Wikipedia

Kolumbia (rzeka)

Kolumbia (ang. Columbia River, fr. Fleuve Columbia[3]) – rzeka w Ameryce Północnej, trzecia co do długości (po rzekach Jukon i Kolorado) rzeka Ameryki Północnej wpadająca do Pacyfiku. Źródło w kanadyjskich Górach Skalistych w Kolumbii Brytyjskiej. Płynie przez Kanadę i USA. Długość blisko 2000 km, z czego 801 km w Kanadzie. Wpada do Pacyfiku w Astoria w stanie Oregon. Powierzchnia dorzecza wynosi 415 211 km²[4].

Kolumbia
Ilustracja
Kolumbia w okolicach tamy Boneville
Kontynent

Ameryka Północna

Państwo

 Stany Zjednoczone
 Kanada

Rzeka
Długość 1953 km
Powierzchnia zlewni

668 217 km²

Średni przepływ

7500[1] m³/s The Dalles, Oregon

Źródło
Miejsce Jezioro Kolumbia, Kolumbia Brytyjska[2]
Wysokość

820 m n.p.m.

Współrzędne

50°13′00″N 115°51′00″W/50,216667 -115,850000

Ujście
Recypient Ocean Spokojny
Miejsce

Hrabstwo Clatsop

Wysokość

0 m n.p.m.

Współrzędne

46°14′39″N 124°03′29″W/46,244167 -124,058056

Mapa
Mapa rzeki
Położenie na mapie Ameryki Północnej
Mapa konturowa Ameryki Północnej, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Geografia edytuj

 
Kolumbia w Kolumbii Brytyjskiej w okolicach Revelstoke

Źródła rzeki Kolumbia znajdują się kanadyjskiej Kolumbii Brytyjskiej. Rzeka wypływa z Jeziora Kolumbia, położonego w Górach Skalistych. Następnie Kolumbia przepływa przez następujące jeziora: Windermere, Kinbasket, Revelstoke i Arrow oraz miasta: Invermere i Golden. Pierwsze 320 km rzeka płynie w kierunku północno-zachodnim, następnie skręca ku południu.

Po przekroczeniu granicy kanadyjsko-amerykańskiej Kolumbia przepływa przez środkową część stanu Waszyngton. Na odcinku ostatnich 480 km Kolumbia wyznacza granicę między stanami Oregon i Waszyngton. Rzeka uchodzi do Oceanu Spokojnego w miejscowościach: Ilwaco (stan Waszyngton) i Astoria (stan Oregon)[4].

 
Jezioro Kinbasket, zbiornik retencyjny na rzece Kolumbia

Następnie Kolumbia przepływa w kierunku południowym przez Wyżynę Kolumbii. Kolumbia przecina strefę wojskową Hanford Nuclear Reservation. Następnym dopływem Kolumbii jest rzeka Snake. Po połączeniu z rzeką Snake Kolumbia skręca ostro na zachód i przejmuje rolę granic stanów Oregon i Waszyngton.

W okolicach miasta Hood River rzeka zaczyna przepływać przez Góry Kaskadowe, tworząc następnie wąwóz Columbia River Gorge. Dzięki dogodnym wiatrom (od 25 do 55 km/h) w hrabstwie Hood River istnieją warunki do uprawiania windsurfingu. Na dopływach Kolumbii w Columbia River Gorge tworzą się widowiskowe wodospady, widoczne z drogi turystycznej wiodącej dnem kanionu (ang. Columbia Gorge Scenic Highway)[5]. Do najbardziej znanych należą Coopey Falls[5], Bridal Veil Falls[6], Latourell Falls[7], Horsetail Falls[8], Mist Falls[9] i Multnomah Falls[10].

Kolumbia jest rzeką nieposiadającą delty. Na zachód od zespołu miejskiego Portlandu rzeka łączy się z ostatnim dopływem – Willamette. Kilka kilometrów dalej rzeka tworzy ostry łuk, i tam osadza się większość osadu, który powinien tworzyć deltę.

Główne dopływy edytuj

Historia edytuj

 
Krajobraz nad rzeką Kolumbia

11 maja 1792 roku kapitan Robert Gray był pierwszym białym człowiekiem który widział ujście Kolumbii. Był on kupcem, który pływał po północno-wschodniej części oceanu Spokojnego w poszukiwaniu handlarzy futer. Nazwę Kolumbia wziął od nazwy statku, na którym płynął[4]. Do dorzecza Kolumbii, jako części stanu Oregon, rościły pretensje takie kraje jak USA, Rosja, Wielka Brytania czy Hiszpania.

Pierwotną nazwą rzeki był Ouragan, nadany przez miejscowych Indian. Rzeka stanowiła dla tutejszych Indian miejsce święte. Ekspedycja Lewisa i Clarka przyczyniła się do zbadania dorzecza Kolumbii, i do rozpoczęcia osiedlania się osadników z zachodnich stanów[4].

W 1825 dr John McLoughlin z Kompanii Zatoki Hudsona założył Fort Vancouver (obecnie Vancouver w stanie Waszyngton), który w niedługim czasie stał się głównym ośrodkiem handlu futrami regionu[4]. Liczne statki przypływały tu nawet z Londynu, aby wymienić futra za inne dobra. Wpływy handlowe kupców z Fortu Vancouver sięgały więc w niedługim czasie od Alaski, aż po Kalifornię i od Gór Skalistych do Hawajów.

Elektrownie i tamy edytuj

 
Zdjęcie satelitarne dorzecza Kolumbii

W 1960 r. Kanada i Stany Zjednoczone zawarły porozumienie w sprawach zagospodarowania wód Kolumbii[11]. Miało to duże znaczenie ze względu na potencjał energetyczny rzeki, wykorzystywany w licznych elektrowniach wodnych. Prawie połowa energii elektrycznej produkowanej w amerykańskich hydroelektrowniach przypada na rzekę Kolumbia. Zbudowano tu 150 hydroelektrowni, w tym dwie największe w kraju: Grand Coulee i Chief Joseph. Tama w elektrowni Grand Coulee jest trzecią pod względem wielkości tamą na świecie. Oprócz produkcji energii elektrycznej tamy dają bezpieczeństwo powstrzymania powodzi.

Dzięki wybudowaniu licznych tam suche niegdyś obszary wschodniej części stanu Waszyngton zostały nawodnione. Woda z rzeki nawadnia około 500 000 akrów (2 000 km²) ziemi. Niegdyś we wschodniej części Waszyngtonu można było uprawiać sucholubne gatunki pszenicy, a dziś uprawia się także jabłonie, ziemniaki, pszenicę, buraki cukrowe, kukurydzę i inne rośliny.

Obecność tam, mimo sztucznego nawadniania i produkcji energii elektrycznej, znacząco zmienia krajobraz i ekosystem. Obecność tam w połączeniu z dużą ilością połowów ryb spowodowała gwałtowny spadek ich liczebności. W wielu miejscach zainstalowano specjalne przepławki, mające pomóc rybom dotrzeć do miejsc składania ikry (tarlisk). Nad prawidłowym przebiegiem wszystkich mechanizmów czuwa Bonneville Power Administration.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ J.C. Kammerer: Largest Rivers in the United States. United States Geological Survey, wrzesień 1, 2005. [dostęp 2014-12-11].
  2. ↑ Feature Detail Report for: Columbia River. US Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
  3. ↑ Geographical Names of pan-Canadian significance. Government of Canada. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Bill Lang: Columbia River, Introduction. Center for Columbia River History. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
  5. ↑ a b Coopey Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  6. ↑ Bridal Veil Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).
  7. ↑ Latourell Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  8. ↑ Horsetail Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
  9. ↑ Mist Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  10. ↑ Multnomah Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  11. ↑ M. Krynicki: Aktualności geograficzne w jednym zdaniu, [w:] „Poznaj Świat” R. IX, nr 2 (99), luty 1961, s. 43.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kolumbia_(rzeka)&oldid=71429375”