Klęska głodu w Kazachstanie (1931–1933)

Klęska głodu w Kazachstanie – klęska głodu w Kazachskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w latach 1931–1933. Według różnych szacunków podczas głodu zginęło od 1,5 mln[1] do około 2-3 milionów rdzennych Kazachów[2]. Przypuszcza się, że podczas klęski głodu zmarła połowa ludności Kazachstanu[2].

Wykres przedstawiający liczebność grup etnicznych na terenie Kazachstanu w latach 1897–1970. Wyraźnie widać spadek liczby ludności rdzennych Kazachów podczas głodu.

Historia edytuj

Bezpośrednimi przyczynami głodu były susza z 1930 roku oraz przymusowa kolektywizacja[3]. Kazachska ASRR musiała dostarczyć nie tylko początkowo przewidziane ilości zboża, ale również ziarno siewne dla innych republik radzieckich. W wyniku suszy zebrano zbyt niskie plony, które pozwoliłyby zachować część zboża w Kazachstanie[4]. O ile w 1930 roku państwo zabierało 33% zbiorów w Kazachstanie, tak w 1931 roku państwo zabrało 39,5% zbiorów, pomimo gorszych plonów. W kolejnych latach rząd ZSRR zdecydował się na zabieranie wszystkich zbiorów, w tym tych przeznaczonych do zasiania pól lub wyżywienia miejscowej ludności[5]. Działacze komunistyczni w akcie desperacji przed niewypełnieniem planu dokonywali masowych konfiskat zbóż[4]. Ponadto władze blokowały tradycyjne szlaki pasterskie i rekwirowały zwierzęta hodowlane, by dostarczyć żywność do rosyjskich miast[1].

W sierpniu 1932 roku przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych Kazachskiej ASRR Oraz Isajew poinformował Józefa Stalina o rozmiarach głodu w swojej republice, uznając, że obecne problemy wynikają z kolektywizacji i przymusowego osiedlania plemion wędrownych. Najwięcej ofiar było wśród przymusowo osiedlonych Kazachów oraz wśród Kazachów, którzy musieli oddać państwu posiadane bydło[5].

Osoby mające wgląd w dane statystyczne pokazujące gwałtowny wzrost zgonów podczas klęski głodu poddano represjom. Część z nich aresztowano i rozstrzelano[6]. W latach 1937–1939 opracowano sfałszowane statystyki, do których dodano 375 tys. osób[7].

Według Anne Applebaum wywołanie klęski głodu w Kazachstanie stanowiło jedną z form sowietyzacji wymierzoną przeciwko Kazachom, jednak skala klęski rolnictwa w Kazachstanie nie była tak duża jak na Ukrainie oraz Kaukazie Północnym (zamieszkanym przez liczną ludność ukraińskojęzyczną)[8].

Upamiętnienie edytuj

  • 10 listopada 2003 roku dwadzieścia pięć państw świata (w tym Rosja) wydały deklarację w związku z siedemdziesiątą rocznicą Wielkiego Głodu w ZSRR, w której oddano cześć ofiarom (w tym ofiarom klęski głodu w Kazachstanie)[9].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Applebaum 2018 ↓, s. 248.
  2. a b Bruce Pannier: Kazakhstan: The Forgotten Famine. Radio Free Europe Radio Liberty, 2007-12-28. [dostęp 2016-04-30]. (ang.).
  3. Applebaum 2018 ↓, s. 198.
  4. a b Applebaum 2018 ↓, s. 202.
  5. a b Wielka cisza Czarna księga komunizmu pod redakcją Stéphane’a Courtois. [dostęp 2016-04-30]. (pol.).
  6. Applebaum 2018 ↓, s. 352.
  7. Applebaum 2018 ↓, s. 353.
  8. Applebaum 2018 ↓, s. 249.
  9. 30 U.N. member-states sign joint declaration on Great Famine. The Ukrainian Weekly, 2003-11-16. s. 46. [dostęp 2016-04-30]. (ang.).

Bibliografia edytuj