską zaczynał w AKS Mikołów (1956-1958), następnie w Szkółce Wojewódzkiego Komitetu Wychowania Fizycznego Katowice (1958-1959). W 1959 przeszedł na trzy lata do Zrywu Chorzów, uzyskując w tym czasie powołanie do juniorskiej reprezentacji Polski, gdzie grał razem m.in. z Zygfrydem Szołtysikiem i Antonim Piechniczkiem. Karierę ligową rozpoczął po przejściu w 1962 do bytomskiej Polonii. W czerwcu 1966 był jednym z bohaterów afery, kiedy przed meczem Polonii ze szwedzkim IFK Norrköping w ramach rozgrywek Pucharu Intertoto zdecydował się pozostać na Zachodzie. Nakłonił go do tego ojciec, obiecując szybkie załatwienie gry w Niemczech (wraz z nim do Polski nie powrócili wówczas Konrad Bajger i Norbert Pogrzeba). Już jednak rok później, rozczarowany postawą ojca, postanowił wrócić i ze względu na wysokie umiejętności sportowe został zrehabilitowany; zmienił wówczas oficjalnie pisownię nazwiska.

W 1969 przeszedł do Górnika Zabrze, w barwach którego zdobył dwa tytuły mistrza Polski (1971, 1972) i trzy Puchary Polski (1970, 1971, 1972). Występował także w najlepszym sezonie Górnika w europejskich pucharach – przyczynił się do awansu zespołu do finału Pucharu Zdobywców Pucharów, strzelając m.in. bramki Lewskiemu Sofia w ćwierćfinale; zdobył także gola w pierwszej z trzech słynnych półfinałowych potyczek Górnika z AS Roma. W Górniku rozegrał łącznie 170 oficjalnych meczów, w tym 124 w ekstraklasie i 20 w pucharach europejskich.

W 1975 zakończył karierę w Górniku i wyjechał za granicę. Grał początkowo w polonijnych klubach w Chicago (Wisła, Polonia, Eagles), następnie w Atlético Español (1976), francuskich US Melun (1977), US Bolougne (1977-1978), AS Cambrai (1978-1981), Porto Vecchio (1981-1983), Saintes (1984-1985, także grający trener), Mantes (1986-1990).

Jako piłkarz Banaś imponował świetnym wyszkoleniem technicznym, zbierał oklaski za sztuczki techniczne, posiadał znakomity przegląd sytuacji, strzelał bramki w nieprawdopodobnych sytuacjach.

Reprezentacja Polski

W latach 1964-1973 zaliczył 31 oficjalnych spotkań w reprezentacji Polski, zdobywając w nich 7 bramek. Wystąpił m.in. w meczu z Anglią na Stadionie Śląskim w Chorzowie w czerwcu 1973, wygranym przez Polskę 2:0 (pierwsza bramka tego meczu, zaliczona oficjalnie Gadosze, bywa niekiedy przypisywana Banasiowi). Banaś nie znalazł się jednak w kadrze na mistrzostwa świata w 1974, podobnie jak dwa lata wcześniej w kadrze olimpijskiej z przyczyn pozasportowych, gdyż po jego ucieczce z 1966 roku polskie władze uniemożliwiały mu wyjeżdżanie z reprezentacją Polski do Niemiec, choć pozwalały mu tam wyjeżdżać z klubem; zarówno igrzyska olimpijskie w 1972 r., jak i mistrzostwa świata w 1974 r. odbywały się właśnie w Niemczech.

lp.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Rezultat	Rozgrywki	Grał	Uwagi
1.	13 września 1964	Warszawa	Czechosłowacja	2-1	towarzyski	90'
2.	27 września 1964	Stambuł	Turcja	3-2	towarzyski	do 67'
3.	7 października 1964	Solna	Szwecja	3-3	towarzyski	90'
4.	25 października 1964	Dublin	Irlandia	2-3	towarzyski	90'
5.	7 kwietnia 1965	Bruksela	Belgia	0-0	towarzyski	90'
6.	18 kwietnia 1965	Warszawa	Włochy	0-0	elim. MŚ 1966	90'
7.	16 maja 1965	Kraków	Bułgaria	1-1	towarzyski	do 75'
8.	23 maja 1965	Chorzów	Szkocja	1-1	elim. MŚ 1966	90'
9.	26 września 1965	Helsinki	Finlandia	0-2	elim. MŚ 1966	90'
10.	5 stycznia 1966	Liverpool	Anglia	1-1	towarzyski	od 39'
11.	18 maja 1966	Wrocław	Szwecja	1-1	towarzyski	90'
12.	5 czerwca 1966	Belo Horizonte	Brazylia	1-4	towarzyski	od 46'
13.	8 czerwca 1966	Rio de Janeiro	Brazylia	1-2	towarzyski	do 45'
14.	11 czerwca 1966	Buenos Aires	Argentyna	1-1	towarzyski	do 34'
15.	16 maja 1970	Kraków	NRD	1-1	towarzyski	od 46'
16.	19 maja 1970	Kopenhaga	Dania	2-0	towarzyski	90'
17.	22 lipca 1970	Szczecin	Irak	2-0	towarzyski	90'
18.	5 maja 1971	Lozanna	Szwajcaria	4-2	towarzyski	90'
19.	12 maja 1971	Tirana	Albania	1-1	elim. Euro 1972	90'
20.	22 września 1971	Kraków	Turcja	5-1	elim. Euro 1972	90'
21.	10 października 1971	Warszawa	Niemcy	1-3	elim. Euro 1972	do 59'
22.	16 kwietnia 1972	Stara Zagora	Bułgaria	1-3	elim. IO 1972	do 83'
23.	7 maja 1972	Warszawa	Bułgaria	3-0	elim. IO 1972	90'
24.	13 maja 1973	Warszawa	Jugosławia	2-2	towarzyski	do 45'
25.	16 maja 1973	Wrocław	Irlandia	2-0	towarzyski	od 30' do 74'
26.	6 czerwca 1973	Chorzów	Anglia	2-0	elim. MŚ 1974	90'
27.	1 sierpnia 1973	Toronto	Kanada	3-1	towarzyski	do 45'
28.	5 sierpnia 1973	Los Angeles	Meksyk	1-0	towarzyski	90'
29.	8 sierpnia 1973	Monterrey	Meksyk	2-1	towarzyski	do 45'
30.	10 sierpnia 1973	San Francisco	Stany Zjednoczone	4-0	towarzyski	od 78'
31.	12 sierpnia 1973	New Britain	Stany Zjednoczone	0-1	towarzyski	do 59'

Odniesienia w kulturze

9 maja 2017 r. miał premierę film „Gwiazdy” w reżyserii Jana Kidawy-Błońskiego, opowiadający o życiu i karierze Jana Banasia.

Bibliografia

• Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Górnik Zabrze. 50 lat prawdziwej historii (1948-1998), Katowice 1998 (6. część cyklu „Kolekcja Klubów”)