Karna
Karna – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Siedlec[4].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
399[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
64-212[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PWL |
| SIMC |
0913150 |
Położenie na mapie gminy Siedlec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 52°10′07″N 15°59′07″E/52,168611 15,985278[1]
| |
Historia edytuj
Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona w 1238 w łacińskim dokumencie jako Carna, 1238 Tamo, 1400 Karna[5].
Miejscowość zasiedlona była jednak wcześniej niż podają to archiwalne dokumenty. Wśród błotnistych łąk, nad Szarką, na północny wschód w okolicy wsi, archeolodzy znaleźli pozostałości dwuczłonowego grodzisko wklęsłe o średnicy wewn. ok. 100 m z fosą, które datowane jest na ok. IX do połowy XIII wieku. W średniowieczu zwane było Roczków Ostrów. W 1925 natomiast we wsi odnaleziono skarb srebrny ukryty po roku 1080[5].
Miejscowość była początkowo własnością rycerską, a później szlachecką. Została wymieniona w 1238 w jednym ze średniowiecznych dokumentów, w którym odnotowano świadków Andrzeja i Dobiesława z Karny. W 1417 wieś Karna oraz Reklin odnotowane zostały w czasie ustalania lokalnych granic pomiędzy wsiami. W 1419 doszło do sporu majątkowego pomiędzy właścicielami ziemskimi. Hynek z Karny oraz Michał Jarogniewski z Reklina ustalali między sobą przebieg granic między obiema wsiami. W 1446 Karna leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1380 prawdopodobnie należała do parafii Siedlec, a od 1510 do parafii Zbąszyń[5].
Miejscowość jako własność prywatna wielokrotnie zmieniała właścicieli. Wymieniona została w licznych historycznych dokumentach podatkowych, własnościowych i prawnych. W 1400 odbył się proces sądowy o prawo bliższości do Karny, w którym wzięli udział Piotr Benwa, Odzieszka sołtyska z Przeprostyni oraz Marcin i Bernard z Karny. W 1446 Jan, Mikołaj, Wincenty i Marcin z Jaromierza dali Wojciechowi z Jarogniewic swoje wsie: Jaromierz, Uście, Reklin oraz połowę Karny, a także prawo do drugiej części wsi, a w zamian otrzymali od niego wieś Konin. W 1449 Wojciech Jaromirski kupił połowę Karny za 150 grzywien od Zbyluta z Urbanowa kanonika poznańskiego. W 1500 Małgorzata Jaromierska sprzedała z zastrzeżeniem prawa odkupu swojemu mężowi Janowi Herstopskiemu połowę Karny, połowę Reklina i 1/3 Jaromierza za kwotę 400 grzywien[5].
Wieś odnotowały historyczne regesty podatkowe. W 1510 we wsi były 3 łany osiadłe, 3 łany opuszczone., 2 łany sołtysie uprawiane dla pana, a także folwark. W 1530 odnotowano pobór z 4 łanów. W 1563 pobór płacili bracia, synowie Piotra Kosickiego vel Jaromirskiego: Piotr od 3 łanów i Jan od 3 łanów. W 1566 miał miejsce pobór od 6 łanów, 6 zagrodników, karczmy dorocznej. W 1581 odnotowano kolejny pobór podatków. Jan Jaromirski zapłacił od 3 łanów, 3 zagrodników oraz komornika, a Piotr Jaromirski zapłacił od 3 łanów kmiecych, połowy łana należącego do karczmy, od 3 zagrodników oraz od 3 komorników[5].
W XVIII wieku jednym z właścicieli tutejszego majątku był Prot Mielęcki (1792-1867), major jazdy poznańskiej w powstaniu listopadowym. Jego syn, urodzony w Karnej płk Kazimierz Mielęcki (1837-63), dowodził jednym z oddziałów w powstaniu styczniowym na Kujawach. Ciężko ranny w starciu pod Mikorzynem, zmarł w Mamliczu koło Szubina, natomiast pochowany został na cmentarzu w Łabiszynie.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Karna należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim rejencji poznańskiej[6]. Karna należała do tuchorskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła siedzibę majątku Karna, który należał wówczas do Jana Bnińskiego[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Karna liczyła 184 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 13 dymów (domostw)[6].
W piwnicach nieistniejącego już pałacu i dwóch barakach mieścił się tu w 1942 r. żydowski obóz pracy dla ok. 120 Żydów niemieckich, czeskich i polskich, którzy byli zatrudnieni przy oczyszczaniu rowów i regulacji Szarki.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Zabudowa wsi ma charakter rozproszony. W jej płd.-zach. części znajduje się park podworski (ok. 10 ha) z XIX w., o zachowanym układzie prostokątnych alejek i kanałów. Wśród starego drzewostanu rosną okazy pomnikowe: wiąz szypułkowy, lipa drobnolistna, dęby, buki oraz resztki alei platanowej. Stojący tu niegdyś dwór oraz większość budynków folwarcznych rozebrano po II wojnie światowej.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50680
- ↑ Ludność Gminy Siedlec [online], 2 stycznia 2020 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 429 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 800, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-01-24].
- ↑ a b c d e Chmielewski 1988 ↓, s. 135-136.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 189.
Bibliografia edytuj
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I-Ł) z.1, hasło: „Karna”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 135-136.
- Karna w serwisie gm. Siedlec