Jan Hrynkowski
Jan Piotr Hrynkowski też Hryńkowski (ur. 15 czerwca 1891 w Żelechowie Wielkim, zm. 21 marca 1971 w Krakowie) – polski malarz, grafik i scenograf.
.jpg) Jan Hrynkowski (przed 1923) | |
| Imię i nazwisko |
Jan Piotr Hrynkowski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
Życiorys edytuj
.jpg)
Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych malarstwo pod kierunkiem Stanisława Dębickiego, Józefa Pankiewicza i Wojciecha Weissa oraz rzeźbę u Konstantego Laszczki[1][2][3], dyplom otrzymał w 1918. W 1914 zaciągnął się do 1 Brygady Legionów Polskich, został zaszeregowany do 4 kompanii 1 baonu 1 Pułku Piechoty, a następnie w 1 Pułku Artylerii[3][4]. Po przejściu do rezerwy związał się z grupą krakowskich formistów, której był współzałożycielem. Do 1921 brał udział w większości ich wystaw[1][3].
Od 1921 przez pięć lat przebywał w Paryżu, studiując u André Lhote’a[1]. Po powrocie do Krakowa w 1926 wraz z Felicjanem Szczęsnym Kowarskim, Janem Wacławem Zawadowskim i Janem Rubczakiem był współtwórcą ugrupowania Jednoróg[1][2] i jego prezesem przez cały czas istnienia ugrupowania (1925–1935). W czerwcu 1926, na wystawie w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi prac członków tej Grupy pokazał dwie swoje prace: Auto(?)portret oraz Studium portretowe [kobiety czytającej gazetę][5].
Od 1926 pracował też jako scenograf w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie[3].
W okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej pełnił funkcję nieoficjalnego prezesa Związku Artystów Plastyków w Krakowie[3] i był organizatorem Kawiarni Plastyków w Domu Plastyków. Zorganizował tam wraz ze Stefanem Zbigniewiczem jawny Teatr Lalkowy „Brzdąc”. W 1923 wybrany wydziałowym Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie[6].
Po 1945 był scenografem w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, a od 1955 do 1963 w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu. Projektował też scenografie dla Starego Teatru w Krakowie[1][2].
Hrynkowski prezentował swoją twórczość m.in. na indywidualnych wystawach w 1946, 1948, 1960[3] oraz w 1966, kiedy to odbyła się jego wystawa monograficzna w warszawskiej Zachęcie. W listopadzie 2019 w Muzeum Narodowym w Krakowie otwarto dużą wystawę poświęconą Hrynkowskiemu: „Jan Hrynkowski. Opowieść artysty”, której kuratorem był Światosław Lenartowicz[7][8].
Twórczość edytuj
Malarstwo Hrynkowskiego jest typowym przykładem stylistyki formistycznej; łączy w sobie kubizującą deformację, młodopolski dekoratywizm, ludowość i groteskę (np. Kuglarz uliczny, 1919). Z czasem zainteresowania formalne i realistyczny temat połączył z koloryzmem, co zaowocowało wypracowaniem własnego, indywidualnego stylu[1][3].
Malował głównie pejzaże, a także martwe natury, akty, studia figuralne i portretowe[2][3]. Stosował takie techniki, jak olej, gwasz, akwarela, tempera. Mniej znaną część dorobku artysty stanowią jego grafiki, plakaty, rzeźby i utwory literackie[1][3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Hrynkowski Jan, [w:] Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku; sztuki plastyczne, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1996, s. 87, ISBN 978-83-86600-48-9 (pol.).
- ↑ a b c d Jan Hrynkowski [online], Desa Unicum [dostęp 2021-07-17] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Jan Piotr Hrynkowsk [online], Connaisseur Kraków [dostęp 2021-07-17] (pol.).
- ↑ Grażyna i Przemysław Witekowie, Artyści w strzeleckim zbrojnym ruchu niepodległościowym I wojny światowej, „Biuletyn Oleandry” (16), maj 2005 [zarchiwizowane z adresu 2009-11-25] (pol.).
- ↑ „Łódź w Ilustracji”, 1926 (25 (s. 3), 26 (s. 2)) (pol.).
- ↑ Związek polskich artystów plastyków w Krakowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 8, s. 3, 24 lutego 1923.
- ↑ Jan Hrynkowski. Opowieść artysty [online], Muzeum Narodowe w Krakowie [dostęp 2021-07-18] (pol.).
- ↑ Światosław Lenartowicz, Jan Hrynkowski (1891–1971), Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2019, ISBN 978-83-7581-331-9, OCLC 1129888879 [dostęp 2019-12-10].
Bibliografia edytuj
- Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4 (pol.).
- Zbigniew Wilski, Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980, t. II, Warszawa: PWN, 1994, s. 257, ISBN 83-01-11260-3 (pol.).
- Inés R. Artola, Formiści: la síntesis de la modernidad (1917–1922). Conexiones y protagonistas, Granada: Libargo, 2015, ISBN 978-84-938812-7-6 (hiszp.).