Jezioro Goczałkowickie
Jezioro Goczałkowickie[1] (Zbiornik Goczałkowicki) – zbiornik zaporowy na Wiśle utworzony w 1956 roku przez spiętrzenie wód rzecznych zaporą w Goczałkowicach-Zdroju w województwie śląskim. Powierzchnia maksymalna zbiornika wynosi 3200 ha, a pojemność całkowita około 168 mln m³. Długość zapory wynosi 2980 m.[2] Jest to zbiornik retencyjny zaopatrujący w wodę część Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, zapewniając 38% uzdatnionych wód powierzchniowych dla Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. w Katowicach[3]. Oprócz zaopatrzenia w wodę pełni on także funkcje retencyjne i gospodarcze (gospodarka rybacka)[3].
 Jezioro Goczałkowickie z powietrza (w głębi po prawej Zbiornik Łąka) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rzeka | |
| Data budowy |
1950–1955 |
| Data uruchomienia |
1956 |
| Pojemność całkowita |
168 mln m³ |
| Wysokość lustra wody |
257 m n.p.m. |
| Powierzchnia |
32 km² |
| Wysokość zapory |
14 m |
| Funkcja |
przeciwpowodziowy, technologiczny, |
Położenie na mapie gminy Goczałkowice-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego  | |
 49°55′39″N 18°52′20″E/49,927500 18,872222
| |
Okolice zbiornika są miejscem lęgowym wielu gatunków ptaków. Obszar zbiornika jest objęty strefą zakazów, z zakazem wstępu na jego obszar[3]. Dla ruchu pieszego i rowerowego udostępniono koronę zapory tworząc „część spacerową” łączącą Goczałkowice-Zdrój z Zabrzegiem, dzięki czemu okolica zbiornika Goczałkowickiego stała się miejscem rekreacyjnym. Władze lokalne dążyły do udostępnienia terenu zbiornika do celów rekreacyjnych, jednak administracja zbiornika nie wyraża zgody na to[3].
Jedyny większy dopływ uchodzący w sposób naturalny do Jeziora Goczałkowickiego to potok Bajerka.
Historia edytuj
Pomysł budowy zbiornika wodnego na Śląsku zaproponował Gabriel Narutowicz już w latach 20. XX wieku[4].
Jezioro Goczałkowickie obejmuje zarówno ziemie górnośląskie (powiat pszczyński) jak i Śląska Cieszyńskiego (powiaty bielski i cieszyński), a jego utworzenie zatopiło historyczną granicę między nimi. Planując utworzenie zbiornika, 1 października 1954 włączono do powiatu pszczyńskiego[5]:
- części gminy gminy Zabrzeg (Zabrzeg, Ligota) w powiecie bielskim, które włączono do gminy Pszczyna (do wsi Łąka);
- części gminy Chybie (Zarzecze, Frelichów i Chybie), gminy Strumień (Zabłocie) oraz miasta Strumień w powiecie cieszyńskim, które włączono do gminy Wisła Wielka (do wsi Wisła Wielka).
5 października 1954, w związku z kolejną reformą administracyjną wprowadzającą gromady w miejsce gmin, cały obszar planowany pod zbiornik włączono do gromady Wisła Wielka, a więc także obszar włączone uprzednio do Łąki oraz te, które przez zmianami terytorialnymi z 1 stycznia 1954 należały do Goczałkowic-Zdroju w gminie Goczałkowice-Zdrój (powiat pszczyński)[6]. Całość zbiornika zintegrowano z gminą Goczałkowice-Zdrój dopiero po kolejnej reformie administracyjnej w 1973 roku, przez co gmina Goczałkowice-Zdrój obecnie specyficznie sięga aż po miasto Strumień poprzez zbiornik[7].
-
Jezioro widziane z zapory -
Część spacerowa -
Zabudowania przelewu burzowego
Przypisy edytuj
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 94, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Jezioro Goczałkowickie, Zbiornik Goczałkowicki. [w:] www.gocz.pl [on-line]. 4 czerwca 2006. [dostęp 2013-01-11].
- ↑ a b c d Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A: Jezioro Goczałkowickie, Zbiornik Goczałkowicki. [dostęp 2017-12-16].
- ↑ Album pamiątkowy z okazji 140 lat działalności Państwowych Wodociągów na Górnym Śląsku, Katowice: Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów Spółka Akcyjna, 2022, s. 45, ISBN 978-83-65670-26-7 [dostęp 2023-09-30].
- ↑ Dz.U. 1953 nr 41 poz. 187
- ↑ Uchwała Nr 21/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu pszczyńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54)
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)